Z. S. Musayev, K. M. M mm dov, M. S. Z rb L yev su eht yatlarin nteqras yali dar olunmasi

315
h yatının qorunması, suların s m rıli istifad si v  mühafiz  olunması
qaydalarına riay t olunmalıdır. Müvafiq icra hakimiyy ti orqanları öz 
s lahiyy tl ri daxilind
halinin h yatını v  sa lamlı ını qorumaq, lazımi 
sanitariya 
raiti yaratmaq m qs dil  çim rlikl rin, qayiqlarla g zintinin, 
balıq ovunun, içm li su v  m i t ehtiyaclarını öd m k üçün su götürülm -
sinin, mal – qaranın suvarılmasının v  sudan dig r istifad nin qada an
oldu u yerl ri mü yy nl dir , habel
h rin, rayonun, q s b nin, k nd
ya ayı   m nt q sinin  razisind  yerl
n su obyektl rind  sudan ümumi 
m qs dl r üçün istifad  olunmasının ba qa
rtl rini t yin ed  bil rl r.
Fiziki v  hüquqi  xsl rin mülkiyy tind  olan, icar y   v  ayrıca istifad y
verilmi  su obyektl rind  sudan ümumi m qs dl r üçün istifad  edilm sin
razılıq mülkiyy tçil rin su obyekti istifad çil rinin mü yy n etdikl ri
rtl rl  v  ya müvafiq icra hakimiyy ti orqanlarının q rarı il  veril  bil r. 
Ümumi istifad d  olan su obyektl rini sahilboyu quru zolaqlar 
ayrırır. H r bir  xsin bu zolaqda h r k t etm k, balıq tutmaq üçün istifad
etm k, qayıqların sahil  yan almasını t min etm k hüququ vardır. 
Qanunvericiliy  gör   m hdud sayda  xsl r t r find n istifad
olunan su obyektl ri ayrıca istifad d  olan su obyektl ridir. Müvafiq icra 
hakimiyy ti orqanının q rarı il  müdafi , energetika, n qliyyat, habel  dig r
dövl t v   b l diyy  ehtiyacları üçün dövl t mülkiyy tind  olan su 
obyektl ri qanunvericilikd  mü yy n edilmi  qaydada bütövlükd   v  ya 
qism n ayrıca istifad y  verildikd  ümumi istifad d  olan su obyektl ri
sırasından çıxarılır.
Xüsusi razılıq
sasında texniki qur ular v  avadanlıqlar t dbiq 
etm kl
halinin içm li su, m i t, müalic , sa lamla dırma v  ba qa 
ehtiyaclarını, habel  k nd v  me  t s rrüfatı, s naye, energetika, n qliyyat, 
balıqçılıq v  dig r dövl t v  ya içtimai ehtiyacları öd m k m qs di il  su 
obyektl rind n xüsusi m qs dl r üçün istifad   h yata keçirilir. Su 
obyektl ri  

---

316
istifad y  xüsusi razılıq v  sudan istifad  müqavil si sasında verilir.  
Yerüstü su obyekt l ri istifad y  akvatoriya sah sinin, su 
götürülm si v  tullantı sularının axıdılması yerl rinin ayrılması
rti il
qanunvericiliyi  sasında, yeraltı suların istifad y  verilm si, su verilm si, 
qanunvericiliyi v  yerin t ki qanunvericiliyi  sasında h yata keçirilir. 
X z r d nizinin (gölünün) Az rbaycan Respublikasına m nsub 
olan bölm sinin, s rh d su obyektl rinin istifad y  verilm si ölk mizin 
hazırda qüvv d  olan qanunvericiliyin  v  onun t r fdar çıxdı ı beyn lxalq
müqavil l r  uy un olaraq h yata keçirilir. 
Ölk mizd  su obyektl ri istifad çil rinin inhisarçı v  haqsız
r qab t  yön lmi  dig r istifad çil rin, habel  fiziki v  hüquqi  xsl rin  
hüquqlarının v  qanuni maraqlarının m hdudla dırılması il  n tic l n n v
ya n tic l nm si gözl nil n f aliyy t qanunla qada an edilmi dir. Bel
halların ba  verm si qanunvericilikd   n z rd  tutlmu  sanksiyaların t tbiq 
edilm sin  s b b olur.  
Ölk mizin müdafi sinin v   t hlük sizliyinin t min edilm si, 
halinin sa lamlı ının, traf mühitin v  tarixi – m d ni irsin, habel  ba qa 
xsl rin qanuni hüquqlarının v  maraqlarının qorunması m qs di il  su 
obyektl rind n v  ya onların bir hiss sind n istifad   m hdudla dırıla,
dayandırıla v  qada an edil  bil r. 
    Qanunvericiliy  gör  sudan m hdud istifad  ed nl rin a a ıdakı
hüquqları vardır:
–  sudan t krar istifad  etm k;
–  su  obyektl rind n xüsusi m qs dl rl  istifad ni h yata keçirm k
üçün müvafiq qur ular v  titkintil r in a etm k; 
–  istifad y  veril n suyun v  tullantı sularının k miyy t v
keyfiyy tini yoxlamaq; 
–  qanunvericilikd   n z rd  tutulmu  hallar istisna olmaqla 
müqavil d  n z rd  tutulan miqdarda almadı ı

---

317
suyun  v zini t l b etm k;
– Az rbaycan Respublikasının su qanunvericiliyi il   n z rd
ttutulmu  dig r hüquqları h yata keçirm k.   
Mülkiyy t formasından asılı olmayaraq hüquqi v  fiziki  xsl rin 
sudan istifad  hüququna a agıdakı hallarda xitam verilir: 
–  sudan  istifad y  ehtiyac qalmadıqda v  ya istifad d n imtina 
edildikd ;
–  su obyektl rind n istifad  müdd ti qurtardıqda; 
–  hüquqi  xl r l
v olunduqda; 
–  su  obyektl ri qanunvericiliy  zidd olaraq ba qalarına istifad y
verildikd ;
–  su obyektl ri ayrıca istifad d n geri alındıqda;
–  sudan  istifad y   v  tullantı sukarının axıdılmasına gör  haqq 
öd nilm dikd ;
–  su  obyektind n n z rd  tutlan m qs dl  (içm li su v   m i t
ehtiyaclarını öd m k üçün isrifad  hüququndan ba qa) istifad
edilm dikd  v  qanunvericilikd  n z rd  tutulmu  dig r hallarda (Su 
M c ll si, madd  44). 
Qanunvericiliy  gör  sudan istifad  ed nl rin v zif l ri
a agıdakılardır:
– su obyektl rind n s m r li istifad  etm k, suyun q na tl
i l dilm sini v  suların keyfiyy tinin yax ıla dırılmasını t min etm k; 
– sudan istifad  planıarına, limitl rin , qaydalarına, normalarına v
rejiml rin  riay t etm k;
– t rkibind  çirkl ndirici madd l rin miqdarı normadan artıq olan 
tullantı sularının su odyekrl rin  axıdılmasına yol verm m k; 
– su servitutları sasında ba qa su obyektl ri istifad çil rin  verilmi
hüquqların pozulmasına, habel   t s rrüfat v   t bii obyektl r  (torpaq, 
me , heyvanlar al mi, faydalı qazıntılar v  s.) z r r vurulmasına yol 
verm m k;
– su obyektl rind n t yinatına gör  istifad  etm k; 

---

318
– su t s rrüfatı qur ularını v  texniki avadanlı ı saz v ziyy td
saxlamaq, onların i  keyfiyy tini yax ıla dırmaq; 
– sudan istifad nin uçotunu aparmaq; 
– sudan istifad  haqqını, su obyektl rin   v
traf mühit  axıdılan 
tullantı sularına gör  öd m l ri v  c rim l ri vaxtında verm k; 
– Az rbaycan Respublikasının su qanunvericiliyi il   n z rd
ttutulmu  dig r hüquqları h yata keçirm k
Qeyd etm k lazımdır ki, su t s rrüfatı t dbirl ri görülm si, su 
obyektl rind n istifad  hüququna xitam verilm si v  ya sudan istifad
rtl rinin d yi dirilm si n tic sind  fiziki v  hüquqi  xsl r   d yi mi
z r r qanunvericilikd  mü yy n edilmi  qaydada öd nilir. 
Xüsusi elmi, tarixi, m d ni, estetik v  t bi tqoruyucu  h miyy tli su 
obyektl ri xüsusi qorunan su obyektl ridir. Onlar ölk  qanunvericiliyi il
toxunulmaz elan olunaraq a a ıdakı kateqoriyalara bölünür: 
– Az rbaycan Respublikasının daxili sularının v   X z r d nizinin 
(gölünün) Az rbaycan Respublikasına m nsub olan bölm sinin 
sularının sah l ri;
– su bataqlıq yerl ri;
– nadir t bi t land aftına aid edilmi  axar sular v  sututarlar; 
– su obyektl rinin m nb yinin v  m ns bininmühafiz  zonaları;
– qiym tli balıq növl rinin kürütökm  v  qı lama yerl ri;
– me l rl , bitki, heyvanlar al mi v  dig r xüsusi mühafiz  olunan 
t bii ehtiyatlarla qırılmaz  laq si olan su obyektl ri.
Xüsusi qorunan su obyektl rind n balıq tutmaq, ov etm k, su 
bitkil ri yıgmaq v  onların t bii v ziyy tini d yi n ba qa i l r görm k
qanunla qada an edilmi dir. 

---