BöYÜk xalq şAİRİ (Səməd Vurğunun anadan olmasının 50 illiyi münasibətilə)
Yüklə 149,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
| BÖYÜK XALQ ŞAİRİ
Azərbaycan xalqı ən böyük şairi Səməd Vurğunun anadan olmasının əlli illiyini dərin bir hörmət və iftixar hissilə qeyd edir. Böyük sənətkar, məharətli söz ustadı, əsl xalq şairi olan Səməd Vurğun böyük yaradıcılıq yolu keçmiş, özünün hər bir əsərində xalqın ruhunu, onun istək və arzularını tərənnüm etmək üçün bütün qüvvəsilə səy göstərmişdir. Səməd Vurğun böyük bir xalq şairi olmaqla bərabər, öz ədəbi və ictimai fəaliyyətilə görkəmli dovlət xadimi, tədqiqatçı-alim mövqeyinə qalxmağa müvəffəq olmuşdur. Şair məhsuldar, coşğun yaradıcılıq illərində heç bir zaman xəyaldan ilham almadı. Onun hər bir şeri insanların ürəyindən xəbər verdi. O, böyük şair və həqiqi bir vətəndaş olaraq həmişə ön atəş xəttində dayandı. Səməd Vurğunu xalqımıza sevdirən də bunlardır. Onun nəğmələrindəki fərəh və coşğunluğun tükənməz mənbəyi bunlardır. Şair ömrünün xeyli cavan çağlarında yazdığı bir şerində deyir:
Azaddır quşların xoş nəşidəsi, Azaddır yaşamaq, gülmək həvəsİ. Dənizlər mürəkkəb, meşələr qələm Olsa da, könlümün bitməz nəğməsi.
Şairin hər bir şerində insanların qəlbi döyünür. Hər bir oxucusu onun nəğmələrində özünü, öz sevincini, öz arzusunu hiss edir. Onun qüdrətli ilhamı hər bir insanın - cavanın, qocanın, fəhlənin, mühəndisin, kəndlinin, alimin qəlbinə dərhal yol tapır. Onun hər bir şeri insana əziz və doğma duyğular təlqin edir:
Gözəl Vətən! Mənan dərin, Beşiyisən gözəllərin! Aşıq deyər sərin-sərin: Sən günəşin qucağısan, Şer, sənət ocağısan...
Daha sonra, bir rəssam kimi, sanki tər çiçəklərdən rəng alaraq, lövhələr rəsm edir: Sıra dağlar, gen dərələr, Ürək açan mənzərələr, Ceyran qaçar, cüyür mələr, Nə çoxdur oylağın sənin! Aranın, yaylağın sənin...
Azərbaycan təbiətinin misilsiz gözəllikləri Səməd Vurğun şerində həqiqi sənətkarlıqla əks olunmuşdur. O, sənət aləminə qədəm qoyduğu ilk gündən başlayaraq, həyata həmişə şair gözü ilə baxmış, vətənin gözəlliyini və əzəmətini hər zaman ürəklə tərənnüm etmişdir. Onun mənzərə təsvirində mahir rəssam fırçası duyulur. O, həmişə bütün qəlbi, bütün ruhu ilə xalqa, həyata bağlı bir şair olmuşdur: Aşiqəm insana və təbiətə,
Əlim qələm tutub yazandan bəri.
O, öz əsorlərində insanın və təbiətin heç bir zaman yaddan silinməyəcək parlaq obrazlarını yaratmışdır. Şair insanı və təbiəti həmişə bir vəhdət halında və böyük hisslərlə tərənnüm etmiş, dünyanın gözəlliklərini dərk edən, onu tamamlayan insanın ruhi çırpıntılarını, mənəvi vüsətini bütün parlaqlığı və gözəlliyi ilə təsvir etmişdir. Şair 1939-cu ildə yazdığı «Qızcığaz» adlı kiçik şerində yeni doğulan insanın həyata gətirdiyi fərəh və sevinci əsl sənətkarlıqla göstərmişdir. Bu şerdə böyük, fəlsəfı bir fıkir ilk nəzərdə çox sadə görünən bir hadisənin təsvirində verilmişdir. Səməd Vurğun ədəbiyyata yeni həyatın, böyük həqiqətlərin istedadlı tərənnümçüsü kimi gəlrnişdir. Ona görə də, onun hər yeni şeri xalq arasında sevilə-sevilə oxunmuşdur. Oxucu həmişə Səməd Vurğunun yeni əsərlərini səbrsizliklə gözləmişdir. Cəmiyyətimizin nailiyyətləri, yeni insanın misilsiz fədakarlığı və qəhrəmanlığı Səməd Vurğunun şeirlərində valehedici bir gözəllik və təravətlə nümayiş etdirilir. Elə bil ki, şair yeni dünya yaradan insanların qızğın mübarizəsini hər addımda izləyir, bu mübarizədə onunla birlikdə vuruşur, onun qəlbindən keçən arzuları duyur, onun hiss və fikirlərini dərk edir! Tarixdə də həmişə belə olmuşdur. Hər bir xalqın böyük sənətkarı daim onunla bir nəfəs almış, onun mübarizəsinin ən qızğın yerində, ön cəbhəsində vuruşmuşdur. Xalqın arzusu, xalqın sevinci, eyni zamanda, onun arzusu, onun sevinci olmuşdur. Azərbaycanın əmək qəhrəmanları haqqında ilk gözəl poemanı Səməd Vurğun yazdı. Onun məşhur «Bəsti» əsəri öz aktuallığı, poetik gözəlliyi ilə bu gün də bir nümunədir. Şair öz qadın qəhrəmanına müraciətlə yazırdı:
Sənindir obalar, sənindir ellər, Ətəyi yellənən pambıqlı çöllər. Sənindir havası sərin yaylaqlar, Ceyranlar su içən soyuq bulaqlar, Sənindir səhərin ülkər ulduzu, Sən ey yurdumuzun qəhrəman qızı!
Şair göstərmişdir ki, əsrlərdən bəri nəsibi dörd divar arasında çırpınmaq olmuş, hüququ, azadlığı əlindən almmış Azərbaycan qadını indi ictimai həyatın, yeni cəmiyyətin fəal bir üzvüdür. O, dövlət işində, elm, mədəniyyət sahəsində, xalq təsərrüfatında kişilərlə çiyin-çiyinə çalışır. Səməd Vurğunun boyük ədəbi xidmətlərindən biri də onun dramaturgiyasıdır. O, üç tarixi dram müəllifidir. «Vaqif», «Fərhad və Şirin», «Xanlar» Azərbaycan xalqının ən çox sevdiyi səhnə əsərlərindəndir. Bu pyeslərdə real hadisələr romantik boyalarla işlənilmiş, Azərbaycan xalqının yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi romantik bir coşğunluqla təsvir olunmuşdur. Bu əsərlərdə xalq ruhunun real canlılığı, xalq mübarizəsinin romantik şeriyyəti tamaşaçını, oxucunu valeh edir. Şair şahların, hakimlərin, yadelli işğalçıların yırtıcı təbiətini, qanlı şöhrət düşgünlüyünü, vəhşi ehtiraslarını sənətkarlıqla ifşa etmişdir. Bu əsərlərdə gələcəyə, bəşəriyyətin əbədi azadlığına sarsılmaz inam təbliğ edilir. Səməd Vurğun şair Vaqifin surətini böyük xalq qəhrəmanı kimi yaratmışdır. Vaqif öz mənəvi qüdrəti ilə, məğrur və sarsılmaz xarakteri ilə qəddar bir istilaçı olan Ağa Məhəmməd şah Qacarı məğlub edir. Ordular sahibi olan hökmdar onun yanında, onun zəngin və güclü mənəvi aləmi qarşısında çox kiçik görünür. Vaqif surəti Azərbaycan xalqının düşmənə baş əyməmək, yadelli işğalçılara amansız nifrət və kin bəsləmək, qardaş xalqları sevmək, onlara hörmət etmək, həmişə mərd olmaq kimi nəcib sifətlərini ifadə edir. Səməd Vurğunun qəhrəmanı öz ölkəsinin adamlarını da, təbiətini də qızğın məhəbbətlə sevən müdrik bir dövlət xadimidir. Səməd Vurğunun dram əsərlərinin qəhrəmanları böyük ideallarla yaşayırlar. Bu ideallar isə, xalqın zülmdən, əsarətdən, təbiət stixiyalarının çətinliklərindən həmişəlik xilas olması uğrunda mübarizə aparmaq arzusundan doğmuşdur. Vaqif də, Fərhad da, Xanlar da xalq səadəti uğrunda hər cür əzab və məşəqqətə mərdliklə sinə gərən, böyük iradə sahibi olan adamlardır. Onların fıkir və mübarizələrində bir genişlik və dərinlik vardır. Onlar həmişə xalqa arxalanırlar, xalqla qaynayıb-qarışırlar, xalqın önündə gedirlər. Onlar gəncliyə yüksək və mərd sifətlər təlqin edirlər, Səməd Vurğunun əsərlərindən danışarkən, onun ser dilinin heyranedici gözəlliyini qeyd etməmək mümkün deyildir. Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafı tarixində Molla Pənah Vaqifdən sonra ən böyük rol heç şübhəsiz ki, Səməd Vurğuna aiddir. O, öz şerləri, dramları ilə Azərbaycan ədəbi dilini yeni yüksəkliyə qaldırmışdır. Onun bədii dilində qələmə aldığı hadisəni bütün incəlikləri ilə ifadə edə bilmək, onu dərhal oxucunun gözləri qarşısında canlandırmaq, insan qəlbinin dərinliklərinə təsir etmək, onu sarsıtmaq qüdrəti vardır. Səməd Vurğunun əsərləri bədii dilimizin musiqi ahəngdarlığına yeni gözəllik gətirmişdir. Onun dili aydındır və sadə olduğu qədər də zəngindir, canlı və oynaqdır. Onun əsərlərində hər şey son dərəcə təbii, canlı və bədii deyilir. Təsvir etdiyi mənzərələr sanki dil açıb danışır, bir musiqi kimi qəlblərə nüfuz edir. Səməd Vurğun bədii tərcümə sahəsində də böyük işlər görmüşdür.
Azərbaycan xalqı öz sevimli şairinə uzun illər cansağlığı və daha böyük yaradıcılıq müvəffəqiyyətləri arzu edir. «Təbliğatçı» jurnalı, N5, 1956-cı il Yüklə 149,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|