YüZÜNCÜ yil üNİversitesi fen biLİmleri enstiTÜSÜ
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2.1.3.5. Uzman bilgisine başvurulması
- 3.2.2.3. Kelime türetmek Akromegali
- Folikül
- 3.2.2.4. Olumsuz kavram türetmek ya da olumsuzluk ekini kullanma
- 3.2.2.8. Kavramı özgünlüğüne dayalı adlandırmak
Tanımlar gerekirse tahtaya yazılır. Sözlü anketlerle öğrencilerden tanıma uygun kavram türetmeleri istenir yada yazılı anketlerle tanım-kavram araştırılır. 3.2.1.3.5. Uzman bilgisine başvurulması Bu uygulanan yöntemlerden de netice alınamazsa son olarak dil uzmanlarına başvurulur. Kavramların önemi son zamanlarda yapılan çeşitli çalışmalarla ortaya konmuştur. Özellikle biyoloji eğitim ve öğretiminde kavramların yeri son derece önemlidir. Bu nedenle kavramlar olmazsa o konu ile ilgili bilgilerde etkili kullanılamaz. Kavramların toplum tarafından anlaşılabilmesi için açık bir şekilde tanımının yapılması gerekir. Ayrıca kavramların dilimize kazandırılıp izah edilmesi kavramların anlaşılabilmesi açısından büyük bir öneme sahiptir. Biyolojik kavramların büyük bir kısmının yabancı kökenli (Latince) olması ve bir kısmının da yeni olması; gerek biyoloji dersinin öğrenilmesinde gerekse de biyolojik kavramların günlük hayatta kullanılmasında büyük zorluklara yol açmıştır. Çalışmamızın amacı; yabancı-yeni Biyolojik kavramları belli mantık sistemleriyle Türkçe’ye kazandırılmasıdır. Konuyla ilgili bilimsel çalışmayı yaparken yabancı-yeni biyolojik kavramların Türkçe’ye kazandırılmasında izlenen yöntem ve kuralların mantık sistemlerinin örnekleri aşağıda maddeler halinde verilmiştir. 3.2.2. Kavramların Türkçeleştirilmesinde İzlenen Yöntemler, Kurallar ve Mantık Sistemleri ile İlgili Örnekler 3.2.2.1. Doğru ve mantıklı eşleştirme Absorbsiyon kavramının karşılığını bulmak için aşağıda verilen kelimeleri göz önünde bulundurarak doğru ve mantıklı eşleştirme yapılır. Absorbsiyon; emme, Emmek, emilim, emilmek, soğurma. Adaptasyon (Uyum): Bir canlının kendi çevresine uyması, uymayı gerçekleştiren olaylar, canlının çevresi içinde yaşamasına olanak veren özellikler. Adaptasyon; uyum, uyumsama, uyumsamak, uyumlanma. Kavramlarda doğru ve mantıklı eşleştirme yapılırken kelime kökünden de yararlanılabilir. Çünkü kelime kökü genel itibariyle doğru ve mantıklı anlamı çağrıştırmaktadır. 3.2.2.2. Kelime-isim ve kavram kaynaştırma Regülatör gen: Sentez gen, protein gen, ayarlayıcı gen, şifre gen Liken: Algmantar-yosunmantar Gymnosperm: Açık tohumlu, açıktohum Dioik: İkievcikli-iki evcik Radikula: Kök veren Adventif kök: Ekkök 3.2.2.3. Kelime türetmek Akromegali: İskelette kol, bacaklar, yüz, çene, el ve ayak parmaklarının aşırı büyümesi. Arthropoda: Eklem bacaklı. Böcek yada eklembacaklı bir omurgasız hayvan. Fenotip: Dış görünüm. Bir organizmanın kalıtsal yapısının dıştaki görünür ifadesi. Floem: Besin borusu, bitki besin borusu. Bitki iletim dokusu. Bitkilerde organik besin taşıyan borulara denir. Folikül: Yumurtalık, Yumurta kesesi Fotoperiyodizm: Işıksal tepki, ışığa tepki Polimorfizm:Çok şekilli. Bir türün üyeleri arasındaki biçim farklılıkları; bir popülasyonda birkaç farklı fenotipin görünmesi. 3.2.2.4. Olumsuz kavram türetmek ya da olumsuzluk ekini kullanma Işık-Işıksız Hava-havasız Oksijen-Oksijensiz Çekirdek-Çekirdeksiz Zar-Zarsız Spor-Sporsuz Kapsül-Kapsülsüz 3.2.2.5. Olumlu kavram türetmek ya da olumlu ekini kullanmak Çekirdek-Çekirdekli Işık-Işıklı Kutup-Kutuplu Oksijen-Oksijenli Hava-Havalı Can-Canlı 3.2.2.6. Ters ya da karşıt (zıtlık) ek veya anlamını vermek Simetri-Asimetri Sölom-Asölom Aerobik-Anaerobik Mitoz-Amitoz Rejenerasyon-Dejenerasyon Denatürasyon-Renatürasyon 3.2.2.7. Kavram, kavram-isim ya da isim verilirken olay, olgu ve varlığın benzeşim (simülasyon) yöntemiyle adlandırmak Pseodopod-Yalancı ayak Bacillus-çubuksu bakteri Farinks-yutak Hif-Mantar iplikçiği 3.2.2.8. Kavramı özgünlüğüne dayalı adlandırmak Adventif kök-Ekkök Stolon gövde-Sürünücü gövde Villus-Çıkıntı, uzantı Bakteriyofaj-Bakteriyiyen Retina-Gözün dış tabakası 3.2.2.9. Kavramları ortak özelliğine göre adlandırmak Flagellata-Kamçılılar Protozoa-Tekhücreliler Monokotiledon-Tek çenekliler Dikotiledon-Çift çenekliler Monera-Çekirdeksiz bir hücreliler Bu çalışmamızın ilerde yapılacak çalışmalara kaynak olması; kavramlarla ilgili film, video, animasyonların yapılacağı ve kavram kümelerinin oluşturulup bunlarla ilgili çeşitli materyallerin yapılabileceği ortaya çıkmıştır. 3.2.3. Türkçe Sözlük’ün Kullanılmasıyla İlgili Açıklamalar Sözlüklerin kendisine özgü hazırlama ilkeleri ve kullanma özellikleri vardır. Bu özellikler; sözlük bilimi, yazım ve söyleyişle ilgili ilkeler ve diğer özellikler olarak sıralanabilir (T.D.K., 2007). 3.2.3.1. Yazım ve söyleyiş Türkçede yalın biçimleri iki heceli olan vakit, sabır, meyil, şehir, hasım, resim, asıl, nehir, beyin gibi Doğu dillerinden, özellikle Arapçadan geçmiş bazı alıntı kelimelerin, ünlüyle başlayan bir çekim eki aldıklarında veya etmek, olmak yardımcı fiilleriyle birleştiklerinde, ikinci hecelerindeki dar ünlü düşer: vakitim değil vaktim, sabırın değil sabrın, meyili değil meyli, şehire değil şehre, hasımı değil hasmı, resimi değil resmi, asılı değil aslı, nehire değil nehre, beyinim değil beynim vb (T.D.K., 2007). Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|