Xülasə Əsaslar Tərif Epidemiologiya etiologiya Patoziologiya
Yüklə 1,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qrip infeksiyası Diaqnoz
- Uşaqlarda diaqnostikası
- Risk faktorları
Qrip infeksiyası Diaqnoz • İstənilən davametmə müddətinə malik febril respirator xəstəliyi olan immunokompromisli ambulator xəstələr, ahıl yaşlı şəxslər, körpələr və uşaqlar alovlanma dövründə qripə görə skrininq müayinəsindən keçirilməlidirlər. • Hərarətlə hospitalizasiya edilən və ya xəstəxanada respirator infeksiya ilə əlaqədar febrilitet inkişaf edən xəstələrdə qripə görə skrininq müayinəsi aparılmalıdır. Qripin müayinəsi üçün diaqnostik vasitələrə virus kulturası, seroloji müayinə, cəld antigen sınaqları, PZR və immunoüoressent sınaqlar aiddir. [61]
Virusun təcrid edilməsi üçün tənəüs yollarının burun-udlaq şöbəsindən material götürülməsi tövsiyə olunur. Boğaz yaxmaları ilə müqayisədə bunlar daha eektivdir. Ekspress diaqnostik müayinələr mövcud olsa da, virus kulturası təsdiqləyici sınaq olaraq qalmaqdadır. Nəticə alınması üçün 72 saatadək müddət tələb olunduğuna görə ilkin kliniki müalicə üçün çox istifadə edilmir. Bu müayinə daha çox təsdiqləyici üsul kimi və ictimai səhiyyə müşahidəsi üçün istifadə olunur. Qrip viruslarının sirkulyasiya edən ştammları və subtipləri ilə bağlı spesik məlumat alınması yalnız kultura izolyatlarını əldə etməklə mümkündür. Həmçinin, virus izolyatlarını potensial pandemiyalara yol açan antiviral rezistentliyin inkişafı və yeni A tipli qrip viruslarının əmələ gəlməsi barədə məlumat əldə etməyə imkan verir. Xəstəliyin ilk 4 sutkası ərzində müayinə üçün ambulator şəraitdə burun yaxması, yuyuntu və ya aspiratı götürülməlidir. Qripi müəyyən edən ekspress testlər 30 dəq və ya daha az müddət ərzində nəticə əldə etməyə imkan verir, virus kulturasının nəticəsi isə 3-10 sutka ərzində məlum olur. Qripi aşkarlayan ekspress testlərin həssaslığı və spesikliyi müvaq olaraq 70% və 90% təşkil edir. Qripin standart seroloji müayinəsinə kəskin və rekonvalessensiya dövrlərində götürülmüş cüt zərdab materialının müayinəsi aiddir. Dəqiq kliniki qərarın verilməsi üçün bu müayinəyə ehtiyac yoxdur. Qrip alovlanmaları zamanı tənəüs sistemindən alınmış material həm ekspress sınaqlar, həm də virusun əkilməsi vasitəsilə yoxlanılmalıdır. Xəstəliyi törədən A qripinin subtipləri və A və B qripi ştammlarının müəyyən edilməsi, eləcə də, növbəti ildə qrip vaksininin tərkibinə daxil ediləcək yeni ştammların müşahidəsi üçün virus kulturası mühümdür. Həmçinin, virus kulturası xəstəliyin digər səbəblərinin identikasiyasına da kömək edir.
Əgər xəstədə hər hansı xroniki xəstəlik varsa və ya xəstə yüksək risk qrupuna daxildirsə, viruslu və ya bakterial pnevmoniyaya şübhə yaranmalıdır. Bu xəstələrdə simptomların normada ağırlaşmamış qripin sağalmasınadək keçən müddətdən daha uzun sürməsi müşahidə edilir. Yüksək hərarət, öskürək və təngnəfəslik ola bilər. Əgər hərarət və ya öskürək simptomları daha da kəskinləşərsə və irinli bəlğəm yaranarsa, böyük ehtimalla ikincili bakterial pnevmoniya baş vermişdir. Döş qəfəsinin rentgen müayinəsində inltratlar təsdiq olunur.
Prosesə yuxarı və/və ya aşağı tənəüs yollarının cəlb olunması əlamətləri tez-tez təsadüf edir, lakin qrip uşaqlarda yaş və keçmişdə yoluxma olub-olmamasından asılı olaraq daha müxtəlif şəkildə keçə bilər. Ağırlaşmamış qrip virusu infeksiyasının tipik simptomları yenə də mövcud olur və kəskin başlanan hərarət, başağrı, əzələ ağrısı və əzginlik, eləcə də, tənəüs yolları xəstəliyinin manifestasiyaları, məsələn, öskürək, boğaz ağrısı və rinitdən ibarətdir. DİAQNOZ BMJ Qabaqcıl Praktika mövzusunun bu PDF sənədi ən son olaraq yenilənmiş internet variantına əsaslanır: Nov 30, 2017. BMJ Qabaqcıl Praktika mövzuları müntəzəm olaraq yenilənir və mövzuların ən son variantı buradan əldə edilə bilər bestpractice.bmj.com .Bu məzmunun istifadəsi bizim qaydalara müvaqdir İmtina. © © BMJ Publishing Group Ltd 2018. Bütün hüquqlar qorunur. 11
Qrip infeksiyası Diaqnoz DİAQNOZ
Lakin çox vaxt azyaşlı uşaqlar başağrı və əzələ ağrısı kimi əlamətlərinin olduğunu ifadə edə bilmirlər. Böyüklərlə müqayisədə onlarda hərarət daha yüksək ola, febril qıcolma baş verə və mədə-bağırsaq şikayətləri (məs., ürəkbulanma və qusma, iştahanın azalması) daha ön plana çıxa bilər. [2]
[67]
Yeniyetmə və böyüklərlə müqayisədə xəstəlik başlanan zaman respirator əlamətlər daha az nəzərə çarpır.
[2] Uşaqlarda aşkar olunan kliniki əlamətlərə hərarət, taxipnoe, konyunktivanın eriteması, burun ödemi və ifrazatı, ağız-udlağın hiperemiyası və boyun adenopatiyası aid edilə bilər. [68]
Risk faktorları Güclü
65 yaş və yuxarı • Yetkin yaşlı gənc və sağlam şəxslərlə müqayisədə 65 yaş və ya ondan yuxarı yaşlı şəxslər qripə yoluxduqda ciddi ağırlaşmaların baş vermə riski daha yüksəkdir və qrip infeksiyasının kəskinləşdirə biləcəyi yanaşı xəstəlikləri olur. Belə təxmin edilir ki, ABŞ-da mövsümi qripdən ölüm hallarının 90%- dən artığı, mövsümi qriplə əlaqədar hospitalizasiyaların isə 60%-dən çoxu 65 və daha artıq yaşlı kontingent arasında baş verir. [13]
Yaşla əlaqədar immun müdaə qüvvələri zəiədikcə qrip çox ciddi xəstəlik şəklində təzahür edə bilər. Həmçinin, bu yaşlarda yanaşı xəstəliklərin olma ehtimalı da yüksəlir ki, qrip infeksiyası da bu xəstəlikləri daha da kəskinləşdirə bilər. [15]
• Yaşlı şəxslərdə vaksinasiya seroloji və kliniki qrip infeksiyasının insidentliyini azalda bilər. [16]
• Həmçinin, vaksinasiya zamanı pnevmoniya və ya qrip səbəbindən hospitalizasiya, eləcə də, baxım evlərində yaşayan ahıl yaşlı şəxslər arasında ölüm riskinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması müşahidə edilir. [17]
1[C]Evidence 6-59 aylıq uşaqlar • Ağciyər, böyrək və ürək patologiyaları kimi xroniki xəstəlikləri olan uşaqlarda qripin ağırlaşmaları riski yüksək olsa da, sağlam uşaqlarda risk yalnız onların yaşı ilə əlaqədardır. 5 yaşdan kiçik uşaqlarda böyük uşaqlarla müqayisədə hospitalizasiya ehtimalı daha çoxdur; 2 yaşadək uşaqlarda isə qriplə əlaqədar ağırlaşmaların başvermə riski artmış olur. [20]
xroniki ürək-damar və ya tənəüs sistemi xəstəlikləri • Orta və ya ağır dərəcəli AXOX xəstələrində yuxarı tənəüs yolları sekretində hər hansı virusun olması ilə AXOX kəskinləşməsi arasında güclü assosiasiya mövcuddur. Bu məlumatlar virusların əhali arasında AXOX kəskinləşmələrinə təkan verən faktorlar olaraq etioloji rolunu dəstəkləyir. [21] • Yaşlı xəstələrdə qrip mövsümündə qripə qarşı vaksinasiya ilə ürək patologiyaları, serebrovaskulyar xəstəliklər, pnevmoniya və ya qrip səbəbindən hospitalizasiya riskinin, eləcə də, bütün səbəblərdən ölüm riskinin azalması arasında asossiasiya aşkar olunur. Bu nəticələr vaksinasiyanın faydalarını əks etdirir və yaşlı şəxslər arasında vaksinasiyanın miqyasının artırılması istiqamətində səyləri dəstəkləyir. [22] xroniki böyrək patologiyası • XBX xəstələri qripin ağırlaşmaları üzrə yüksək risk qrupunda hesab olunurlar. [23]
Hazırda ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Prolaktika Mərkəzlərinin (XNM) İmmunizasiya Praktikalarına dair Məsləhətçi Komitəsi tərəndən XBX xəstələrində qrip peyvəndinin tətbiqi tövsiyə olunur. [24]
12 BMJ Qabaqcıl Praktika mövzusunun bu PDF sənədi ən son olaraq yenilənmiş internet variantına əsaslanır: Nov 30, 2017. BMJ Qabaqcıl Praktika mövzuları müntəzəm olaraq yenilənir və mövzuların ən son variantı buradan əldə edilə bilər bestpractice.bmj.com .Bu məzmunun istifadəsi bizim qaydalara müvaqdir İmtina. © © BMJ Publishing Group Ltd 2018. Bütün hüquqlar qorunur.
Yüklə 1,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|