Yeqzar Cəfərli
6
dönmədi. Ardıcıl axtarışlar apardı. Bir tələbənin görə bi-
ləcəyi işdən qat-qat çox iş görə bildi. Bu işdə ona ürək-di-
rək verdik. Xüsusən də son dövrlərdə səhhətində pro-
blemlər yaşayan Şöhrət ordenli Xalq şairi Zəlimxan Ya-
qub, “Kredo” qəzetinin baş redaktoru, məhsuldar publi-
sist, gözəl şair və qayğıkeş insan kimi tanıdığımız Əli Rza
Xələfli kimi xalq adamları Yeqzarı sarsılmağa qoymadıq.
O, öz işinə davam etdi. Nəticədə Əli Fəhmi dünyasının bir
sıra məqamlarını əks etdirən bu kitab dünyaya gəldi.
Əlimdəki kitabı müəllif iki hissəyə bölür. ”Xatirələr-
də yaşayan Əli Fəhmi” adlanan birinci bölməsində ustadı-
mızın həyatını ətraflı tədqiq etməklə yanaşı, onun Aka-
demik Teatr, Azərbaycanfilm kinostudiyası, Azərbaycan
televiziyası və radiosundakı fəaliyyətini və BDU (keçmiş
ADU)-dakı fəaliyyətini, burada bir müəllim kimi necə
böyük şöhrət qazanmasını ətraflı işıqlandırmışdır. Bu
məqsədlə o, alimin onlarla tələbəsi ilə görüşmüş və onla-
rın bir neçəsinin xatirələrini qələmə almışdır. Poeziyanın
vurğunu olan gənc müəllif kitabın demək olar ki, hər bir
fəslində ya bir şer parçası, ya da bir hikmətli kəlamdan is-
tifadə etmişdir. Bu isə müəllifin kitabın məsuliyyətini də-
rindən dərk etməsi və öz üzərində gərgin işləməsinin nə-
ticəsidir.
Kitabın “Böyük Şərqşünas alim” adlanan ikinci böl-
məsində isə müəllif Əli Fəhminin əldə olan əsərlərini, yə-
ni, onun Füzuli, Nəsimi və S.Ə.Şirvani yaradıcılığına aid
yazdığı məqalə və monoqrafiyaları (əlyazmalar nəzərdə
tutulur) öz bildiyi, başa düşdüyü tərzdə incələmişdir. Bu
işin çətinliyini müəllifin özü də kitabın bir neçə yerində
ƏLİ FƏHMİ DÜNYASI
7
etiraf etmişdir. Burada qeyd etmək istəyirəm ki, müəllifin
zəhməti həqiqətən də alqışlanmağa layiqdir. Çünki bu
əsərlərin tədqiqi araşdırıcıdan xüsusi bacarıq tələb edir.
Müəllifin ərəb dilinə bələd olması bu ağır işin öhdəsindən
qismən də olsa gəlməsinə şərait yaratmışdır. Müəllifin
qarşıdakı məqsədi isə Əli Fəhminin əlyazmalarını ayrıca
kitab halında çap etdirmək, gələcəkdə onların üzərində el-
mi araşdırmalar aparmaqdır. Bu işdə gənc dostumuza
uğurlar arzulayırıq.
Redaktordan
Yeqzar Cəfərli
8
Kitabın ərsəyə gəlməsində mənə verdikləri böyük
mənəvi dəstəyə görə sevincimə sevinc qatan, kədərimə
şərik olan, uğurlarıma mənim özümdən daha çox sevinən,
fəxr ediləsi, qürur duyulası, həyatda arxam, dayağım olan
atam İsfəndiyar müəllimə, “Azərbaycan Universiteti“-nin
rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü, iqtisad elmləri doktoru,
professor Akif Musayevə, Xalq şairi, Şöhrət ordenli Zəlim-
xan Yaquba, Filologiya elmləri namizədi, əməkdar mədə-
niyyət işçisi Elxan Məmmədliyə, Pedaqoji elmlər doktoru,
professor Fərahim Sadıqova, Pedaqoji elmlər namizədi Al-
lahverdi Eminova, Salman Mümtaz adına Azərbaycan
Respublikası dövlət Ədəbiyyat və incəsənət arxivinin di-
rektoru Maarif Teymura, “Kredo” qəzetinin baş redaktoru
Əli Rza Xələfliyə, “Azərbaycan” universitetinin Azər-
baycan filologiyası və Jurnalistika kafedrasının müdiri
Ülviyyə Rəhimovaya dərin minnətdarlığımı bildirirəm.
ƏLİ FƏHMİ DÜNYASI
9
Çölləri, düzləri gözəlləşdirər,
Çiçək halallığı, gül halallığı.
Tanrım, dolaşdırma mən gedən yolu,
Yaz mənim bəxtimə yol halallığı.
Z.Yaqub.
Ömür yaşam tərzinə görə mənalandırılır, növlərə ay-
rılır. Məsələn, həyatını yaxşı başa vuranların ömürləri mə-
nalı ömür, şərəfli ömür, ləyaqətli ömür və s. adlandırılır.
Ömrünü şərəfsizcəsinə başa vuran, var-dövlət düşgünü
olan, sağlığında heç kəsin işinə yaramayan, yalnız özü
üçün yaşayan canlı ölülər də vardır. Bu kimi insanlar haq-
qında “Onlar öz ömürlərini şərəfsizcəsinə başa vurdular”-
deyirik. Belələri sağlığında heç bir hörmət və ehtirama
layiq olmadıqları kimi, ölümlərindən sonra da dərhal unu-
dulur, xatirələrdən silinir. Amma, yaxşı əməlləri ilə hələ
sağlığında özünə ölməzlik abidəsi ucaldan insanlar da
vardır. Bu qəbildən olan insanlar adətən iti düşüncəyə ma-
lik olur, yaşadığımız dünyanın fani, müvəqqəti, axirət
dünyasının isə əbədi olduğunu başqalarından daha yaxşı
görür, başa düşürlər.
Biz peyğəmbərlərin və görkəmli insanların həyat ta-
rixçəsinə nəzər salsaq görərik ki, onların heç biri var-döv-
lət hərisliyində olmayıb, özlərindən sonra yalnız gözəl
əməllər qoymaq qayğısına qalmışlar. Süleyman peyğəm-
bər dünyanın ən böyük var-dövlətinə sahib idi. Bütün
bunlardan imtina edib, öz zəhməti ilə yaşamırdımı? Ya-
xud, dünyanın birinci müəllimi Aristotel (Ərəstun) ixtiya-
rında böyük hökmdar sarayları olmasına baxmayaraq, tə-
Yeqzar Cəfərli
10
ləbələrinə dərsi Afinanın Lidney bağında açıq havada ke-
çərdi. Belə insanlar təkcə sərvətlərini deyil, ömürlərini be-
lə insanlarla paylaşardılar.
Ömürdən pay olmur deyirlər. Bu sözlərlə razılaşa bil-
mirəm. Hər kəs öz ömrünü özü yaşayacaqsa, bu ömrü və-
təninə, xalqına həsr etməyəcəksə belə ömürü mənalı ömür
saymaq olarmı? Yox. Zənnimcə insan öz ömrünü özü ya-
şamaqla yanaşı onu başqaları ilə də paylaşmalıdır. Yalnız
bu zaman insan əbədiləşir, xatirələrdə iz qoyur. Böyük Ni-
zami:
Yüz il sonra sorsan bəs o hardadır,
Hər beyti səslənər burda, burdadır.
-deməklə adının dünya durduqca yaşayacağına işarə
etmirdimi? Deməli, insan üçün daha gərəklisi ölümdən so-
nrakı ömürdür ki, hər bir yaradıcı fərd özünün ömrünün
məhz ölümdən sonrakı hissəsində əbədi yaşamasını təmin
etmək haqqında hələ sağlığında düşünməlidir. Təsadüfi
deyildir ki, ölməz Hind abidəsi “Kəlilə və Dimnə”-ni
böyük çətinliklə İran sarayına gətirmiş Təbib Bərzuy bu
xidməti müqabilində ona bağışlanmış hər cür var-dövləti
rədd etmiş və Sasani şahı I Xosrov Ənuşirəvan Adildən
özü haqqında kitaba bir fəsil əlavə olunmasını xahiş et-
mişdi. Beləliklə də adının tarixdə əbədi qalmasını təmin
etmişdi. Digər bir misal: Böyük Fars şairi Ə.Firdovsi
özünün yaratdığı ölməz ”Şahnamə“ əsəri haqqında yaz-
mışdı.
Möhtəşəm binalar xarab olacaq,
Küləkdən yağışdan hər şey solacaq.
Dostları ilə paylaş: |