Türkçe Edebiyat K
Yüklə 1,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ______________________________________________ Uluslararası T ürkçe E
110 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY “1912”, son sayfasında “1913” yazmaktadır. Kitabın başına Abbas Sıhhat tarafından yazılmış bir ön söz ve Mirze Elekber Sâbir’in hayat hikâyesi de eklenmiştir. Bu ilk baskı çok zor koşullarda eksik olarak çıkarılmasına rağmen çok büyük ilgi gördü. Sâbir, “Hophopname” ile hem muasır halkına hem de gelecekteki vatandaşlarına yol gösteren bir ışık, aynı zamanda da aydınlar için yeni kapılar açmış bir önder hâline geldi. “Hophopname”, halk arasında büyük yankı uyandırdı. Kitabın tam metinli ikinci baskısının çıkarılması için Bakü’den, Gence’den, Nahçıvan’dan ve Azerbaycan’ın pek çok bölgesinden yardımlar kendiliğinden toplanarak gönderildi. Bu bağışçıların isimleri “İkbal” gazetesinde ayrılan bir köşede yayımlanmaya başladı. Burada aydınlar, işçiler, çiftçiler ve halkın her tabakasından insanlar vardı. Hatta eşine az rastlanır bir şekilde 2 Nisan 1914 sayılı tarihli mecmuada Bakü’deki maden işçilerinin 23 manat 50 kapik, bir düğün gecesinde ise misafirlerin 45 manat 50 kapik topladıkları haber verilmişti. 45
Halkın bu takdire şayan tutumu Sâbir’i Azerbaycan’ın millî şairi yapmaya yetmiştir. Toplanan paralarla ve 50 kapikten satılan 1. baskı kitapların parasıyla 200 sayfa ve 23 resimden oluşması planlanan 2. baskı, 26 resimle süslenmiş 350 sayfalık tam bir eser olarak 1914’de çıkarılmıştır. 46
Ve bu eserle Sâbir de Nizâmi, Fuzûli, M. F. Ahundov gibi Azerbaycan edebiyatında asırlarca sürecek bir mektep oluşturdu. 47
yapılmış, hatta Bakü’de ve daha sonra da Şamahı’da şairin heykelleri de dikilmiştir. Bu 2. baskıdan sonra “Hophopname” Kiril, Arap ve Latin harfleriyle Türkçe, Farsça, Rusça, Ermenice ve İngilizce olarak Bakü’de, Tebriz’de, Tahran’da, Bellenville (ABD)’de, Ankara’da, İstanbul’da, Moskova’da, St. Petersburg’da ve Leningrad’da defalarca basılmıştır. 48
gibi, “Hophopname’nin Azerbaycan’da çalmadığı kapı, girmediği ev kalmadı. Onu okuyanlar da sevdi, okutanlar da…” 49
45 ZAMANOV, A. (1973). Sâbir ve Müasirleri. Bakü. s. 81. 46 ZAMANOV, A. (1973). Sâbir ve Müasirleri. Bakü. s. 83. 47 CELAL, M.- HÜSEYNOV, F. (2000). XX. Asır Azerbaycan Edebiyatı. İstanbul. hz. Kemal YAVUZ - Erol ÜLGEN. s. 146. 48 SÂBİR, M. E. (2007). Hophopname. İstanbul. hz. İsa ÖZTÜRK. 49 ZAMANOV, A. (1973). Sâbir ve Müasırleri. Bakü. s. 79.
111 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY
Mirze Elekber Sâbir Sâbir’in Heykeli Bakü - Azerbaycan 2. Mirze Elekber Sâbir’in Edebiyat Anlayışı ve Dünya Görüşü Sâbir’in edebî görüşü muasırlarının çoğundan farklıdır. O, ömrünün sonlarına - kırk üç, kırk dört yaşlarına kadar - eski usulde, gazel ve kaside tarzında ve aruz ölçüsüyle şiirler yazmış, klasisizmin etkisinde eserler vücuda getirmiştir. Fakat bu yol, Sâbir’i tatmin edememiş, onu yeni yollar aramaya sevk etmiştir. Fakat klasik edebiyatı reddetmek, hor görmek de Sâbir için bir ihanettir. Yeni bir söz söylemek, gereklidir fakat bunu yaparken de eskiyi yıkmak değil, yeniyi onun üzerine inşa etmek lazımdı. Sabir’in kendisi için giriştiği bu yenilik mücadelesi Azerbaycan ve tüm Türk edebiyatı için de başlayan bir yenilik hareketi hâline gelmiştir.
112 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY 2.1. Etkilendikleri Sâbir’in şiirlerinde eski ve yeni edebî tarzların başarılı bir sentezi mevcuttur. Bu çok yönlülüğün sebebi Sâbir’in hem halk edebiyatından, hem divan edebiyatından hem de yeni edebî tarzlardan etkilenmiş olması, kendi şiirini tüm bu farklı tatlardan oluşturmasıdır. Sâbir, mizahı halk edebiyatının silinmez hafızasında önemli bir yer tutan Nasreddin Hoca’dan almıştır diyebiliriz. Çünkü onda mizah, kara mizah şeklindedir. Klasik söyleyişle güldürürken düşündürür. Şiirleri okunduğunda insanın yüzünde ister istemez bir tebessüm belirmektedir. Onu meşhur eden mecmuanın adının da “Molla Nasreddin” (Nasreddin Hoca) olması tesadüfi değildir. Divan edebiyatı ise Sâbir şiirinin bel kemiğini oluşturur. Bunu, aruz ölçüsüyle ve beyitlerle yazdığı şiirlerinden ziyade Nizami, Fuzûli gibi çok büyük divan şairlerinden etkilendiği için söyleyebiliriz. Özellikle Fuzûli, Sâbir için vazgeçilmez bir yol göstericidir. Fuzûli’nin diline, söyleyiş güzelliğine hayran olan Sâbir, onun şiirlerine birebir nazireler de yazmıştır. Aynı ya da farklı konularda Fuzûli’yi hatırladığı ve hatırlattığı pek çok şiiri vardır: Fuzûli’nin
beyti ile başlayan meşhur gazeline; Âh eylediğim neş’e-yi gelyanın üçündür Gan ağladığım gehve-yi fincanın üçündür 50
beyti ile başlayan gazelini; yine aynı şekilde Fuzûli’nin:
beyti ile başlayan gazeline; Tehsil-i elm etme ki elm afet-i candır, Hem egle ziyandır. Elm afet-i can olduğu meşhur-i cihandır Me’ruf-i zamandır. 51
mısraları ile başlayan şiirini nazire olarak yazmıştır. Bu örnekler daha da artırılabilir: Gönlüm açılır zülf-i perişanını görgeç Nutkum tutulur gonce-i handanını görgeç beyti ile başlayan Fuzûli’nin meşhur şiiri, Sâbir’de: Könlüm bulanır küçede cövlanını görcek, Nitgim tutulur herze vü hedyanını görcek. 52
50 “Neş’e-yi Gelyanın İçündür” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 22. 51 “Tehsil-i Elm” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 20. Yüklə 1,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|