ƏLİ FƏHMİ DÜNYASI
197
YEQZAR CƏFƏRLİ
ƏLİ FƏHMİ
DÜNYASI
“АДИЛОЬЛУ”
Бакы - 2011
Yeqzar Cəfərli
198
YEQZAR CƏFƏRLİ (Cəfərov Yeksər İsfəndiyar oğlu )
“ƏLİ FƏHMİ DÜNYASI”
Bakı: Adiloğlu, 2010.- 196 сящ.
Китаб Яли Фящминин 90 иллийиня итщаф олунур
Rəyçilər: Xalq şairi Zəlimxan Yaqub, “Kredo” qəzetinin baş
redaktoru Əli Rza Xələfli
Redaktor: Filologiya elmləri namizədi, əməkdar mədəniyyət
işçisi Elxan Məmmədli.
Китаб халгымызын танынмыш зийалыларындан олан
ядябиййатшцнас, шяргшцнас алим Яли Фящминин щяйат
вя йарадыъылыьындан бящs едир. Китаб эениш охуъу кцт-
ляси цчцн нязярдя тутулмушдур.
4722110018
грифли няшр
121 - 2011
© Y. Cəfərov 2011
ƏLİ FƏHMİ DÜNYASI
3
Ön söz
ünyanı, zamanı nələrə bənzətməyib mütəfəkkir-
lər. Pəncərəyə, ələyə, tərəziyə, nehrəyə və daha
nələrə. Bəli, zaman həqiqətən də bir nehrədir. Böyük Sabir
demişkən o, çalxalanır-çalxalanır, yağı ayrandan, yaxşını
pisdən ayırır. Əqidəsini qazanc mənbəyinə çevirənlər
unudulur, insani keyfiyyətlərə malik olan insanlar isə əbə-
di yaşayır. Belə insanları bəzi bədxahlar unutdurmağa
çalışsalar da sonda özləri unudulur. Həyatda əsil yaşa-
mağa layiq olanlar yaşayır, yaddaşlara köçür. Xalqı din-
ləyən və xalqın da onları eşitdiyi, dinlədiyi, daha doğrusu
hər işdə hesablaşdığı belə insanlara şəxsiyyət deyilir. Bax,
Əli Fəhmi də belə bir insan idi, bütün insani keyfiyyətləri
özündə birləşdirən bir insan idi, həsəd aparılası, fəxr edi-
ləsi bir insan idi. Sözün həqiqi mənasında şəxsiyyət idi.
Onda heç bir çərçivəyə sığmayan bir mənəviyyat, bir ziya-
lılıq vardı, böyük ürək sahibi idi. Klassik poeziyanın ən
gözəl bilicisi olan Əli müəllimin ləngərli yerişi, Füzuli, Nə-
simi və Seyid Əzimin qəzəlləri ilə bağlı təfsirləri indiyədək
gözlərimin qarşısındadır. Əfsus ki, nə müəllim yoldaşları,
nə də tələbələri onun haqqında bir kitab yazmaq tə-
şəbbüsü göstərmədilər. Əli Fəhmidə böyük Peyğəmbəri-
mizə xas olan bir xüsusiyyət, bir məğrurluq vardı. Heç
vaxt heç kimdən heç nə istəməzdi, heç kimin qarşısında
əyilməzdi. Mənə dərs dediyi illərdə və ondan sonrakı
vaxtlarda da onu dəyişməz gördüm. Ensiklopedik biliyə,
səlis danışıq qabiliyyətinə malik olan belə bir insan unu-
dulmamalıdır, tez-tez anılmalıdır. Bu mənada tələbə dos-
D
Yeqzar Cəfərli
4
tumuz Yeqzarın gördüyü iş həqiqətən də böyük işdir, fə-
dakarlıqdır, təqdirəlayiqdir. Bu böyüklükdə bir iş görmək,
çətinlikləri səbrlə dəf etmək nə qədər inanılmaz görünsə
də, Yeqzar Cəfərli bu işin öhdəsindən gəldi. Bu isə həqiqə-
tən alqışa layiqdir. Əli Fəhminin bir alim kimi, bir şəx-
siyyət kimi qiymətini vermək olduqca vacibdir. Gələcək
nəsillər belə insanları hökmən tanımalıdırlar. O, xalqımı-
zın milli sərvətidir. Çünki, bir insan ya alim, ya da xeyir-
xah insan ola bilər. Amma, həm alim, həm də xeyirxah in-
san olmaq olduqca çətindir və çox az insana qismət olur.
Yeqzar Cəfərli ilə ilk tanışlığım xalq şairi Z.Yaqubun
evindən başlandı. Şair dostum bu gənci mənə təqdim
edəndə ”İstedadlı gəncdir, Əli Fəhmi haqqında kitab ya-
zır”-dedi. Doğrusu təəccübləndim. Əlbəttə, bu mənim
gənclərə inamsızlığımdan irəli gəlmirdi. Onsuz da mən
işlədiyim Azərbaycan MEA Folklor İnstitutunda hər gün
onlarla istedadlı gənclə görüşürəm. Sadəcə mənə bir tələ-
bənin Əli Fəhmi haqqında nəisə yazıb yarada bilməsi
inandırıcı görünmürdü. Tələbəlik çağlarını xatırladım. Əli
müəllimin gənclərə inanması, onları irəli çəkməsi, dəstək
verməsi yadıma düşdü. Əli Fəhmi özü haqqında bir ali-
min deyil, bir tələbənin kitab yazmasından daha çox
məmnun olardı. Biləndə ki, bu gəncin atası İsfəndiyar
Cəfərova vaxtı ilə (35-40 il bundan qabaq) 8 saylı musiqi
təmayüllü internat orta məktəbində dərs demişəm bu mə-
ni daha da sevindirdi. O vaxtdan mən bu istedadlı gənclə
daha bir neçə dəfə görüşdüm.
Az sonra Yeqzarın özü də başladığı işin məsuliyyə-
tini dərk etdi. Hiss etdim ki, necə deyərlər “Xışı kötüyə di-
ƏLİ FƏHMİ DÜNYASI
5
rənib”. Söhbətlərimizin birində “Elxan müəllim, Əli Fəh-
mini tədqiq etmək üçün ərəb və fars dillərini, xüsusilə də
əruzu bilmək vacibdir. Mən isə bu çətinliyə mütləq qatlaş-
malıyam”-dedi. Lakin bir qədər keçdikdən sonra növbəti
görüşlərimizdən birində öyrəndim ki, bu iradəli gənc ərəb
dilində olan biliyini təkmilləşdirmiş, bu dili sərbəst tərc-
ümə edə biləcək bir səviyyəyə çatdırmışdır. Bəli, budur bi-
zim gəncliyimiz. Artıq tam məsuliyyəti ilə demək olar ki,
elmimiz etibarlı gənclikdədir. Belə bir kitabın bir gənc tə-
rəfindən ərsəyə gəlməsi göstərir ki, gənclər elmin estafeti-
ni yaşlı alimlərdən alıb onları şərəflə davam etdirmək iqti-
darındadır.
Gənc tədqiqatçı ilə görüşlərimiz mütəmadi hal almış-
dı. O, tez-tez çalışdığım AMEA-nın Folklor İnstitutuna gə-
lər, mövzu ilə bağlı əldə etdiyi materiallarla məni tanış
edərdi. Bu xeyirxah işdə atası İsfəndiyar müəllimin öz
oğluna arxa durması, onu həvəsləndirməsi, bir ata kimi
onunla qürur duyması mənə xüsusilə xoş gəlirdi. Bu görü-
şlərimiz əsnasında Əli Fəhmi ilə bağlı yadımda qalan ma-
raqlı epizodları, şirin xatirələri danışdıqca, bu mehriban
ata-balanın gözlərindəki sevinc parıltılarını gördükcə, on-
lara daha yaxından kömək etmək, unudulmaz müəllimim
haqqında daha kimlərə üz tutmalarını məsləhət bilirdim.
Çox yazıqlar olsun ki, bəzi insanlar, xüsusilə də bu
günkü gündə Əli Fəhmiyə mənən borclu olan tanınmış
adamlar gənc Yeqzarı çox incitdilər. Hətta bu müqəddəs
işə xeyir-dua vermək əvəzinə ona ağız büzdülər. Bu gənc-
in böyük usdadımız haqqında kitab yazmasını həzm edə
bilməyənlər də tapıldı. Ancaq Yeqzar Cəfərli öz yolundan
Dostları ilə paylaş: |