Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 13
Kumulyativ və transsərhəd təsirlər və
təsadüfi hadisələr
Noyabr 2013-cü il
13/24
Yekun variant
Cədvəl 13.9 Kondensat ixrac boru kəmərinin partlaması ssenariləri – hər bir
modelləşdirmə ssenarisinə aid daxil edilən əsas məlumatlar
Ssenari
Sızma yeri
Sızma zamanı suyun dərinliyi
(m)
Atqı temperaturu (°C)
EL 1
NRV-dən axın yuxarı 85
39.4
EL 2
Sahilboyu zona
12
Qış 6
Yay 25
13.10.5
Platformada dizel ehtiyatının itkisi
ŞDB-HR platformasından çıxan 123m
3
dizel yanacağının platformadakı ehtiyatının itkisi
modelləşdirilmişdir. Hesablanmış həcmlər Cədvəl 13.10-da göstərilir.
Cədvəl 13.10 Dizel ehtiyatlarının itkisi ssenarisi – daxil edilən məlumatlar
Ssenari
Sızma yeri
Mayenin axın
sürəti (m
3
/saat)
Müddət
(saat)
Sızma zamanı
suyun dərinliyi
(m)
Atqı temperaturu
(°C)
ŞD2 HR
ŞDB- HR
platforması
123 1 Səth
Qış 10
Yay 25
13.10.6
Modelləşdirilmənin nəticələri
13.10.6.1 Quyunun atqı ssenarisinin nəticələri
Aparılan modelləşdirmə
10
göstərir ki, sızan kondensat aşağıdakı proseslərə məruz qalacaq:
Dənizə dispersiya olunur və ardınca parçalanır.
Su altına axan kondensat proporsiyası qazın, kondensatın
və lay suyunun eyni vaxtda
axması ilə bağlı intensiv burulğan vasitəsilə kiçik damcılar kimi su sütununa təbii
şəkildə və dayanmadan dispersiya olacaq. Dəniz səthinə çatan kondensatın
proporsiyası təbii şəkildə üstünlük təşkil edən dalğalanma istiqamətində dispersiya
olacaq. Dispersiya olan kondensatın böyük proporsiyası su sütununda olarkən
parçalanacaq.
Dənizdə həll olunur
Kondensatda olan qismən suda həll oluna bilən kimyəvi birləşmələrin kiçik proporsiyası
su sütununda həll olunacaq. Bunun sızan kondensatın həcminin çox kiçik
proporsiyasını nəzərə alacağına baxmayaraq, dəniz orqanizmlərinə mənfi təsir
potensialı ola bilən nəticələri var.
Çöküntü
Dispersiya olan kondensatın müəyyən hissəsi su sütunundakı çöküntü ilə bağlı ola bilər
və o, tədricən dəniz dibinin geniş sahəsinə çökdürüləcək.
Buxarlanma ilə havada itmə
Kondensat qalığındakı uçucu birləşmələr dəniz səthinə çatan kondensat qalığından
buxarlanacaq.
Bu proseslərdən keçəcək kondensatın nisbi proporsiyası üstün şərtlərdən asılıdır və yay atqı
ssenarisində BO ES1 Şəkil 13.8-də təsvir olunur.
10
Həm stoxastik (çoxsaylı ssenari), həm də deterministik modelləşdirmə (tək ssenari) həyata keçirilmişdir. Stoxastik
modelləşdirmə bütün ssenariləri tətbiq etmək üçün uyğun hava dövrlərinin seçilməsinə imkan yaratmaq üçün
seçilmişdir, deterministik model isə yay və qış hava şəraitində ən pis hal üçün məzkəzdə tutulur. Ən pis halların
ssenarisini göstərmək üçün deterministik hallar üçün nəticələr ƏMSSTQ-nin 13-cü Fəslində təqdim edilir. Əlavə 13 A-
da həm stoxastik, həm də deterministik modelləşdirmənin nəticələri göstərilir.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 13
Kumulyativ və transsərhəd təsirlər və
təsadüfi hadisələr
Noyabr 2013-cü il
13/25
Yekun variant
Şəkil 13.8 BO ES1-dən sızan kondensat qazının transformasiyası (Yayda quyudan atqı
ssenarisi)
Səth
Sızmış kondensatın ümumi həcminin kiçik proporsiyası parafin qalığı halında dənizin səthində
qalacaq. Bu parafin qalığı üstün cərəyanlar və küləklərin təsiri altında dağılacaq və bəzi
kondensat qalığı nəticədə sahilə gələcək.
Bölmə 13.10.7-də qeyd olunduğu kimi, ekoloji narahatlıq mənbələri bunlardır aşağıdakilərdir:
i. BTEK (Benzol, Toluol, Etilbenzollar, Ksilollar) birləşmələri kimi suda qismən həll oluna
bilən və potensial cəhətdən toksik kimyəvi birləşmələr dağılma zamanı kondensatdan su
sütununa keçir və nəticədə kondensat təbii olaraq dispersiya olur. Ona görə də, bu
kimyəvi birləşmələrin su sütununda konsentrasiyası və onların davamlılıq müddəti maraq
doğurur.
ii. Uzun müddət dənizdə dayanıqlı qalan kondensat qalığı nəticədə sahilə doğru üzür.
Əksər xam neft məhsullarından fərqli olaraq, kondensat dəniz quşlarının lələklərini
çirkləndirən və kiçik sahil heyvanlarını boğan yüksək qatılıqda neftli su emulsiyaları
yaratmır. Xam neft ilə müqayisədə kondensat qalığında yalnız çox aşağı səviyyədə toksik
kimyəvi birləşmələr olur. BTEK birləşmələri tükənəcək, çünki onlar artıq su sütununa
keçmiş olacaq.
Atqı ssenarilərindən buraxılan kondensatın hərəkətinin bu aspektlərinin modelləşdirilmiş
nəticələri Cədvəl 13.11-də təqdim olunmuşdur.
Su sütununda karbohidrogen konsentrasiyaları və potensial cəhətdən toksik
birləşmələr.
Şəkil 13.9-da qış şəraitində atqı zamanı hasil olunan kondensat şleyfinin (həll olmuş fraksiya)
çarpaz kəsişməsi göstərilir.
Buxarlanmış
Səth
Səpələnmiş
Çöküntü
Sahilə
atılmış
Bioloji
cəhətdən
parçalanmış
Kütl
ə taraz
lığ
ı
Vaxt (günlər)