Yazılmış, eyni vaxtda bir çox istifadəçi ilə eyni zamanda müxtəlif əməliyyatları yerinə yetirən bir əməliyyat sistemidir



Yüklə 0,83 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/7
tarix08.08.2018
ölçüsü0,83 Mb.
#61323
növüYazı
  1   2   3   4   5   6   7


Unix 

Unix (ing. Unix

 1969-



cu ildə

 Ken Tompson 

 Denis Ritçi 



tərəfindən

 Bell 


laboratoriyalarında 

yazılmış, eyni vaxtda bir çox istifadəçi ilə eyni zamanda müxtəlif əməliyyatları yerinə yetirən bir 

əməliyyat sistemidir.

 

Denis Ritçnin təklifi ilə yeni ƏS –



 UNICS (UNIplexed Information and Computing System) 

adlandırılmış, sonralar UNIX adına qısaldılmışdı.

 

Bu əməliyyat sisteminin əsasıda



 

Massaçusets Texnologiya İnstitutu

 

(MİT),


 AT&T

, Bell Labs və GE

-

nin bir yerdə istehsal etdikləri



 Multics 

 Unicse 



dayanır. Unix

-

in ilk versiyası



 Assembler 

dili ilə 

yazılmışdır və bu əməliyat sistemi sadəcə yazıldığı kompüterin özündə işləyirdi. Unix Əməliyyat 

Sistemi 1973-

cü ildə

 

C proqramlaşdırma dili



 

ilə yenidən yazılmışdır.

 AT&T Bell Labs Unix-i Novell-

ə 

satdı,



 1994-

cü ildə də Novell Unix markasını bugünkü sahibi The Open Group

-a verdi. 

Unix çox prosesli və çox bahalı kompüterlərdən, ucuz və tək prosesli PC

-

lərə qədər bir çox 



kompüterdə işləyə bilir. Unix əməliyyat sisteminin sağlamlığı bir çox yerlərdə test edilmiş və davamlı 

bir sistem olduğu təsdiq edilmişdir. Unix çox istifadəçi eyni vaxtda birdən çox işi görəbildiyi üçün 

xüsusiylə çox prosesli serverlərdə istifadə olunur.

 

Linux 



əməliyyat sistemi də

 Linus Torvalds 

tərəfindən Unix

-

dən ilham alınaraq yazılmışdır.



 

Unix aşağıdakıları özündə birləşdirir:

 



 



paylanmış

 veril


ə

nl

ər bazasına



 müraci

ə

t; 



 

lokal şə



b

ə

k



ə

d

ə



 

işlə


m

ə



 

uzaq m



ə

saf


ə

d

ə



 

ə

laq



ə

 v

ə



 adi modemd

ə

n istifad



ə

 etm


ə

kl

ə



 

qlobal çıxış imkanı. Bu Unix

-in 

ə

n vacib 



komponentl

ə

rind



ə

n biridir. 

Hazirda 

Unix üçün çoxlu sayda tətbiqi proqmlar mövcuddur.

 MS DOS 

 Windows 



üçün geniş 

yayılan bir çox tətbiqi proqramlar Unix–də istifadə oluna bilər.

 

Unix ailəsində olan bir neçə ƏS mövcuddur. Belə ki, 1982



-

cı ildə bu proqramin Unix Version 

7-nin 

əsasında birinci ticarət məqsədli UNIX System III yaranmışdı. Bu ailədən olan müxtəlif versiyaların 



öz adı var. Bunlardan ticarət məqsəli A

IX, HP-


UX, IRIX, Solaris sestemləri qöstərmək olar. UNIX 

ƏS

-



nin fayl sistemi fayılları icazəsiz müraciətdən mühafizəni təmin edir. Hal

-

hazırda UNIX ailəsindən 



olan şəbəkə ƏS dən geniş yayılan 32

-

mərtəbəli çoxisitifadəçili, çoxməsələli UNIX Ware 2.0 



sistemidir. 

IEEE Std 1003.1-

2008 Utilitlər

 

Ad 

Kateqoriya 

İzah

 

İlk dəfə 

görünüb 

admin


 

MKİS


 

MKİS


 

fayllarının yaradılması və idarə 

edilməsi

 

 



alias

 

Misc 



aliasların təyin olunması və göstərilməsi

 

 



ar

 

Misc 



kitabxana

 

arxivlərinin yaradılması və 



saxlanması

 

(qorunması)



 

 

asa



 

Mətn emalı

 

 

 




IEEE Std 1003.1-

2008 Utilitlər

 

Ad 

Kateqoriya 

İzah

 

İlk dəfə 

görünüb 

at

 



Proseslərin idarə 

edilməsi


 

komandaları (əmrləri) sonradan çağırmaq 

üçün 

AT&T UNIX 7-



ci versiyada 

awk


 

Mətn emalı

 

Nümunələrin (pattern) axtarılması



 

AT&T UNIX 7-

ci versiyada 

basename


 

Fayl sistemi 

yolun (path) kataloq (qovluq) olmayan 

hissəsini qaytarır

 

 

batch



 

Proseslərin idarə 

edilməsi

 

Schedule commands to be executed in a 



batch növbəsində (queue) komandların 

çağrılması qrafikini hazırlamaq

 

 

bc



 

Misc 


İxtiyari

-

dəqiqlikdə riyazi



 dil 

 

bg



 

Proseslərin idarə 

edilməsi

 

İşlərin (job) arxa planda çağrılması



 

 

c99



 

C proqramlaşdırma

 

standard 



C-

 



yazılmış 

proqramların

 

kompilyatoru



 

 

cal



 

Misc 


kalendarın çap edilməsi

 

AT&T UNIX 5-



ci versiyada 

cat


 

Fayl sistemi 

Faylların çap edilməsi və birləşdirilməsi

 

AT&T UNIX 7-



ci versiyada 

cd

 



Fayl sistemi 

Başqa kataloqa keçmək

 

 

cflow



 

C proqramlaşdırma

 

C-dili üçün 



flowgraph

 yaratmaq 

 

chgrp


 

Fayl sistemi 

Faylın daxil olduğu qrupu dəyişdirmək

 

 




Yüklə 0,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə