YüZÜNCÜ yil üNİversitesi fen biLİmleri enstiTÜSÜ

ÖNSÖZ 
 
 
Canlı biliminin gün geçtikçe öneminin artması ve teknolojideki gelişmelerin 
meydana gelmesi günümüzde kavram öğretiminin önemli bir yere geldiğini 
göstermektedir. Bu bağlamda kavramların öğretiminde yeni öğretim metot ve 
yaklaşımlara gereksinim duyulmaktadır. Kavramların öğretiminde görsel ve işitsel 
materyallerin kullanılması dersin anlatımında büyük kolaylıklar sağlamakla birlikte 
kavramların daha iyi anlaşılmasını da sağlamaktadır.  
Gelişen teknoloji ile birlikte dilimize birçok yabancı-yeni kavramın girmesi, 
bunlara karşılık gelen isim ve kavramların olmaması yada bu kavramlarla ilgili 
karşılıklarının türetilememesi; başta kavram yanılgısına, ayrıca eksik ve hatalı kavram 
öğretilmesine yol açmaktadır.  
Ülkemizin fen ve teknolojik bilimlerde daha ileri bir seviyeye ulaşmasında 
kavramların doğru bir şekilde öğretilmesi ve Türkçe’ye güncellenmesi önemli bir adım 
olarak görülebilmektedir. Özellikle yabancı kavramların Türkçe’ye kazandırılması ve 
yeni kavramların türetilmesi ülkemizin doğa ve teknoloji bilimlerinde ileri bir seviyeye 
gelebilmesi adına önemli bir adımdır. Bu sebeplerle kavramların dilimize 
kazandırılırken belli yöntem, kural ve mantık sistemlerin olması ve bu kavramların 
zihnimize daha kolay çağrışım yapabilmesi gerekmektedir.  
Özellikle bu çalışmada yabancı-yeni biyolojik kavramların dilimize 
güncelleştirilmesiyle birlikte sanal ortama aktarılarak; ilk, orta ve yüksek öğretimdeki 
öğrencilerle birlikte yeni mezun olan öğretmen adaylarına yardımcı olması 
hedeflenmiştir. Ayrıca ilerde kavram konusunda yapılacak çalışmalara bir örnek teşkil 
etmesi umulmaktadır. 
Bu çalışma esnasında ve çalışmayı düzenlerken maddi-manevi desteklerini 
sürekli sağlayan aileme ayrıca bana her zaman fikir ve önerileriyle  destek çıkan, 
Kudbettin İLÇİN’e  teşekkürü bir borç bilirim. 
 
Van, 2007                                                                                                                
                                                                        
 
      Mustafa İLÇİN 
 
 
 
 
 

---

İÇİNDEKİLER 
                                                                                                  
          sayfa 
ÖZET   
                                                                                                                  i 
ABSTRACT     
                                                                                                     iii                            
ÖNSÖZ    
                                                                                                                  v 
İÇİNDEKİLER                                                                                                              vii                            
EKLER DİZİNİ                                                                                                              ix                            
SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ      
                                                     xi                            
1. GİRİŞ                                                              
                                                      1                            
2. LİTERATÜR  BİLDİRİŞLERİ                                                                                4 
3. MATERYAL ve YÖNTEM            
                                                                  5 
    3.1. Materyal                                                                                                               5                            
    3.2. Yöntem                                                                                                                 5 
     3.2.1. Kavramların Türkçeleştirilmesiyle İlgili Açıklamalar                              6                            
                          3.2.1.1. Kavramlar hangi özelliklere dayanarak  
          Türkçe’ye çevirebilir ? 
  6     
 
        3.2.1.2. Kavram kümesinin ya da kavram 
                                   havuzunun adı ne olacak ? 
                           6 
                      3.2.1.3. Kavramlar nereden ve nasıl türetilecek ? 
                           6 
                                      3.2.1.3.1. Kavram-isim havuzu                                                    6           
                                       3.2.1.3.2. Kelime ve kavram türetme havuzu 
             
                                      3.2.1.3.3. Başka dillerde kavram-mantık havuzu                        6
 
                           3.2.1.3.4. Anket havuzu                                                               7                            
                                    3.2.1.3.5. Uzman bilgisine başvurulması                                     7              
                3.2.2. Kavramların Türkçeleştirilmesinde İzlenen Yöntemler  
                      Kurallar ve Mantık Sistemleriyle İlgili Örnekler  
                           7 
              
   3.2.2.1. Doğru ve mantıklı eşleştirme 
                           7 
             
 
     3.2.2.2. Kelime-isim ve kavram kaynaştırma                                           8 
                       3.2.2.3. Kelime türetmek 
                                                                  8 
                           3.2.2.4. Olumsuz kavram türetmek ya da olumsuzluk  
                        ekini kullanmak  
                                                                  8 
           3.2.2.5. Olumlu kavram türetmek ya da olumlu ekini  
                        kullanmak 
 
 
 
 
 
                   8               
  3.2.2.6. Ters ya da karşıt (zıtlık) ek veya anlamını vermek    
       9                            

---