Z. S. Musayev, K. M. M mm dov, M. S. Z rb L yev su eht yatlarin nteqras yali dar olunmasi

312
kompleks istifad sini, v  mühafiz si sxeml ri, dövl t su kadastrı
m lumatları sasında dövl t proqramları i l nib hazırlanır. 
Dövl t su kadastrı su obyektl ri, su ehtiyatları, su obyektl rind n
istifad  v  su obyektl ri istifad çil ri bar d  m lumatların m cmusudur. Su 
obyektinin istifad cisi dedikd  su obyektl rind n istifad  hüququ verilmi
fiziki v  ya hüquqi  xsl r ba a dü ülür. 
Suların v ziyy tind  ba  ver n prosesl rin vaxtında a kara 
çıxarılması, qiym tl ndirilm si, h min prosesl rin inki afının
proqnozla dırılması v  z r rli t sirinin qar ısının alınması, h yata keçiril n
su mühafiz si t dbirl rinin s m r liliyinin t min edilm si m qs di il  su 
obyektl rinin hidroloji v  hidrogeoloji göst ricil rin  münt z m mü ahid
sistemind n ibar t olan su obyektl rinin dövl t monitorinqi  traf mühitin 
dövl t monitorinqi sisteminin t rkib hiss si olaraq h yata keçirilir. 
Suların s m r li istifad si v  mühafiz sinin cari v  perspektiv 
planla dırılmasının t min edilm si m qs di il  mü yy n olunmu  qaydada 
müvafiq  razid  mövcud olan su ehtiyatlarının miqdarı v  keyfiyy tinin 
münt z m olaraq mü yy n edilm sind n ibar t olan suların dövl t uçotu 
aparılır. Bel  dövl t m lumatlatı suların k miyy t v  keyfiyy t gös-
t ricil rin , onların öyr nilm si v  istifad   d r c sin  gör  yerüstü v
yeraltı su obyektl rinin v ziyy tini xarakteriz  edir. 
Su obyektl rinin istifad si v  mühafiz si sah sind  qa-
nunvericilikd   n z rd  tutulmu  normalla dırma – sudan istifad
limitl rinin mü yy n edilm si v  su obyektl rinin istifad si v  mühafiz si
sah sind  sanitariya – gigiyena, ekoloji, hidroloji, hidrogeoloji, texnoloji, 
metroloji, standartların, normaların v  qaydaların i l nib hazırlanması v
q bul edilm sind n ibar tdir.  
Qanunvericiliy  gör  su obyektl rinin istifad si v  mühafiz si 
üz rind  dövl t n zar ti sas n  a a ıdakılara:
–
su obyektl rinin istifad si v  mühafiz si qaydalarına; 

---

313
–
sudan istifad  limitl rin ;
–
su obyektl rinin istifad si v  mühafiz si sah sind  sanitariya – 
gigiyena, ekoloji, hidroloji, hidrogeoloji, texnoloji, metroloji, 
standartlarına, normalarına v  qaydalara; 
–
su mühafiz si zonalarının
razisind n istifad  rejimin   v
ölk mizin su qanunvericiliyinin dig r t l bl rin  riay t olunmasını
t min edir (Su M c ll si, madd  28). 
Mülkiyy t formasından asılı olmayaraq mü ssis l r, idar l r,
t kilatlar v  dig r hüquqi  xsl r, h mçinin  Az rbaycan Respublikasının
v t nda ları,
cn bil ri, v t nda lı ı olmayan  xsl r qanunvericilikd
n z rd  tutulmu  qaydada su obyektl rinin istifad cisi ola bil rl r. Onlar is
qanunvericilikl  mü yy n olunmu  qaydada suyu huquqi fiziki  xsl rin 
(istehlakçıların) istifad sın  ver  bil rl r. Bu zaman sudan istifad nin 
qaydaları v
rtl ri, t r fl rin qar ılıqlı hüquq v   v zif l ri müqavil l r
sasında t nziml nir. 
Su obyektl rinin mülkiyy tçisi olmayan hüquqi v  fiziki  xsl r su 
obyekt l ri üz rind  a a ıdakı hüquqlara malik ola bil rl r: 
– su obyektl rind n uzunmüdd tli istifad  hüququ; 
– su obyektl rind n qısa müdd tli istifad  hüququ; 
– su obyektl rind n m hdud istifad  hüququ (su servitutları).
Qanunvericiliy  gör  su obyektl rind n qısa müdd tli istifad  hüququ 3 
il   q d r, uzunmüdd tli istifad  hüququ 25 il   q d r mü yy n
edilmisdir.  
Su obyektl ri üz rind  istifad   v  ya mülkiyy t hüququ verilmi
hüquqi v  fiziki  xsl rin hüquqları mülki qanunvericilikd  servitutlar 
haqqında n z rd  tutulmu  qaydada ümumi v  xüsusi servitutları
formasında ba qa
xsl rin xeyrin   m hdudla dırıla bil r. Bel  ki, ümumi 
su servitutu formasında h r bir  xs ümumi istifad d  olan su obyektind n
v  dig r su obyektl rind n istifad  ed  bil r. Ba qa 
x l rin xüsusi 
istifad sind  olan su obyektl rind n maraqlı
xsl r xüsusi  

---

314
su servitutu formasında istifad  ed  bil r. Bel  servitut m hk m   q rarı
sasında da mü yy n edil  bil r. 
H m ümumi, h m d  xüsusi su servitutları a a ıdakı m qs dl r üçün 
mü yy n edil  bil r:
Su qanunvericiliyin  gör  dig r su servitutları da mü yy n edil
bil r v  onların h yata keçirilm si üçün xüxusi razılıq t l b edilmir.   
Su obyektl rind n istifad  hüququ qanunvericilikd  n z rd  tutulmi
qaydada  ld  edil  bil r v  bu istifad nin xüsusi razılıq t l b ed n növl ri
müvafiq icra hakimiyy ti orqanları t r find n mü yy n edilir.  
Su obyektl ri istifad çisi olan fiziki  xs öldükd  v  ya su obyektl ri
istifad çisi olan huquqi  xs yenid n t kil edildikd  su obyektl rind n
istifad  hüququ onların varisl rin  keçir, lakin bu zaman su obyektl rini 
d yi m k olmaz. 
Az rbaycan Respublikasının Su M c ll sinin 35–ci madd sind  su 
obyektl rind n istifad nin növl ri göst rilmisdir: içm li su v   m i t
t chizatı; müalıc , kurort v  sa lamla dırma; istirah t v  idman; s naye,
tikinti v  energetika; k nd t s rrüfatı; me   t s rrüfatı; hidroenergetika; 
n qliyyat; balıqçılıq; ovculuq; tullantı sularının axıdılması; yan ından mü-
hafiz  v  dig r m qs dl r üçün. 
Su obyekti v  ya onun bir hiss si eyni zamanda bir v  ya bir neç
m qs d üçün istifad y  veril  bil r. 
Ümumi istifad d  olan su obyektl ri – istifad si hamı üçün mümkün 
v  açıq olan su obyetl ridir. Fiziki  xsl r bel  su obyektl rind  nöz 
ehtiyaclarını t min etm k m qs dil  (çim rlik, qayıqla g zinti, idman, 
h v skar balıq ovu, mal – qaranın suvarılması, texniki qur ulardan istifad
etm d m su götürm  v  s.) pulsuz istifad  edirl r.  
Su obyetl rind n ümumi m qs dl r üçün istifad  edil rk n t bi ti 
mühafiz   v  dövl t sanitariya n zar tini h yata keçir n, balıq ehtiyatlarını
mühafiz  ed n, g mi h r k tini t nzim ed n orqanların t l bl rin , habel
suda insanların

---