Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 13
Kumulyativ və transsərhəd təsirlər və
təsadüfi hadisələr
Noyabr 2013-cü il
13/2
Yekun variant
Şəkil 13.12 Qışda BO ES1 quyusundan atqı ssenarisi nəticəsində sahil boyu çöküntülər . 29
Şəkil 13.13 Qışda ES FL1-dən sızan kondensatın transformasiyası (boru kəmərinin
partlaması ssenarisi) .......................................................................................... 30
Şəkil 13.14 WF FL4 Axın xəttinin partlaması ssenarisinin 1 günü üçün suda həll olmuş
karbohidrogenin konsentrasiyası ....................................................................... 31
Şəkil 13.15 EL2 Kondensat ixrac boru kəmərinin partlaması ssenarisinin 1-ci günündə suda
həll olmuş karbohidrogenin konsentrasiyası ...................................................... 33
Şəkil 13.16 Qışda EL2 kondensat ixrac boru kəmərinin partlaması ssenarisi ilə nəticələnən
sahilboyu çöküntülər .......................................................................................... 33
Şəkil 13.16a Dəniz səthində orta vaxt üzrə dizel təbəqəsinin maksimal qalınlığı (Qış) ......... 34
Şəkil 13.16b Dəniz səthində orta vaxt üzrə dizel təbəqəsinin maksimal qalınlığı (Yay) ......... 34
Şəkil 13.16c Dizel dağılmasının qalınlığı - dağılmadan i) 24 saat və ii) 48 saat sonra (qış) .. 35
Şəkil 13.16d Dizelin su sütununda konsentrasiyası - dağılmadan i) 24 saat və ii) 48 saat sonra
(Qış) ................................................................................................................... 35
Şəkil 13.16e i) qış və ii) yay şəraitləri üçün dağılan dizelin davranışı ..................................... 36
Şəkil 13.17 ŞD2 layihəsində hasil olunacaq müxtəlif kondensatların görünüşü ................... 37
Şəkil 13.18 Distillə zamanı qalıqların 24°C otaq temperaturunda fiziki vəziyyəti ................ 37
Şəkil 13.19 250°C+ distillə zamanı qalıqların 6°C dəniz suyu ilə qarışdırmaqla alınan
parafinin ümumi kütləsi ...................................................................................... 38
Şəkil 13.20 Montara hadisəsində bon hasarlamasında saxlanılan aşınmış kondensat ....... 39
Şəkil 13.21 Montara hadisəsində dəniz səthində aşınmış kondensat .................................. 39
Cədvəllərin siyahısı
Cədvəl 13.1 Qızıldaş Sement Zavodundan və ARDNŞ-nin neft-kimya kompleksindən əsas
reseptorlarda daşqın sularının səviyyəsi .............................................................. 8
Cədvəl 13.2 Səngəçal terminalının yaxınlığındakı reseptorlarda NO2-nin proqnozlaşdırılan
orta illik konsentrasiyaları (kumulyativ ssenari) ................................................. 16
Cədvəl 13.3 Abşeron yarımadasında və Səngəçalda bütün AÇG və ŞD dəniz qurğularının
müntəzəm əməliyyatları zamanı NO
2
-nin proqnozlaşdırılan konsentrasiyaları . 16
Cədvəl 13.4 Quyudan atqı ssenariləri – birgə modelləşdirmə üzrə daxil edilən məlumatlar . 22
Cədvəl 13.5 Quyudan atqı ssenariləri –hər bir modelləşdirmə ssenarisinə aid daxil edilən
əsas məlumatlar ................................................................................................. 22
Cədvəl 13.6 Axın xəttinin partlaması ssenariləri – Birgə modelləşdirmə üzrə daxil edilən
məlumatla ........................................................................................................... 23
Cədvəl 13.7 Axın xəttinin partlaması ssenariləri – hər bir modelləşdirmə ssenarisinə aid daxil
edilən əsas məlumatlar ...................................................................................... 23
Cədvəl 13.8 Kondensat ixrac boru kəmərinin partlaması ssenariləri –Birgə modelləşdirmə
üzrə daxil edilən məlumatlar .............................................................................. 23
Cədvəl 13.9 Kondensat ixrac boru kəmərinin partlaması ssenariləri – hər bir modelləşdirmə
ssenarisinə aid daxil edilən əsas məlumatlar..................................................... 24
Cədvəl 13.10 Dizel ehtiyatlarının itkisi ssenarisi – daxil edilən məlumatlar ........................... 24
Cədvəl 13.11 Modelləşdirilən atqı nəticələrinin xülasəsi ........................................................ 26
Cədvəl 13.12 Partlayan axın xəttindən sızan kondensatın miqdarı ....................................... 30
Cədvəl 13.13 Modelləşdirilən axın xəttinin partlamasının nəticələrinin xülasəsi .................... 31
Cədvəl 13.14 Partlamış kondensat ixrac boru kəmərindən sızan kondensatın miqdarı ........ 32
Cədvəl 13.15 Modelləşdirilən kondensatı ixrac boru kəmərinin partlamasının nəticələrinin
xülasəsi .............................................................................................................. 32
Cədvəl 13.16 Dəniz orqanizmlərinə toksik təsir göstərə bilən xam neft və kondensatlardakı
kimyəvi birləşmələr ............................................................................................. 40
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 13
Kumulyativ və transsərhəd təsirlər və
təsadüfi hadisələr
Noyabr 2013-cü il
13/3
Yekun variant
13.1 Giriş
Bu Fəsildə Şahdəniz Mərhələ 2 (ŞD2) Layihəsi üzrə Ətraf mühitə və sosial-iqtisadi sahəyə
təsirin qiymətləndirilməsi (ƏMSSTQ) sənədi aşağıdakı məsələləri müzakirə edir.
Kumulyativ
və transsərhəd təsirlər; və
ŞD2 layihəsi üzrə işlərin aparılması zamanı baş verə biləcək potensial təsadüfi
hadisələr, belə hadisənin baş vermə ehtimalını və təsirini minimuma endirmək üçün
nəzərdə tutulmuş nəzarət, azaltma və cavab tədbirləri
13.2 Kumulyativ
və Transsərhəd Təsirlər
Fəsil 3-də müzakirə edildiyi kimi, kumulyativ təsirlər aşağıdakı hallardan meydana çıxır:
Layihə ilə bağlı ayrı-ayrı qalıq təsirlərin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsi; və
Layihə ilə bağlı qalıq təsirlərin, o cümlədən digər layihələrdən və onlarla əlaqədar
fəaliyyətlərdən meydana çıxmış təsirlər kombinasiyasının qarşılıqlı əlaqəsi.
Bu ƏMSSTQ-nin 1-ci Fəslində göstərildiyi kimi, ŞD2 layihəsi ŞD Müqavilə sahəsinin
işlənməsinin növbəti mərhələsindən ibarətdir. Səngəçal Terminalında İNL, AÇG Faza 1, 2 və
3 və ŞD1 Layihəsinin mövcud qurğuları 1997-ci ildən istismar olunur. Ona görə də, bu
layihələrin ətraf mühitə və sosial-iqtisadi sahəyə təsiri də, 6-cı və 7-ci Fəsillərdə (aşağıda
qiymətləndirmədə qeyd olunan hallar istisna olmaqla) təqdim olunduğu kimi, mövcud olan
bazaya daxil edilmişdir. Digər layihələrlə birgə kumulyativ təsirlərin potensialı Səngəçal
terminalı yaxınlığında, bu cür kumulyativ təsir yarada biləcək miqyasda olan layihələrə dair
əldə olan məlumatı nəzərdən keçirməklə müəyyən edilmişdir.
13.2.1 Layihənin ayrı-ayrı təsirləri arasında kumulyativ təsirlər
Gözlənilən fəaliyyət və hadisələrə əsaslanan ətraf mühit və sosial-iqtisadi layihə təsirlərinin
hərtərəfli qiymətləndirilməsi ƏMSSTQ-nin 9, 10 və 11-ci Fəsillərində təqdim edilmişdir.
Qiymətləndirmə təsiri azaltmaq və idarə etmək üçün təyin edilmiş hər bir fəaliyyət növünü və
mövcud nəzarət və əlavə təsirazaltma tədbirlərini nəzərdə tutur.
13.2.2 Digər layihələrlə birlikdə kumulyativ təsirlər
Əldə olan məlumatın nəzərdən keçirilməsi əsasında belə başa düşülmüşdür ki, Səngəçal
Terminalının yaxınlığında yerinə və miqyasına əsasən ŞD2 Layihəsinin təsirləri ilə qarşılıqlı
əlaqə potensialına malik olan aşağıdakı layihələr planlaşdırılır və ya tikilməkdədir (Şəkil 13.1-
ə istinad edin):
Qızıldaş Sement Zavodu – Səngəçal terminalından təqribən 4 km şimalda yerləşməsi
nəzərdə tutulan yeni sement zavodudur. Layihə qurutma sobaları texnologiyasından
istifadə edir və onun zavoddan 2-40 km-ə qədər məsafədə Qaradağ və Abşeron
bölgələrindəki karxanalardan təchiz edilən xam materiallar əsasında ildə 2000000 tona
qədər məhsul istehsal etməsi layihələşdirilir. Tikinti və istismar avtomobillərinin Bakı-
Salyan şose yolundan zavoda getməsi üçün yeni yolun salınması planlaşdırılır və
həmin layihəyə, həmçinin Səngəçal terminalı ilə Ümid yaşayış düşərgəsi arasında olan
dəmiryolu xəttindən dəmiryol qolunun çəkilməsi də daxildir. Zavodun tikinti və istismar
mərhələləri nəticəsində yaranan işin sayı məlum deyil. Tikinti işlərinin 2014-cü ilə qədər
tamamlanması nəzərdə tutulur. Qızıldaş Sement Zavodunun istismar mərhələsi ilə
əlaqədar təsirlər 2009-cu ildə tamamlanmış ƏMSSTQ-də qiymətləndirilmişdir;
1
ŞD1 Məşəl Layihəsi – mövcud yerüstü məşəlin və Səngəçal terminalının hüdudlarında
yerləşən hasarlanmış sahənin dəyişdirilməsi. Tikinti işləri 2015-ci ilə qədər
tamamlanacaq. Yeni yerüstü məşəl qurğusu aşağıdakılardan ibarətdir: Gövdənin
hündürlüyü 50m olan YT/AT (Yüksək Təzyiq/Aşağı Təzyiq) Əsas Məşəl A; YT/AT Əsas
1
Qızıldaş Sement Zavodu üzrə ƏMSSTQ, 2009