Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 13
Kumulyativ və transsərhəd təsirlər və
təsadüfi hadisələr
Noyabr 2013-cü il
13/20
Yekun variant
13.9.1
Nəticə
ŞD2 Layihə əməliyyatlarından əmələ gələn İXQ emissiyalarının əsas mənbələri elektrik
generatorları, Səngəçal terminalında texnoloji isitmə və qurğuların,
işçi qüvvəsinin və ətraf
icmaların təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün tələb olunan qazın məşəldə qeyri-müntəzəm
yandırılması ilə bağlıdır. BP şirkəti İXQ emissiyalarının qiymətləndirilməsi və (praktiki
cəhətdən mümkün olduğu hallarda) azaldılmasına dair öhdəlik götürüb. Hər bir layihənin
həyata keçirilməsində aşağıdakı prinsiplərə riayət edilmişdir:
Məşəldə yandırılmanı azaltmaq üçün variantları qiymətləndirmək – məşəl qurğusunun
istismarına dair siyasət işləyib hazırlamaq və həyata keçirmək;
Enerji
səmərəliliyini maksimuma çatdırmaq;
Quyu
sınaqlarına dair tələbləri nəzərdən keçirmək və əsaslandırmaq;
Yanma
nəticəsində ayrılan emissiyaları və qeyri-mütəşəkkil emissiyaları minimuma
endirmək; və
Qazların havaya atılmasına yol verməmək.
AÇG və Şahdəniz işlənmələri boyunca İXQ-lərin yaranmasının qarşısını almağa kömək edən
layihələndirmə ilə bağlı tədbirlərə aşağıdakılar daxildir:
Quruda
məşəldə yandırılan qazın bərpası;
Quruda inert üfürmə (təmizləmə) qazı;
Azəri yatağı üçün dənizdə mərkəzləşdirilmiş elektrik enerjisi;
Hasilat
üçün
məşəldə yandırılmanın davamlı həyata keçirilməməsi;
Azəri yatağında qazın təkrar laya vurulması (məşəldə yandırılmanın əksinə olaraq)
Terminalda
üzən qapaqlı çənlər;
Aeroturbinlərdən istifadə; və
Faza 3 və ÇNL-də elektrik mühərriki ilə işə salınan ixrac kompressiyası.
Bu tədbirlərə əlavə olaraq, AÇG Layihəsi qazın idarə olunması strategiyasında iştirak edir ki,
bu strategiyaya əsasən AÇG işlənmələri tərəfindən hasil olunan səmt qazının əksər hissəsi
müntəzəm olaraq laylara geri vurulur. Qalan qaz həcmi isə dəniz platformasının elektrik
generatoru üçün əsas qaz turbinlərində istifadə edilir və Səngəçal terminalına nəql olunur.
“Qiymətləndirilmiş variantlar” adlı Fəsil 4-də təsvir olunduğu kimi, ŞD2 layihəsi işlənib
hazırlanarkən enerji səmərəliliyi və İXQ-nin azaldılmasının mühüm bir aspekti kimi nəzərə
alınmışdır ki, bu da aşağıdakıların seçilməsinə yardım edir:
Quruda kompressiya ilə müqayisədə dənizdə kompressiya;
Ventilyasiya
ilə müqayisədə dənizdə məşəl;
Elektrik
ötürücüləri ilə müqayisədə quruda birbaşa işləyən qaz turbinləri;
Quruda kompressiya qaz turbinlərində çıxış istilik utilizatoru; və
Quruda
məşəl qazının tutulması.
Bunlar ŞD layihəsi üzrə HPBS müddətində təxminən 103700 kton CO
2
emissiyasına qənaət
ilə nəticələnmişdir.
Qeyri-İXQ emissiyaları üzrə olduğu kimi, hər bir AÇG və ŞD layihəsi üçün İXQ-yə dair
monitorinq və hesabatvermə prosedurları və sənədləşmə tələbləri
BP Azərbaycan şirkətinin
Ətraf Mühit, Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi, Təhlükəsizlik və Ətraf Mühit (SƏTTƏM) üzrə
siyasətinə (Fəsil 14-ə istinad edin) daxil edilib. Fəaliyyətə başladıqdan sonra ŞD2 layihəsi
mövcud AÇG platformalarında artıq istifadə edilməkdə olan prosedurlara əsasən və ona
uyğun olaraq İXQ üzrə layihəyə xas monitorinq, idarəetmə və hesabatvermə prosedurları
işləyib hazırlayacaq.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 13
Kumulyativ və transsərhəd təsirlər və
təsadüfi hadisələr
Noyabr 2013-cü il
13/21
Yekun variant
13.10 Təsadüfi hallar
Təsadüfi hallar müntəzəm və qeyri-müntəzəm fəaliyyətlərdən ayrı nəzərdən keçirilir, çünki
onlar yalnız texniki nasazlıq, insan xətası və ya seysmik hadisə kimi
təbiət hadisələri
nəticəsində meydana çıxır.
Bu bölmədə dağılmış materialın dayanıqlığı və üstünlük təşkil edən ətraf mühit şərtləri kimi
aspektlər nəzərə alınmaqla, kondensat və dizel yanacağının dənizdə baş verən
dağılmalarının mümkün nəticələri nəzərdən keçirilir.
13.10.1
Qısa xülasə
Kondensatın dağılması ilə nəticələncə biləcək bir sıra təsadüfi hallar nəzərdən keçirilmiş və
modelləşdirilmişdir. Atqılar, axın xəttinin partlaması, qaz kondensat ixrac boru kəmərinin
partlaması və platformada dizel ehtiyatının itkisi daxil olan hadisələrin yerləri Şəkil 13.7-də
göstərilir. Əlavə 13A-da dağılmaların modelləşdirilməsi üzrə qiymətləndirmə hesabatının
xülasəsi verilib.
Şəkil 13.7 Dağılmaların modelləşdirilməsinin qiymətləndirilməsində nəzərdə tutulan
kondensatın sızması ilə nəticələnən təsadüfi halların yerləri
13.10.2
Quyu atqısı zamanı kondensatının sızma ssenariləri
Kondensat ŞD2 quyularında digər lay flüidləri (qaz və lay suyu) ilə birgə mövcud olacaq.
Quyuya nəzarətin itməsi nəticəsində baş verən quyu atqısı (fontan) bütün flüidlərin (qaz, lay
suyu və kondensat) böyük həcmlərdə sızması ilə nəticələnəcək və kondensat sızan qaz
axınında tutulmuş olacaq. Maye kondensat proporsiyası suya daxil olan yüksək təzyiqli və
yüksək sürətli qaz axınının yaratdığı intensiv burulğan vasitəsilə kiçik damcılar kimi su
sütununa təbii şəkildə dispersiya olacaq. Kondensat damcılarının həcmi kiçik olduğundan,
onların özünə xas üzmə qabiliyyəti olacaq, lakin qazın tərkibində tutulmuş kondensat flüidləri
sürətlə yuxarı doğru qalxan qaz şleyfi ilə birlikdə su sütunu ilə yuxarı doğru hərəkət edəcək.
Daha iri kondensat damcılarının dəniz səthində kifayət qədər üzmə qabiliyyəti olacaq.