Xvi əsrdə ingilis tacirləri Ərəşi Cənubi Qafqazın ən böyük ipəkçilik mərkəzi kimi təsvir edirlər. Venesiya səyyahı Minadoi Ərəşdə “Mahmudabad” adlı ağ ipək istehsal olunduğu haqqında məlumat verirdi



Yüklə 445 b.
tarix05.03.2018
ölçüsü445 b.
#29827





XVI əsrdə ingilis tacirləri Ərəşi Cənubi Qafqazın ən böyük ipəkçilik mərkəzi kimi təsvir edirlər. Venesiya səyyahı Minadoi Ərəşdə “Mahmudabad” adlı ağ ipək istehsal olunduğu haqqında məlumat verirdi.

  • XVI əsrdə ingilis tacirləri Ərəşi Cənubi Qafqazın ən böyük ipəkçilik mərkəzi kimi təsvir edirlər. Venesiya səyyahı Minadoi Ərəşdə “Mahmudabad” adlı ağ ipək istehsal olunduğu haqqında məlumat verirdi.



XVI əsrin ikinci-XVII əsrin birinci yarısında beynəlxalq ipək ticarət yolu Culfadan keçirdi. Culfa tacirləri xam ipəyi Azərbaycandan Avropanın Amsterdam, Marsel, Venesiya kimi şəhərlərinə, Türkiyə, Suriya və Hindistana aparıb satırdılar.

  • XVI əsrin ikinci-XVII əsrin birinci yarısında beynəlxalq ipək ticarət yolu Culfadan keçirdi. Culfa tacirləri xam ipəyi Azərbaycandan Avropanın Amsterdam, Marsel, Venesiya kimi şəhərlərinə, Türkiyə, Suriya və Hindistana aparıb satırdılar.



Bu dövrdə Ordubad, Naxçıvan, Əylis Azərbaycanın xarici dövlətlərlə apardığı ticarət əlaqələrində vacib rol oynayaraq, mühüm ticarət və sənətkarlıq mərkəzlərinə çevrilmişdi.

  • Bu dövrdə Ordubad, Naxçıvan, Əylis Azərbaycanın xarici dövlətlərlə apardığı ticarət əlaqələrində vacib rol oynayaraq, mühüm ticarət və sənətkarlıq mərkəzlərinə çevrilmişdi.



Qədim dövrlərdən insanların məskunlaşdığı Qubada müxtəlif sənət növləri inkişaf etmişdir.  Bu sənət növləri arasında xalçaçılığın özünəməxsus yeri vardır. Təsadüfi deyildir ki, Qubaya dünya miqyasında şöhrət qazandıran xalçalar bu yerlərin sənət rəmzinə çevrilmişdir. Milli mədəniyyətimizin tərkib hissəsi olan xalçaçılıq Qubada yenidən inkişaf etdirilir.

  • Qədim dövrlərdən insanların məskunlaşdığı Qubada müxtəlif sənət növləri inkişaf etmişdir.  Bu sənət növləri arasında xalçaçılığın özünəməxsus yeri vardır. Təsadüfi deyildir ki, Qubaya dünya miqyasında şöhrət qazandıran xalçalar bu yerlərin sənət rəmzinə çevrilmişdir. Milli mədəniyyətimizin tərkib hissəsi olan xalçaçılıq Qubada yenidən inkişaf etdirilir.



Azərbaycanda ticarət dövriyyəsi və sənətkarlıq məhsullarının istehsalında Təbriz xüsusilə fərqlənirdi. Asiyada ən böyük bazar olan Qeysəriyyə burada yerləşirdi. Naxçıvan, Ərdəbil, Ordubad, Bakı daxili ticarətdə əsas rol oynayırdı.

  • Azərbaycanda ticarət dövriyyəsi və sənətkarlıq məhsullarının istehsalında Təbriz xüsusilə fərqlənirdi. Asiyada ən böyük bazar olan Qeysəriyyə burada yerləşirdi. Naxçıvan, Ərdəbil, Ordubad, Bakı daxili ticarətdə əsas rol oynayırdı.



Azərbaycanda əmtəə-pul münasibətləri zəif olan yerlərdə həftədə bir dəfə açılan bazar-həftəbazarlar olurdu. Azərbaycanda xarici ticarətin mərkəzi karvansaralar hesab olunurdu. Azərbaycan tacirləri Avropa ölkələri, Hindistan və Çinlə geniş ticarət əlaqələri yaratmışdılar.

  • Azərbaycanda əmtəə-pul münasibətləri zəif olan yerlərdə həftədə bir dəfə açılan bazar-həftəbazarlar olurdu. Azərbaycanda xarici ticarətin mərkəzi karvansaralar hesab olunurdu. Azərbaycan tacirləri Avropa ölkələri, Hindistan və Çinlə geniş ticarət əlaqələri yaratmışdılar.



XVI əsrin ortalarında İngiltərənin Moskva ticarət şirkətinin nümayəndələri Xəzər dənizi vasitəsilə Cənubi Qafqaza, İrana və Hindistana gedən yolları öyrənmək üçün Rusiya hökumətindən icazə alaraq Azərbaycana səfərlər edirdilər.

  • XVI əsrin ortalarında İngiltərənin Moskva ticarət şirkətinin nümayəndələri Xəzər dənizi vasitəsilə Cənubi Qafqaza, İrana və Hindistana gedən yolları öyrənmək üçün Rusiya hökumətindən icazə alaraq Azərbaycana səfərlər edirdilər.



Moskva şirkətinin taciri və kəşfiyyatçısı Anoti Cenkinson Səfəvi dövlətinə göndərilərək Şamaxıda Şirvan bəylərbəyi Abdulla xan Ustaclı ilə görüşdü. Cenkinson Şirvan bəylərbəyindən maneəsiz və gömrükksüz ticarət etmək haqqında imtiyaz fərmanı aldı.

  • Moskva şirkətinin taciri və kəşfiyyatçısı Anoti Cenkinson Səfəvi dövlətinə göndərilərək Şamaxıda Şirvan bəylərbəyi Abdulla xan Ustaclı ilə görüşdü. Cenkinson Şirvan bəylərbəyindən maneəsiz və gömrükksüz ticarət etmək haqqında imtiyaz fərmanı aldı.



Lakin ingilis tacirlərinin Azərbaycan bazarında möhkəmlənmək cəhdi baş tutmadı. Çünki XVII əsrdə apardığı işğalçı müharibələr nəticəsində Volqa çayı sahillərini və Xəzər dənizi hövzəsini istila etmək Rusiya dövləti buna heç cür razı ola bilmədi.

  • Lakin ingilis tacirlərinin Azərbaycan bazarında möhkəmlənmək cəhdi baş tutmadı. Çünki XVII əsrdə apardığı işğalçı müharibələr nəticəsində Volqa çayı sahillərini və Xəzər dənizi hövzəsini istila etmək Rusiya dövləti buna heç cür razı ola bilmədi.



Eyni zamanda rus tacirləri Avropa-Şərq ticarətində vasitəçiliyə can atırdılar. Elə bu səbəbdən rus tacirlərini müdafiə edən çar hökuməti ingilislərin Volqa-Xəzər yolundan istifadəsinə son qoyaraq onların ticarət intiyazlarını ləğv etdi. Bununla da Şərq ölkələri ilə ticarət inhisarı* bütünlüklə rus tacirlərinin əlinə keçdi.

  • Eyni zamanda rus tacirləri Avropa-Şərq ticarətində vasitəçiliyə can atırdılar. Elə bu səbəbdən rus tacirlərini müdafiə edən çar hökuməti ingilislərin Volqa-Xəzər yolundan istifadəsinə son qoyaraq onların ticarət intiyazlarını ləğv etdi. Bununla da Şərq ölkələri ilə ticarət inhisarı* bütünlüklə rus tacirlərinin əlinə keçdi.



Rusiyadan Azərbaycana Xəz-dəri, mis, qalay, kağız və sənətkarlıq məhsulları gətirilirdi. Azərbaycandan isə Rusiya ipək parçalar, yun və ipək xalçalar aparılırdı. Ruslar Azərbaycana əlverişli satış bazarı kimi baxır, Şirvana xüsusi əhəmiyyət verirdilər.

  • Rusiyadan Azərbaycana Xəz-dəri, mis, qalay, kağız və sənətkarlıq məhsulları gətirilirdi. Azərbaycandan isə Rusiya ipək parçalar, yun və ipək xalçalar aparılırdı. Ruslar Azərbaycana əlverişli satış bazarı kimi baxır, Şirvana xüsusi əhəmiyyət verirdilər.



1667 ci ildə Rusiya və Səfəvilə arasında bağlanmış müqaviləyə, əsasən, rus tacirləri Səfəvilərin bütün hakimiyyəti dövründə gömrüksüz ticarət hüququ, karvansara və bazarlarda imtiyazlar əldə etdilər.

  • 1667 ci ildə Rusiya və Səfəvilə arasında bağlanmış müqaviləyə, əsasən, rus tacirləri Səfəvilərin bütün hakimiyyəti dövründə gömrüksüz ticarət hüququ, karvansara və bazarlarda imtiyazlar əldə etdilər.



Bununla da Rusiya Azərbaycan ipəyi Xəzər-Volqa yolu ilə Qərbi Avropaya daşımaq hüququnu inhisara aldı. Şah Süleymanın (1667-1694) fərmanında da rus tacirlərinə xüsusi ehtiram göstərmək tapşırılmışdı.

  • Bununla da Rusiya Azərbaycan ipəyi Xəzər-Volqa yolu ilə Qərbi Avropaya daşımaq hüququnu inhisara aldı. Şah Süleymanın (1667-1694) fərmanında da rus tacirlərinə xüsusi ehtiram göstərmək tapşırılmışdı.



Lakin ticarət karvanları yollarda tez-tez rus kazaklarının hücumuna məruz qalırdı. 1668-ci ilin yayında Stepan Razinin başçılığı ilə Azərbaycan ərazisinə təşkil edilmiş qəratçi yürüşlər zamanı kazaklar Dərbənddə sahilə çıxdılar.

  • Lakin ticarət karvanları yollarda tez-tez rus kazaklarının hücumuna məruz qalırdı. 1668-ci ilin yayında Stepan Razinin başçılığı ilə Azərbaycan ərazisinə təşkil edilmiş qəratçi yürüşlər zamanı kazaklar Dərbənddə sahilə çıxdılar.



1671-ci ildə edam olunmuşdur. O zaman məşhur jurnalist Tomas Herbon Rusiya ilə Azərbaycan Səfəvi dövlətini bir-birinə vuran dəlisov kazak Stepan Razinin Kremlin qənşərində edamını təsvir edir. "Quldurun əli dəyirmi lövhəyə mismarlanmış,ayaqları zəncirlə dar ağacına bərkidilmişdi. Ancaq bu adamın vüqarı hamını dəhşətə salmışdı.

  • 1671-ci ildə edam olunmuşdur. O zaman məşhur jurnalist Tomas Herbon Rusiya ilə Azərbaycan Səfəvi dövlətini bir-birinə vuran dəlisov kazak Stepan Razinin Kremlin qənşərində edamını təsvir edir. "Quldurun əli dəyirmi lövhəyə mismarlanmış,ayaqları zəncirlə dar ağacına bərkidilmişdi. Ancaq bu adamın vüqarı hamını dəhşətə salmışdı.



Onlar Azərbaycanın Xəzərsahili yaşayış məntəqələrini qarət etdilər. Volqa-Xəzər su hövzəsində ticarətin inkişafında maraqlı olan Rusiya höküməti də kazakların talançı yürüşlərinin qarşısını aldı.

  • Onlar Azərbaycanın Xəzərsahili yaşayış məntəqələrini qarət etdilər. Volqa-Xəzər su hövzəsində ticarətin inkişafında maraqlı olan Rusiya höküməti də kazakların talançı yürüşlərinin qarşısını aldı.



Həmin dövrdə Azərbaycanla Hindistan arasında geniş ticarət əlaqələri davam edirdi. Hindlilərin Azərbaycanda ticarət məskənləri var idi. Azərbaycandan Hindistana çoxlu xam ipək, ipək parça, qara və ağ neft, zəfəran aparırdılar.

  • Həmin dövrdə Azərbaycanla Hindistan arasında geniş ticarət əlaqələri davam edirdi. Hindlilərin Azərbaycanda ticarət məskənləri var idi. Azərbaycandan Hindistana çoxlu xam ipək, ipək parça, qara və ağ neft, zəfəran aparırdılar.



Hindistandan Azərbaycana müxtəlif cür ədviyyat məhsulları gətirilirdi.

  • Hindistandan Azərbaycana müxtəlif cür ədviyyat məhsulları gətirilirdi.





XVII əsrin sonunda Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sahələri dərin tənəzzül keçirirdi. Bu tənəzzülün bir sıra daxili və xarici səbəbləri var idi. Daxili səbəblərə aşağıdakılar aid idi:

  • XVII əsrin sonunda Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sahələri dərin tənəzzül keçirirdi. Bu tənəzzülün bir sıra daxili və xarici səbəbləri var idi. Daxili səbəblərə aşağıdakılar aid idi:



Əkin sahələrinin azalması və su təchizatının zəifləməsi. Buna səbəb isə Azərbaycanın cənubunda yeraltı kanallar şəbəkəsi-kəhrizlərin dağılması idi.

  • Əkin sahələrinin azalması və su təchizatının zəifləməsi. Buna səbəb isə Azərbaycanın cənubunda yeraltı kanallar şəbəkəsi-kəhrizlərin dağılması idi.

  • Pul böhranının baş verməsi. Bu dövrdə Səfəvi dövləti ərazisinə metal qismən xaricdən gətirilirdi. Qiymətli metalların azlığından dövriyyə qəlp pullar daxil olurdu. Bu, nəticə etibarı ilə əmtəə mübadiləsinin pozulmasına, maliyyə sahəsində hərc-mərcliyə gətirib çıxarırdı.



3. Şəhər iqtisadiyyatının tənəzzülü. Bunun səbəbi isə ticarət və sənətlə məşğul olan əhalinin şəhərləri kütləvi sürətkə tərk etməsi idi. Nəticədə öz gəlirlərininazaldığını görən dövlət və feodallar vergiləri 3 dəfə artırdılar.

  • 3. Şəhər iqtisadiyyatının tənəzzülü. Bunun səbəbi isə ticarət və sənətlə məşğul olan əhalinin şəhərləri kütləvi sürətkə tərk etməsi idi. Nəticədə öz gəlirlərininazaldığını görən dövlət və feodallar vergiləri 3 dəfə artırdılar.

  • 4. Dövlər idarəçiliyindəki böhran. Bunun səbəbi isə dövlət aparatındakı vəzifəli şəxslərin rüşvətxorluğu, fırıldaçılığı idi. Səfəvi dövlətinin tənəzzülünün xarici səbəbləri isə aşağıdakılar idi:



Avropadan Hindistana gedən dəniz yolunun kəşfi nəticəsində XVII əsrdən etibarən Azərbaycandan keçən İpək yolu öz əhəmiyyətini itirdi. s

  • Avropadan Hindistana gedən dəniz yolunun kəşfi nəticəsində XVII əsrdən etibarən Azərbaycandan keçən İpək yolu öz əhəmiyyətini itirdi. s

  • Avropada yüksək keyfiyyətli və ucuz başa gələn manufaktura məhsulları istehsalının artması Azərbaycanın sənətkarlıq məhsullarına olan tələbatı getdikcə azalırdı.







Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə