Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xronologiya IX əsr
- Ölkədə iqtisadi inkişaf sürətləndi
- Ölkənin əlverişli iqlimi, münbit torpaqları və zəngin təbii sərvətləri
- Şəkidə, Şirvanda, Bərdə ətrafında
- Ərəb zülmünün devrilməsindən sonra Azərbaycanda iqtisadi dirçəliş
IX əsr Xilafətin zəifləməsi və Azərbaycanda ilk feodal dövlətlərin yaranması 859 Məhəmməd ibn Yezidin Gəncəni bərpa etdirərək iqamətgahını buraya köçürməsi 861 Heysam ibn Xalidin Şirvanı müstəqil elan edərək Şirvanşah titulunu qəbul etməsi 918 Şirvanşah Əbu Tahirin Şamaxını bərpa etdirərək paytaxtı buraya köçürməsi. 920 Şamaxının Sündü kəndində günbəzli məscid inşa olunması IX-X əsrlər Naxçıvanda Əlincə qalasının inşa olunması ***
Sacilər dövlətinin mövcud olması IX əsrin sonları Sacilər dövlətində Məhəmməd ibn Əbu Sacın adına pul kəsilməsi 912 Yusif ibn Əbu Sacın Xilafət xəzinəsinə xərac göndərməyi dayandırması 941 Sacilər dövlətinin sonuncu hökmdarı Deysəmin Salarilər tərəfindən taxtdan salınması və Sacilər dövlətinin süqut etməsi
Salarilər dövlətinin mövcud olması *** VIII əsrin sonları Azərbaycanın cənubunda yarım-müstəqil Rəvvadi əmirliyinin yaranması 981 Əbülhica Rəvvadinin sonuncu Salari hökmdarı İbrahim ibn Mərzbanı taxtdan salaraq Salarilər dövlətini süquta uğratması və Rəvvadilər dövlətinin əsasının qoyulması
Rəvvadilər dövlətinin mövcud olması 981-988 Əbulhica Rəvvadinin hakimiyyəti 1020-1059 Rəvvadi hökmdarı Vəhsudanın hakimiyyəti X əsrin 20-ci illəri Oğuz tayfalarının Azərbaycana yeni axınlarının baş verməsi 1028 Vəhsudanın Xorasandan gələn oğuz ailələrinin Azərbaycana köçməsinə iczə verməsi 1054 Səlcuqların Rəvvadilər dövlətini özlərindən asılı vəziyyətə salması 1108-1227 Rəvvadilər nəslindən olan Ağsunqurilər sülaləsinin Marağada hakimiyyəti *** 951 Məhəmməd ibn Şəddadın Dəbil əmirliyini yaratması 971 Şəddadilərin Gəncəni ələ keçirərək Şəddadilər dövlətinin əsasını qoyması 971-1054 Şəddadilər dövlətinin mövcud olması 1027 Fəzl ibn Məhəmmədin Araz çayı üzərində Xudafərin körpüsünü inşa etdirməsi XI əsrin 30-cu illəri Arazdan şimaldakı Azərbaycan torpaqlarında yeni oğuz tayfalarının məskən salması nəticəsində Şədaddilərin hərbi qüdrətinin daha da artması
Şəddadilərin Dəbili ələ keçirməyə çalışan Bizans-erməni qoşunlarına ağır zərbə vurması 1038 Bizans və gürcü feodallarının birləşmiş qüvvəllərinin Tiflis müsəlman əmirliyini aradan qaldırmaq cəhdinin baş tutmaması
Əbuləsrav Şavurun Səlcuq sultanı I Toğrulun hakimiyyətini qəbul etməsi 1063 İbrahim Osman oğlu tərəfindən Gəncənin qala qapılarının düzəldilməsi *** IX əsrin sonları Slavyanların Azərbaycana ilk hücumlarının başlanması X əsrin əvvəlləri Slavyanların Xəzəryanı Azərbaycan torpaqlarına basqınlarının genişlənməsi və aramsız xarakter alması 914 Slavyanların Xəzərin Azərbaycan sahillərinə və Bakı ətrafına basqınlar etməsi. Lakin slavyanlar geri qayıdarkən Xəzərin şimal sahillərində müsəlman-türk qoşunları arasında şiddətli döyüşdə darmadağın edildilər. 944 Slavyanların Azərbaycana növbəti yürüşü. Bərdə faciəsinin baş verməsi 987 Dərbənd hakimi əmir Maymun ibn Əhmədin yerli əyanlara qarş mübarizədə slavyanları köməyə çağırması
Şirvanın slavyanların növbəti hücumuna məruz qalması. Yürüş nəticəsində Şirvanşahların paytaxtı Şamaxı şəhəri ələ keçirilərək qarət edildi
IX– XI əsrlərdə Azərbaycanda iqtisadi tərəqqi və dirçəliş Təsərrüfat sahələrinin inkişafı IX əsrdə Azərbaycanın xilafətin tabeliyindən çıxması nəticəsində: •
•
•
IX əsrin ikici yarısı – XI əsrin ortalarında aşağıdakı amillər Azərbaycanda iqtisadi inkişafın sürətlənməsinə səbəb oldu: •
•
IX əsrin ikinci yarısından başlayaraq Azərbaycanda qədin və zəngin istehsal ənənələri dirçəlməyə başladı. Azərbaycanda müxtəlif təsərrüfat ənənələrinin dirçəlməsi və tərəqqisinə müsbət təsir göstərən amillər bunlar idi: •
•
IX-XI əsrlərin ərəb coğrafiyaşünasları və tarixçilərinin məlumatları təsdiq edir ki, o zaman Azərbaycan bütün Yaxın və Orta Şərqin, ümumiyyətlə, İslam dünyasının ən inkişaf etmiş ölkələrindən biri idi.
Kənd təsərrüfatı. Ticarət. Sənətkarlığın inkişafı Xilafət dövründə və ondan çox əvvəllər olduğu kimi, Azərbaycan əhalisi oturaq həyat sürür, başlıca olaraq kənd təsərrüfatı ilə məşğul olurdu. Əhali əkinçilik və bağçılıqla məşğul olurdu. Kotanla şumlanan torpaqlarda taxıl və digər dənli bitkilər yetişdirilirdi. Bu dövrdə ipəkçilik inkişaf etmişdi. Əhali Şəkidə, Şirvanda, Bərdə ətrafında, habelə ölkənin digər ərazilərində ipəkqurdu yetişdirmək məqsədilə tut ağacı bağları salmışdı. Balıqçılıq əhalinin qədim peşələrindən biri idi. İbn Havqəl yazır ki, Kür və Araz çaylarından tutulan balıq Ərdəbil, Rey və İraqa göndərilirdi. İxrac olunan məhsullar sırasında balın və mumun olması isə arıçılığın ölkə həyatında mühüm rol oynamasının göstəricisidir. Bol sərvətlərlə zəngin ölkəmizdə ticarət üçün geniş imkanlar vardı. Dağlarda qızıl, gümüş, civə, qurğuşun və başqa qiymətli metallar çıxarılırdı. Təbriz, Naxçıvan və Bakıda duz istehsal olunurdu. Bakıda həm də neft quyuları vardı. Beynəlxalq ticarət yolunun üstündə yerləşən Azərbaycan şəhərləri məşhur ticarət mərkəzləri idi. IX—XI əsrlərdə Azərbaycanda ipək, yun, pambıq və kətan parçalar istehsal olunurdu. Bəzz qalası ətrafından çıxarılan qırmızı kvas parçaların boyanmasında istifadə olunurdu. Hətta bu boya İraq və Yəmənə də göndərilirdi. Toxucuların qırmız böcəyindən hazırladıqları «qırmız» adlanan boya isə ərəb tarixçisi əl-İs-təxrinin yazdığına görə, Bərdədən Hindistana və başqa yerlərə ixrac edilirdi.
sonra Azərbaycanda iqtisadi dirçəliş
İqtisadi dirçəlişin nəticələri
İqtisadi dirçəlişin səbəbi Azərbaycanın Xilafət zülmündən azad olması və müstəqil yerli dövlətlərin meydana gəlməsi
İqtisadi tərəqqiyə müsbət təsir göstərən amillər
Əlverişli iqlim şəraiti, münbit torpaqlar və zəngin sərvətləri, xalqın qədin istehsal və əkinçilik ənənələrinə malik olması
sürətləndi, Azərbaycan şəhərlərinin xarici ölkələrlə ticarət əlaqələri daha da canlandı, sənətkarlıq və ticarət mərkəzləri olan yeni şəhərlər meydana gəldi, Azərbaycan dünyanın çoxlu şəhərləri olan ölkələrdən birinə çevrildi
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|