Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Slavyanların Azərbaycana hücumları bir qədər dayandı.
- Salarilər dövlətinin
- Əhalini qılıncdan keçirdilər
- X əsrin ikinci yarısında yaranan Şəddadilər dövlətinin Gənəni özlərinə paytaxt seçməsi ilə Bərdə diqqətdən və abadlıq işlərindən kənarda qaldı.
- Bərdə şəhərinin slavyanlar tərəfindən alınması. Rəssam N.M.Koçerqin. 1947-ci il. dic.academic.ru
- Slavyanların Azərbaycana yürüşlərinin nəticələri
- 987-ci il
•
Abşeron sahilindəki ərazilərdə dəhşətli talanlar törətdilər. •
Pirallahı, Zirə, Zənbilə, Sarı və s. adalarda mökəmlənərək basqınlar edirdilər. •
Dinc əhaliyə divan tutdular. qadınlar və uşaqlar əsir götürüldü. •
Geri qayıdarkən külli miqdarda qənimət apardılar Slavyanlar geri qayıdarkən ələ keçirdikləri qənimətin bir hissəsini şərtləşdikləri kimi, Xəzər xaqanına göndərdilər. Lakin Xəzərin şimal sahillərində qarətdən qayıdan slavyan drujinaları təqribən 15 min nəfərlik müsəlman-türk qoşunları qarşılaşdılar. Tərəflər arasında şiddətli döyüş baş verdi. Ərəb tarixçisi Məsudinin məlumatına görə, “üç gün davam edən bu döyüşdə ruslar darmadağın edildi, onlardan ancaq kiçik bir dəstə qaçıb, canını qurtara bildi”. Döyüşdə darmadağın edilən slavyanlar ölkədən qovuldular. 914-cü ildə slaviyanlar Xəzər xaqanlığının müsəlman türkləri tərəfindən darmadağın edildikdən sonra: •
•
Slavyanların 944-cü il yürüşü. Bərdə faciəsi Otuz illik fasilədən sonra slavyanlar 944-cü ildə yenidən Xəzər sahillərinə hücum etdilər. Bu yürüşdə əvvəlki yürüşlərdən fərqli olaraq slavyanların məqsədi «Arranın anası» kimi tanınan Bərdə şəhərini ələ keçirmək və Azərbaycanda möhkəmlənmək idi. Bərdə Yaxın və Orta Şərqdə ən böyük ticarət və sənətkarlıq mərkəzlərindən biri idi. Slavyanlar Qafqazın baş şəhəri, Bərdəni böyük qənimət mənbəyi hesab edirdilər. Azərbaycan torpaqlarına hücum edən slavyanlar gəmilərlə əvvəlcə Kürün mənsəbinə doğru, oradan isə Bərdəyə tərəf irəlilədilər. Ərəb tarixçilərinin verdiyi məlumata görə, onlar Bərdə yaxınlığında, Kür sahilində düşərgə saldılar. Gəmiləri sahildə qoyaraq Bərdəyə hücum etdilər. Slavyanların 944-cü ildə Bərdəyə yürüşü zamanı şəhər Salarilər dövlətinin tərkibində idi və Salari hökmdarı Mərzban ibn Məhəmməd (941-957) idi. Bərdə hakimi az qüvvəsi olduğu üçün slavyanlara müqavimət göstərə bilmədi və Bərdə slavyanların əlinə keçdi. Slavyanlar Bərdəyə daxil olduqdan sonra: •
•
Bərdəni itaətdə saxlamağın mümkün olmayacağını yəqin edən ruslar onlardan tələb etdilər ki, gün ərzində
•
Şəhərdən çıxa bilməyən Bərdə əhalisini yenidən qılıncdan keçirdilər •
Qalan əhalini məscidə toplayıb sağ qalmaq üçün adambaşına 20 dirhəm pul tələb etdilər Bu dəhşətli faciə zamanı Bərdə əhalisinin təqribən 20 min nəfəri qətlə yetirilmişdir. Bərdənin ağır günlərində Salari hökmdarı Mərzban ibn Məhəmməd 30 min nəfərlik qoşunla özünü yetirərək şəhəri mühasirəyə aldı. Lakin, Mərzban ibn Məhəmməd düşmənə ağır zərbə vursa da, şəhəri ala bilmədi. Bu zaman Mosul hakiminin Azərbaycanın cənub sərhədlərini pozaraq Xoy və Salması ələ keçirdiyi üçün Mərzban ibn Məhəmməd Bərdənin müdafiəsini yarımçıq qoyaraq özünün əsas hərbi qüvvələri ilə Azərbaycanın cənubuna hərəkət etməyə məcbur oldu. Salarilərin 4 min nəfərlik kiçik hərbi qüvvəsi isə Bərdənin mühasirəsini davam etdirsələrdə bu heç bir nəticə vermədi. Lakin slavyanlar Bərdənin uzun müddət əllərində saxlaya bilmədilər. Bunun əsas səbəbi aşağıdakı amillərlə bağlı idi: •
Əhalinin mübarizə əzmini qıra bilməməsi. •
Vaxt uzandıqca daha çox itki verməsi. •
Onlar arasında yoluxucu xəstəliklərin yayılması. Bu səbəbdən slavyanlar gecə vaxtı qalanı yandırıb, şəhəri tərk etdilər və Kür sahilindəki gəmilərinə minib ölkələrinə qayıtdılar. Slavyanların Bərdəyə 944-cü il yürüşünün isə aşağıdakı ağır nəticələri oldu: •
Bərdə şəhəri dağıldı və bundan sonra uzun müddət dirçələ bilmədi. •
Sənətkarlıq və ticarət tənəzzülə uğradı, şəhərdə pul kəsilməsi dayandırıldı. •
Məşhur Bərdə bazarı əvvəlki əhəmiyyətini itirdi. •
X əsrin ikinci yarısında yaranan Şəddadilər dövlətinin Gənəni özlərinə paytaxt seçməsi ilə Bərdə diqqətdən və abadlıq işlərindən kənarda qaldı. Nizami Gəncəvi «İsgəndərnamə» poemasında Bərdənin bu vəziyyətini aydın təsvir etmişdi. Bərdə şəhərinin slavyanlar tərəfindən alınması. Rəssam N.M.Koçerqin. 1947-ci il. dic.academic.ru
Slavyanların 987-ci il yürüşü Slavyanların Azərbaycana basqınları sonralar da davam etdi. X-XI əsrlərdə Azərbaycan hakimləri ümumi düşmənə qarşı birləşmək əvəzinə, öz aralarındakı ixtilafları həll etmək üçün rus dəstələrini köməyə çağırır, bununla ölkənin yadellilərin tapdağı altına düşməsinə şərait yaradırdılar. Məsələn, 987-ci ildə Dərbənd hakimi əmir Maymun ibn Əhməd yerli əyanlara qarşı slavyanlardan kömək istədi. Hakimiyyətini möhkəmləndirdikdən sonra o, yanında hətta slavyanlardan ibarət mühafizə dəstəsi (drujinalar) saxladı. 1032—1033-cü illərdə slavyanların Şirvana yenidən hücumu zamanı paytaxt Şamaxı ələ keçirildi. Lakin Vətənin müdafiəsinə qalxan əhali mübarizə aparıb onları ölkədən qovdu.
Tarixi Nəticəsi 914-cü il Müsəlman-türk qoşunları ilə döyüşdə darmadağın edildilər 944-cü il Bərdə şəhərini qarət edərək geri qayıtdılar 987-ci il Dərbənd hakimi əmir Maymun hakimiyyətini möhkəmləndirdi 1032-1033-cü il Yerli əhali tərəfindən ağır məğlubiyyətə uğradıldılar
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|