S. 4 M I l L i u ç o t s t a n d a r t L a r I ə s a s I n d a



Yüklə 131,03 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix31.08.2018
ölçüsü131,03 Kb.
#65799


« M a liy y ə  v ə   u ç o t » .- 2 0 1 2 .- № 6 .- S .3 9 - 4 5 .

M İ L L İ   U Ç O T   S T A N D A R T L A R I   Ə S A S I N D A  

B A N K  K R E D İ T L Ə R İ N İ N   U Ç O T U   P R İ N S İ P L Ə R İ

M .T .  B a b a y e v a, 



Azərbaycan D ö v lət İqtisad U niversiteti

E-mail:  mehribanbabayeva@ m ail.ru

A ç a r  sözlər: 



bank kreditləri,  kreditin təminatı,  kreditin növləri,  alınma qaydaları,  mühasibat yazılışları

Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti

M əqsədli  təyinatlarından  v ə  verilm ə  m üddətindən  asılı  olaraq  bank  kreditləri  qısam üddətli,  ortamüddətli  və 

uzunm üddətli  olur.

Ortamüddətli  və  uzunm üddətli  kreditlər m ü əssisən in   istehsalat v ə  sosial  in k işa f m əqsədlərinə  istifadə  olunur. 

Ortamüddətli kreditlər bir ildən üç  ilə  qədər olan m üddətə,  uzunm üddətlilər isə  üç ildən  artıq m üddətə  verilir.

Kreditin  təm inatı  m əsələsin ə  olduqca  böyük  əh əm iyyət  verilir.  Kredit  təm inatının  əsas  növləri  zam inlik, 

təm inatlıq,  qiym ətli  kağızlarla,  mallarla,  əm lakla girov qoymaqdan ibarətdir.

Kredit  almaq  üçün  m ü əssisə  banka  aşağıdakıları  əlavə  etm əklə  kredit  verilm əsi  haqqında  ərizə  təqdim   edir

[4].

1. 

N əzərdə tutulan tədbirlərin həyata keçirilm əsi  üçün  lazım   olan  əm əkhaqqı m əbləğini,  materialların  dəyərini 

v ə  layihə-sm eta sənədlərini göstərm əklə  icm al  sm eta-m aliyyə  haqq-hesabını;

2 . İşin  başlanm a  və  qurtarma  vaxtm ı,  obyektin  istism ara  verilm əsi  vaxtm ı  və  kreditin  geri  qaytarılm ası 

m üddətini göstərm əklə  m əsrəflərinin  faydalılığının v ə  qoyulan xərclərin  öd ənilm əsinin haqq-hesabını.

B u  sənədlər m üəyyən edilm iş  formalar üzrə təqdim   edilir.

U zunm üddətli  kredit  verən  banklar m aliyyələşdirm ə  prosesində  qanunsuz  olaraq  hər  cür  vəsait  verilm əsinin 

qarşısını  alm alı, 

yerinə  yetirilən 

işlərin  həcm ini,  əm ək  haqqı 

m əbləğinin 

xərclənm əsini,  habelə 

tikintinin  digər

m əsrəflərini yoxlam alıdırlar.

Təsərrüfat  üsulu  ilə  aparılan  tikintilər  m addiyyətləşdirm ə  m etoduna  görə  iki  kateqoriyaya  bölünür.  Birinci 

kateqoriya material  konstruksiya və  avadanlıq  alma,  əm əkhaqqı verm ək,  tədiyyə  tapşırıqlarını ödəm ək  və  tikintinin 

başqa  ehtiyacları üçün  bank tərəfindən  hesabnam ələrin  öd ən ilm əsi  yolu   ilə  m aliyyələşdirilir.  B u  qaydaya,  m əsrəfin 

ünsürlərə görə m aliyyələşm əsi  deyilir.

B u m etodun başlıca nöqsanı vəsaitin verilm əsi yerinə  yetirilən zaman tikinti-montaj  işlərinin həcm inin nəzərə 

alınm am asından  ibarətdir.  H əm in  m aliyyələşdirm ə  m etodu  işlərin  xərcini  nisbətən  kiçik  olan  tikintilər  üçün  tətbiq 

edilir.

U zunm üddətli  kredit buraxan  bank,  m aliyyələşdirm ə  hesabından tikintiyə  avanslar verir.  İkitərəfli  aktlar üzrə 

işlərin,  tikinti  m exanizm lərinin  v ə  n əqliyyat  vasitələrinin  dəyərini,  kadrlar  hazırlanm ası  xərclərini  ödəyir,  tikilən 

m ü əssisə  heyətinin  saxlanm ası  üçün  vəsait  verir.  Y en i  tikintinin,  yaxud  əsa slı  tikinti  şöbəsinin  rəisi  hər  bir  başqa 

podratçı kim i  hesablaşm a hesabından material,  konstruksiya və  h issələrinin  dəyərini  ödəyir,  əm əkhaqqı,  inzibati  və 

sair üstəlik xərclər üçün vəsait alır.

İlin  axırına  qədər  istifadə  edilm əm iş  olan  m aliyyələşdirm ə  elem entləri  bağlanır,  vəsait  qalığı  isə  büdcə 

gəlirinə keçirilir.

Öz  dövriyyə  vəsaiti  olan  podrat  təşkilatlarından  fərqli  olaraq  işlərin  qəbul  ed ilm əsi  aktlarına  görə 

m aliyyələşd irilən  tikintilərə m ü əssisələrin  m üdiriyyətindən alman avans  şəklində  ehtiyatlar verilir.

M ü əssisə krediti  rəsm iləşdirm ək üçün banka aşağıdakı sənədləri təqdim  edir:



kredit verilm əsi  haqqında məktub;



kreditləşən  tədbirlər  üçün  lazım   olan  əm əkhaqqı  m əbləğin i  göstərm əklə  icm al-sm eta  m aliyyə 

haqq-hesabı;



istism ara  verilm əyin  m üddətlərini  və  kreditin  öd ənilm əsi 

m üddətini  göstərm əklə 

m əsrəflərin 

öd ənilm əsinin haqq-hesabını;



işlərin  tikinti  m aterialları  ilə,  avadanlıqlar  ilə  təm in  olunm asını  təsdiq  edən  sənədlər  v ə  işlərin

görülm əsinin təqvim ini.

M üəssisələrdə  bankın uzunm üddətli  kreditlərinin  uçotu  üçün  401  "uzunmüddətli  bank  kreditləri"  adlı  passiv 

hesab  ayrılmışdır.  A nalitik  uçot  kreditlərin  növləri  üzrə  aparılır.  Bu  hesab  üzrə  qeydlər  bankın  çıxarışına  əsasən 

həyata keçirilir.

M ü əssisəyə  uzunm üddətli kreditlər alınan zam an aşağıdakı m ühasibat yazılışı verilir:

223  " B a n k  h e s a b la ş m a  h e s a b ı" n ın   d eb eti,

401  " U z u n m ü d d ə tli b a n k  k r e d itlə ri"   h e sa b ın ın  k re d iti

Lakin  bir  qayda  olaraq  alınm ış  kredit  223  "Bank  hesablaşm a  hesabı"na  keçirilm ir,  m algöndərənlərin 

borclarının  öd ənilm əsinə  yönəldilir.  Buna  görə  ç o x   hallarda  b elə  köçürm ələrə  m ü əssisən in   m ühasibatında  rast 

gəlm ək  olur.



K om m ersiya  m üəssisələrində  bankın  uzunm üddətli  kreditlərinin  m ühasibat  uçotu  üçün  401  "U zunm üddətli 

bank  kreditləri"  hesabı  ayrılmışdır.  U zunm üddətli  bank  kreditlərinin  analitik  uçotu  kreditin  növləri  üzrə  aparılır. 

M üəssisəyə uzunm üddətli kredit alınan zam an  aşağıdakı kim i m ühasibat yazılışı tərtib  olunur  [5]:

D eb et 223  " B a n k  h e s a b la ş m a  h e s a b ı" ;

K r e d it 401  " U z u n m ü d d ə tli  b a n k  k r e d itlə r i"   h esab ı.

Lakin,  alınm ış kredit m illi valyuta ilə  alındıqda 223  № -li hesaba m illi valyuta ilə,  xarici  valyuta ilə  alındıqda 

isə  alınm ış  kredit  223  № -li  hesabın  "valyuta  hesabı"  subhesabının  debetinə  yazılır.  Bəzi  hallarda  alınm ış  kreditlər 

m alsatan  və  podratçı  təşkilatlarının  hesabına  birbaşa  köçürülür.  Belə  olduqda  uzunm üddətli  kredit  401 

"U zunm üddətli bank kreditləri"  hesabının kreditindən  aşağıdakı hesabların debetinə  yazılır.

D eb et 431  " M a ls a ta n la r a  və p o d r a tç ıla r a  u z u n m ü d d ə tli k r e d ito r  b o r c la r ı"   h e sab ı;

D eb et 521  "V e rg i  ö h d ə lik lə ri"   h esab ı;

D eb et 522  "S o sial  sığ o rta  və tə m in a tla r  ü z rə  ö h d ə lik lə r"   h esab ı.

M alsatanların  hesabnam ələrinin  aksept  edilm əsi  hallarında  həm in  əm əliyyat  hesablarda  aşağıdakı  kim i  əks 

olunur:


D eb et  103  " Q e y ri-m a te ria l  a k tiv lə r ü z rə  x ə rc lə rin   k a p ita lla ş d ırılm a s ı"   h esab ı;

K r e d it 431  " M a ls a ta n la r a  və p o d r a tç ıla r a  u z u n m ü d d ə tli k r e d ito r  b o r c la r ı"   h esab ı.

Y uxarıda  göstərilən  tədbirlər  üzrə  m əsrəflər  kapital  qoyuluşu  ilə  əlaqədar  olm adıqda  444  "U zunm üddətli 

m əqsədli  m aliyyələşm ələr və  daxilolm alar"  həm in  əm əliyyatlar kapital  qoyuluşu xarakteri  daşıyan  hallarda  isə  103 

"qeyri  m aterial  aktivlər  üzrə  xərclərin  kapitallaşdırılm ası"  hesabında  uçota  alınır.  B eləliklə,  alınm ış  uzunm üddətli 

kreditlərin  m əbləğləri  təkcə  bankla hesablaşm alar üzrə  deyil,  həm çinin  m üvafiq  xərclərin  m aliyyələşm ə  m ənbələri 

kim i də uçotda öz əksini tapm alıdır.

Y eni  texnikanın tətbiqinə,  habelə  xalq  istehlakı m alları  istehsalının  inkişafına  alınm ış  kreditlər üzrə  borclar, 

bankın  yığım   fondunun  vəsaitləri  üçün  saxlanılan  ayrıca  hesabdan  ödənilir,  bu  hesabda  vəsaitlər  olm adıqda  isə 

həm in vəsaitlər m üəssisənin cari hesabından ödənilir ki, bu da hesablam ada aşağıdakı kim i qeyd olunur [7]:

D eb et 4 0 1 " U z u n m ü d d ə tIi b a n k  k r e d itlə r i"   h e sab ı;

K r e d it 431  " M a ls a ta n la r a  və p o d r a tç ıla r a  u z u n m ü d d ə tli k r e d ito r  b o r c la r ı"   h esab ı.

İşç ilə r ü ç ü n   b a n k  k re d itlə rin in   u ç o tu

Y uxarıda  adları  sadalanan  kreditlərdən  başq a  m üəssisələr  özlərinin  işçi  heyətinin  m üəyyən  m aliyyə 

ehtiyaclarını ödəm ək üçün  banklardan təm inatlı kreditlər  də  alırlar.  Bu  kreditlər  fərdi  yaşayış  evlərinin  inşası,  bağ 

evlərinin  inşası,  fəhlə və  qulluqçulara  kreditlə  satılm ış  m alların  alınm ası,  ticarət  təşkilatları  ilə  hesablaşm alar

aparm aq üçün verilir və  hazırkı vaxtda xüsusi  əhəm iyyət kəsb  edir.  Qeyd  olunan  ssudaların  uçotu  402  "İşçilər üçün 

uzunm üddətli  bank  kreditləri"  hesabında  aparılır.  H esab  passivdir,  debet  qalığı  fəhlə  və  qulluqçuların  m üəssisəyə 

olan kredit borclarını, kredit qalığı isə m üəssisənin banka olan borcunu göstərir.

D ebet  üzrə  dövriyyə  hesabat  ayında  işçilərə  ödənilm iş 

borcların 

m əbləğini  kredit  üzrə  dövriyyə 

isə 

yeni


alınm ış və verilm iş  ssudaları göstərir.

402  "İşçilər  üçün  uzunm üddətli  bank  kreditləri"  hesabı  yuxarıda  qeyd  edildiyi  kim i  fərdi  yaşayış  evlərinin 

tikintisinə  və digər  m əqsədlərə  görə  işçilərə  verilm iş  borclar  üçün  m üəssisə  tərəfindən  banklardan  alınm ış

kreditlərin vəziyyəti haqqında inform asiyanı üm um iləşdirm ək üçün  ayrılmışdır.

K reditləşm ə  qaydası,  kreditlərin  rəsm iləşdirilm əsi  və  onların  ödənilm əsi  banklarının  əsasnam ələri  və  kredit 

m üqavilələri  əsasında  nizam lanır.  Bu  əm əliyyatların  uçotu  213  "Əsas  idarəetm ə  heyətinin  qısam üddətli  debitor 

borcları  "  hesabı,  402  "İşçilər  üçün  uzunm üddətli  bank  kreditləri"  hesabı  ilə  birlikdə  geniş  tətbiq  edilir.  Bu 

əm əliyyatın  analitikliyini  təm in  etm ək  üçün  402  № -li  hesab  üçün  aşağıdakı  subhesablar  açm aq  m əqsədəuyğun 

sayılm alıdır  [8]:

402-1  "Kreditə  satılm ış m allara görə hesablaşm alar"  subhesabı;

402-2  "Fərdi yaşayış evlərinin tikintisinə görə hesablaşm alar"  subhesabı.

402-3  "Bağ evlərinin tikintisinə görə hesablaşm alar"  subhesabı.

Q ey d   ed ilən   p ro se s lə rd ə n   s o n ra   b u   k r e d itlə rin   a lın m a sı  və  ödənilm əsi  ü ç ü n   a ş a ğ ıd a k ı  m ü h a s ib a t 

yazılışı tə r tib   ed ilir.

1.  B a n k ın   ssu d a sı ilə ta p ş ırıq -ö h d ə ç iliy in   ödənilm əsi:

D ebet 213  "Əsas  idarəetm ə heyətinin qısam üddətli  debitor borcları" hesabı;

K redit 402  "İşçilər üçün uzunm üddətli bank kreditləri"  hesabı;

2.  İşç ilə r tə rə fin d ə n   k r e d it b o rc la rın ın   ödənilm əsi:

D ebet 533  "Əm əyin ödənilm əsi üzrə işçi heyətinə kredit borcları":

və y a  221  "Kassa"  hesabı;

K redit 213  "Əsas idarəetm ə heyətinin qısam üddətli debitor borcları" hesabı.

3.  İşç ilə rin   k r e d it b o rc la rın ın  b a n k a  ödənilm əsi:

D ebet 402  "İşçilər üçün uzunm üddətli bank kreditləri"  hesabının m üvafiq subhesabı.

K redit "223  B ank hesablaşm a hesabları"




4.  M ü ə ssisələ r tə rə fin d ə n   ssu d a   a lın d ıq d a :

D ebet 221  "Kassa"  hesabı;

və y a  223  "Bank hesablaşm a hesabı";

K redit 402  "İşçilər üçün uzunm üddətli bank kreditləri"  hesabının m üvafiq subhesabı;

5.  İşç ilə r tə rə fin d ə n   s s u d a la r  a lın a n  z a m a n :

D ebet 213  "Əsas  idarəetm ə heyətinin qısam üddətli  debitor borcları" hesabı;

K redit 221  "K assa "  və y a  223  B ank hesablaşm a hesabı";

6.  İşç ilə r tə rə fin d ə n  b a n k a  k r e d it b o rc la rın ın   ö d ən ilm əsi"

D ebet 533  "Əm əyin ödənişi üzrə  işçi heyətinə kredit borcları" hesabı;

K redit 402  "İşçilər üçün uzunm üddətli bank kreditləri"  hesabının m üvafiq subhesabı.

7.  M üəssisə tə rə fin d ə n   k r e d it b o r c u n u n   b a n k a  ödənilm əsi

D ebet402  "İşçilər üçün uzunm üddətli bank kreditləri"  hesabının m üvafiq subhesabı;

K redit 223  "Bank hesablaşm a hesabı".

M ühasibatlıq  qeyd  edilən  əm əliyyatları  yerinə  yetirm ək  üçün  bankın  ssuda  hesablarından  çıxarışları  və 

ssudaların ödənilm əsi üzrə tutulm alar haqqında arayışlar əsasında 4 № -li Jurnal-orderdə yazılışlar aparırlar.

Q eyd  olunan  ssudalardan  başqa  fəhlə  və  qulluqçulara  (gənc  ailələrə)  faizsiz  ssudalar  da  verilə  bilər.  O nlar 

sosial  inkişaf  fondunun vəsaitləri  hesabına yaşayış  fondunun inşasına,  əsaslı təm irinə, genişləndirilm əsinə  və  ya ev 

təsərrüfatının yaradılm asına verilir.  M ühasibat u çotunda onlar aşağıdakı kim i əks etdirilir  [5]:

1. S s u d a  v e rild ik d ə :

D ebet 213  "Əsas  idarəetm ə heyətinin uzunm üddətli debitor borcları"  hesabı;

K redit 221  "Kassa" və ya 223  "Bank-m illi valyuta ilə  depozit hesabı".

2.  H ə m in   m əb ləğ  x ü su si v ə sait fo n d u n a  silin d ik d ə:

D ebet 731/6  "Şübhəli və üm idsiz borclar üzrə xərclər"  hesabı;

213  "Əsas idarəetm ə heyətinin uzunm üddətli  debitor borcları" hesabı.

K o m m e rs iy a  k re d itlə rin in , b o rc la rın   və d ö v lətin   m əq səd li k re d itlə rin in  u ç o tu

K om m ersiya kreditləri,  m üəssisələrə  m əhsullara,  işlərə,  xidm ətlərə,  m algöndərənlərin  veksellərinə  görə  açıq 

hesab form asında təqdim  edilir.  O, m əhsulları alan m üəssisələrə  avans form asında verilir.

V eksel kreditlərində  m algöndərən barat vekseli  (trattanı) qoyaraq kom m ersiya  sənədlərini  aksept edir və  ona 

sadə  veksel  (solo)  verir.  B ütün  halda  vekseldə  göstərilən  m üddətə  satılm ış  m alların  ödənilm əsinə  m öhlət  verilir. 

Ö dəm əyə m öhlət verilm əsi  qısam üddətli kredit verilm əsinə bərabər  sayılır  [1].

A çıq  hesab  üzrə  kredit,  m alsatan  və  m alalan  arasında  m üəyyən  m üddətə  ödəm əyə  m öhlət  verm əklə 

hesablaşm aların form asını özündə əks etdirir.

M alalanın  (sifarişçinin)  m algöndərənə  avansı,  həm çinin  kom m ersiya  kreditləşm əsi  form asını  özündə  əks 

etdirir.  M üqavilənin  m alalanın  günahı  üzündən  yerinə  yetirilm əm əsi  hallarında,  m algöndərənin  apardığı  xərclər 

çıxılm aqla m alalanla avans  qaytarılm alıdır.

K om m ersiya krediti  üzrə  faizlər,  əldə  edilən  m al-m aterial  qiym ətlilərinin,  qəbul  edilm iş  işlərin,  xidm ətlərin 

m aya dəyərinə  daxil edilir  [2].

K om m ersiya kreditlərinin uçotu  aşağıdakı hesablarda aparılır:

431  "M alsatan və podratçılara uzunm üddətli kredit borcları" hesabı;

243  "Verilm iş  qısam üddətli avanslar"  hesabı;

211  "A lıcılar və  sifarişçilərin  qısam üddətli  debitor  borcları"  hesabının  m üvafiq  subhesabları  (veksel  krediti 

üzrə,  açıq hesab üzrə hesablaşm alar);

443  "Alınm ış uzunm üddətli avanslar"  hesabı.

M üəssisələr  əm ək  kollektivinin  səhm lərini,  m üəssisənin  səhm lərini  və  istiqraz  vərəqələrini  buraxm aq  və 

satm aq  yolu  ilə  həm çinin  veksellərə  və  digər  öhdəçiliklərə  görə  qısam üddətli  və  uzunm üddətli  borclar  ala  bilərlər

[3].


B orcların  uçotu  504  "Q ısam üddətli  borclar"  və  404  "U zunm üddətli  borclar"  hesablarında  həyata  keçirilir. 

B irinci  hesabda b ir ilə  qədər olan m üddətə  alınm ış  borcları,  ikincidə  isə  b ir ildən  çox m üddətə  alınm ış  borcları əks 

etdirilir.

504  "Q ısam üddətli  borclar"  hesabı  respublika  daxilində  və  xaricdən  alınan  kreditlərə  və  digər  cəlb  edilmiş 

vəsaitlərə  görə  b ir  ildən  az  m üddətə  borcverənlərlə  (banklardan  başqa)  hesablaşm aların  vəziyyəti  haqqında 

inform asiyanı üm um iləşdirm ək üçün nəzərdə tutulm uşdur.

B orcverənlərdən  (banklardan  başqa)  vəsaitlərin  daxil  olm ası  pul  vəsaitlərinin  və  ya  əm əyin  ödənilm əsi  üzrə 

işçi  heyətilə  hesablaşm aların  uçotu  hesablarının  debetində,  504  "Q ısam üddətli  borclar"  hesabının  kreditində  əks 

etdirilir.  M üəssisələr  tərəfindən  verilm iş  veksellərlə  təm in  olunan  borcverənlər  qarşısındakı  borclar  504 

"Q ısam üddətli borclar"  hesabından silinm ir,  ayrıca olaraq analitik hesabda u çota alınır.

V əsaitlərin  m üəssisə  tərəfindən cəlb  edilm əsi,  qısam üddətli  qiym ətli  kağızların nom inal  dəyərindən  artıq

qiym ətlə  satılm ası yolu  ilə  həyata  keçirilən  hallarda  qiym ətli  kağızların  nom inal  dəyəri  və  satış  qiym əti  arasındakı 

542  "G ələcək  hesabat  dövrünün  gəlirləri"  hesabının  krediti  üzrə  uçota  qəbul  edilir,  sonra  isə  borc  m üqaviləsinin 

bütün m üddəti  ərzində bərabər surətdə bu hesabdan  801  "M ənfəət və  zərərlər"  hesabına silinir.




A lınm ış  kreditlərə  və  cəlb  edilm iş  vəsaitlərə  görə  faizlər,  borclu  m üəssisə  tərəfindən  ödənilən  zam an  həm in 

kreditlər  və  vəsaitlər  geri  qaytarıldıqda  onlara  aid  edilən  faiz  m əbləği,  borc  m üqaviləsinin  bütün  m üddəti  ərzində 

216  "Faizlər üzrə  qısam üddətli  debitor  borcları"  hesabının  kreditindən  801  şifrəli  "M ənfəət  və  zərərlər"  hesabının 

debetinə  aid edilir.

A lınm ış  kreditlərin  geri  qaytarılm ası  zam anı  504  "Q ısam üddətli  borclar"  hesabının  debeti  və  pul  vəsaitləri 

hesabının krediti üzrə  qeydlər həyata keçirilir.

504  "Q ısam üddətli  borclar"  hesabı  üzrə  analitik  uçot  borcverənlər  və  kreditlərin  ödənilm əsi  m üddəti  üzrə 

aparılır.

404  "U zunm üddətli  borclar"  hesabı respublika  daxilində  və  xaricdən  alınan  kreditlərə  və  digər  cəlb  edilmiş 

vəsaitlərə 

görə 

borcverənlərlə 



(banklardan 

başqa) 


hesablaşm aların 

vəziyyəti 

haqqında 

inform asiyanı 

üm um iləşdirm ək üçün  ayrılm ışdır.

B orcverənlərdən  (banklardan başqa)  vəsaitlərin  daxil  olm ası, pul  vəsaitlərinin  və  ya  əm əyin  ödənilm əsi  üzrə 

işçi  heyəti  ilə  hesablaşm aların  uçotu  hesablarının  debetində  404  "U zunm üddətli  borclar"  hesabının  kreditində  əks 

etdirilir.  M üəssisələr  tərəfindən  verilm iş  veksellərlə  təm in  olunan,  borcverənlər  qarşısındakı  borclar  404 

"U zunm üddətli borclar"  hesabından silinm ir,  ayrıca olaraq analitik hesabda uçota alınır.

V əsaitlərin  m üəssisə  tərəfindən  cəlb  edilm əsi,  ortam üddətli  və  uzunm üddətli  qiym ətli  kağızların  nom inal 

dəyərindən  artıq  olan  qiym ətilə  satılm ası  həyata  keçirilirsə,  qiym ətli  kağızların  nom inal  dəyəri  və  satış  qiym əti 

arasındakı fərq  542  "G ələcək hesabat dövrünün gəlirləri"  hesabının krediti üzrə  uçota qəbul edilir,  sonra isə  bərabər 

surətdə  bu  hesabdan  801  "M ənfəət  və  zərərlər"  hesabına  silinir.  H ər  illik  ayırm aların  m əbləği,  m üəssisənin 

buraxdığı qiym ətli kağızların m üddəti və  qeyd olunan fərqlərdən  asılı olaraq hesablanır  [7,  8].

A lınm ış  kreditlərə  və  cəlb  edilm iş  vəsaitlərə  görə  faizlər borclu  m üəssisə  tərəfindən  ödənilən  zam an,  həm in 

kreditlər  və  vəsaitlər  geri  qaytarıldıqda  faizlərin  m əbləği  borc  m üqaviləsinin  bütün  m üddəti  ərzində  538  "Digər 

qısam üddətli kreditor borcları" hesabının kreditindən  801  "M ənfəət və  zərərlər"  hesabının debetinə aid edilir.

A lınm ış kreditlərin geri  qaytarılm ası 404  "U zunm üddətli borclar"  hesabının debeti və  pul vəsaitləri  hesabının 

krediti üzrə  qeydlər həyata keçirilir.

404  şifrəli  "U zunm üddətli  borclar"  hesabı üzrə  analitik  uçot borcverənlər və  kreditlərin  ödənilm əsi  m üddəti 

üzrə  aparılır.

N izam nam ə  kapitalında  dövlətin  50% dən  çox  payı  olan  səhm dar  cəm iyyətləri,  həm çinin  onların  təşkilati 

hüquqi  form alarından  asılı  olm ayaraq  özəlləşdirilm iş  m üəssisələr  dövriyyə  vəsaitlərinin  tam am lanm asına və  digər 

ehtiyaclara  güzəştli  dövlət  kreditləri  ala  bilərlər.  K redit,  A zərbaycan  R espublikası  M ərkəzi  B ankının  uçot 

dərəcəsindən yüksək olm ayan, yüngül faiz dərəcəsi üzrə verilir.

D övriyyə  vəsaitlərinin  tam am lanm ası  üçün  m əqsədli  dövlət  kreditinin  alınm ası  223  "Bank  hesablaşm a 

hesabı"nın  debetində  404  "U zunm üddətli  borclar"  hesabının  1-ci  "D övlətin  m əqsədli  krediti"  subhesabının 

kreditində əks etdirilir.

G östərilən  kredit  üzrə  əsas  borc  ödənildikcə,  m üəssisə  onu  223  nöm rəli  "Bank  hesablaşm a  hesabı"nın 

kreditindən  404  "U zunm üddətli  borclar"  hesabının  debetinə  silir.  Eyni  zam anda  bu  m əqsədə  m ənfəətin 

yönəldilm əsi  901  "M ənfəətdən  istifadə"  hesabının  debetində  və  343  şifrəli  "Keçmiş  illər  üzrə  bölüşdürülm əm iş 

m ənfəət  (örtülm əm iş  zərər)"  hesabının  "Dövriyyə  vəsaitlərinin  tam am lanm ası  fondu"  subhesabının  kreditində  əks 

etdirilir.

M üəyyən  edilmiş  ödəm ə  m üddəti  çərçivəsində  kreditdən  istifadə  etm əyə  görə  faizlərin  ödənilm əsi  xərclərini 

m əhsulların  (işlərin, xidm ətlərin) m aya dəyərinə  aid edirlər.

İS T İF A D Ə  E D İL M İŞ  Ə D Ə B İY Y A T  S İY A H IS I

1.  "M ühasibat uçotu haqqında A zərbaycan R espublikasının Q anunu", 2001.

2 .  "A zərbaycan R espublikasının M ülki M əcəlləsi",  1999.

3.  M ühasibat işi. N orm ativ sənədlər toplusu.  1  dekabr 2007-ci il.

4 . "2005-2008-ci  illərdə  M illi  M ühasibat  uçotu  Standartlarının  tətbiqi  üzrə  Proqram ın  təsdiq  edilm əsi" 

haqqında A zərbaycan R espublikası N azirlər K abinetinin  18  iyul 2005-ci il tarixli  Qərarı.

5 .  "U çot və hesabatın M illi  standartları", Bakı, 2010.

6.Səbzəliyev  S.M.  M ühasibat (maliyyə)  hesabatı, Dərs vəsaiti,  2003.

7.Səbzəliyev  S.M.  M aliyyə m ühasibatı: form alaşm ası və təkm illəşdirilm əsi problem ləri.  M onoqrafiya,  2003.

8.Səbzəliyev  S.M.  "B eynəlxalq  və  m illi  uçot  term inlərinin  izahlı  lüğəti",  B akı  "Elm  və  təhsil"  nəşriyyatı,

2010.


M.T. Бабаева.

П р и н ц и п ы  у ч ет а  б а н к о в с к и х  к р е д и т о в   н а  о сн о в е 

н а ц и о н а л ь н ы х   с т а н д а р т о в   б у х г а л т е р с к о г о  у ч е т а

Р Е З Ю М Е

В  зависим ости  от  целевого  назначения  и  срока  вы дачи,  банковские  делятся  на  краткосрочны е, 

среднесрочны е  и долгосрочны е.




В  статье  рассм атриваю тся  роль,  вы ш еперечисленны х  кредитов  в  получении,  использовании  и 

ведению  учета на основе  национальны х стандартов  бухгалтерского учета.

Далее раскры вается руги соверш енствования учета выш е рассм отренны х кредитов.

М. T. Babayeva

P rin c ip le s  o f th e   a c c o u n tin g  o f th e  b a n k  c re d its   on th e  b asis 

o f n a tio n a l  s ta n d a r d s   o f a c c o u n tin g  

S U M M A R Y

D epending  on  a  designated  purpose  and  delivery  term ,  bank  share  on  short-term ,  m edium -term   and 

long-term .

In  article  are  considered  a role,  above-m entioned  credits  in  receiving,  use  and to  m aintaining the  account on 

the basis o f  national  standards o f  accounting.



F urther reveals rutty account im provem ent above the considered credits.

Yüklə 131,03 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə