Türkçe Edebiyat K



Yüklə 1,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/16
tarix01.07.2018
ölçüsü1,1 Mb.
#52625
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16


 

 

 

         

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE                            

                                   International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY 

 

 



 

AZERBAYCAN TÜRK EDEBİYATI MİLLΠŞAİRİ MİRZE ELEKBER SÂBİR VE 

HOPHOPNAME 

Lokman TAŞKESENLİOĞLU



 



Özet 

Azerbaycan  sahası  Türk  edebiyatında  Nesimi,  Nizami,  Fuzuli,  Mirze 

Feteli  Ahundov  gibi  büyük  şahsiyetlerle  adı  beraber  anılan  bir  diğer  büyük 

şair de Azerbaycan’ın ilk millî şairi Mirze Elekber Sâbir’dir.   

1862’de  Azerbaycan’ın  Şamahı  kentinde  doğan  Sâbir’in,  tüm  hayatı 

maddi  ve  manevi  zorluklar  içinde  geçmiştir.  Önceleri  eski  tarzda  şiirler 

yazmışsa da Celil Memmedguluzade tarafından çıkarılan “Molla Nasreddin” 

dergisi  ile  yenilikçi  bir  şiir  anlayışını  benimseyerek  hemen  hemen  tüm 

toplumsal  konuları  mizahi  ve  eleştirel  tarzda  kaleme  almıştır.  Genç  yaşta 

ölmesine ve çok kısa süreli bir edebiyat hayatı olmasına rağmen Azerbaycan 

Türk  edebiyatına  getirdiği  bu  yeniliklerle  hem  söyleyiş  hem  de  muhteva 

olarak millî bir şiir oluşturmuştur. Ayrıca bu yenilikler sadece Azerbaycan ile 

sınırlı kalmamış, tesirini tüm Türk dünyasında göstermiştir. 

Sâbir,  sadece  Türk  dünyasında  değil,  Avrupa  ülkelerinde,  Amerika’da, 

İran  ve  Rusya’da  da  tanınmaktadır.  Şiirlerinin  toplandığı  “Hophopname” 

Bakü’de,  Moskova’da,  Leningrad’da,  Tebriz’de  ve  ABD’de  yirmiden  fazla 

olmak üzere Latin, Arap ve Kiril harfleriyle Türkçe, Farsça, Rusça, Ermenice 

ve İngilizce olarak defalarca yayımlanmıştır. 

Bu çalışmada büyük şair Sâbir’in hayatı ile ilgili bilgiler verilmiş, şiirleri 

konu,  şekil  ve  üslup  açısından  değerlendirilmiştir.  Bu  değerlendirmeler 

Azerbaycan  ve  Türkiye’de  Sâbir  hakkında  yapılan  önemli  çalışmalar 

derlenerek hazırlanmıştır. 

Şiirlerdeki  ahengi  bozmamak  ve  okuyucuya  Azerbaycan  Türkçesinin  en 

güzel  örneklerinden  birini  sunabilmek  için  özellikle  herhangi  bir  aktarma 

yapılmamıştır.  

Bu  çalışmadaki  şiirler  ve  resimlerin  bir  kısmı  değişik  yıllara  ait  “Molla 

Nasreddin”  dergilerinden,  bir  kısmı  da  1962’de  Bakü’de  basılan  Abbas 

Zamanov’un hazırladığı “Hophopname”den alınmıştır.  



Anahtar  Kelimeler:  Mirze  Elekber  Sâbir,  Hophopname,  Azerbaycan, 

Molla Nasreddin, satirik şiir. 



NATIONAL POET OF AZERBAIJAN TURKISH LITERATURE 

MİRZE ELEKBER SABİR AND HOPHOPNAME 

Abstract 

Another great poet whose name is mentioned with great personalities like 

Nesimi,  Nizami,  Fuzuli,  Mirze  Feteli  Ahundov,  the  first  national  poet  of 

Azarbaijan Mirze Elekber Sabir. 

Sabir who was born in Şamahı city of Azerbaijan in 1862 lived all his life 

in physical, economical and moral difficulties. In spide of he wrote his poems 

in  classic  form  at  first,  he  assimilated  a  modernist  poem  mentality  with  the 

help of  “Molla Nasreddin”  magazine  published by  Celil Memmedguluzade. 

He wrote up almost all social issues in judgmental an homour way. Although 

                                                           

 Öğretmen; Erzurum Ticaret Meslek Lisesi. lokmantaskesenlioglu@gmail.com.



 


      

97    

                                                                                                            Lokman TAŞKESENLİOĞLU 



______________________________________________ 

 

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE 

International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY 

he died at his early ages and had a short literary life, he created a new poem 

mentality  to  Azerbaijan  Turkish  literature  by  bringing    these  innovations  in 

substances  and  utterance.  Additionally,  these  innovations  weren’t  limited  in 

Azerbaijan, they showed their effects on all Turkish world. 

Sabir is known not only in Turkish world but also in European countries, 

in  America,  in  İran  and  in  Russia.  “Hophopname”  was  published  heaps  of 

times  in  English,  Turkish,  Persian,  Russian  and  Armenian  with  Roman, 

Arabic  and  Kiril  alphabets  in  Baku,  Moscow,  Leningrad,  Tebriz,  USA  and 

over twenty countries. 

In  this  study,  information  is  given  with  the  great  poet  Sabir’s  life,  his 

poems  is  perused  terms  of  the  topic,  form  and  wording.  This  studies  is 

prepared studies in Azarbaijan and Turkey about Sabir important research. 

There is no translation in this study not to damage the unison in poem and 

to  present  one  of  the  most  beautiful  example  of  Azerbaijan  literature  to 

Turkish readers. 

Some  of  pictures  and  poems  in  this  study  were  taken  from  “Molla 

Nasreddin”  magazines  belong  to  different  years,  some  of  them  were  taken 

from  “Hophopname”  which  was  arranged  by  Abbas  Zamanov  and  was 

printed in Baku in 1962. 



Keywords:  Mirze  Elekber  Sabir,  Hophopname,  Azerbaijan,  Molla 

Nasreddin, satirical poem. 



Ø. Giriş: 

20. yüzyıl, Azerbaycan açısından toplumsal ve siyasi pek çok değişikliğin gerçekleştiği 

bir  yüzyıl  olması  nedeniyle  önemlidir.  Bu  yüzyılın  ilk  yıllarından  itibaren  Azerbaycan’da  ve 

bütün  Çarlık  Rusya’da  büyük  hadiseler  cereyan  etmeye  başlamıştır.  Bakü  petrol  sanayi 

nedeniyle  süratli  bir  gelişme  göstermiş,  kısa  zamanda  Azerbaycan’ın  kültür  ve  medeniyet 

merkezi  hâline  gelmişti.  1905  Rus  İhtilali  “kavimler  hapishanesi”  olarak  bilinen  Çarlık 

Rusya’da hürriyet güneşini doğurmuş, Türkler ve Müslümanlar arasında siyasi, edebî ve içtimai 

faaliyetlerin süratle gelişmesini sağlamıştı.

1

 

İhtilalden bir müddet önce rejimin Türk aydınlara Türkçe yayın için izin vermesi ile bu 



faaliyetlerin  bir  sonucu  olarak  1903’te  “Şark-ı  Rus”  yayımlanmaya  başlamış,  daha  sonra  da 

“Füyûzat” ve “Molla Nasreddin” gibi önemli dergiler çıkarılmıştır.  

20.  yüzyıl  Azerbaycan  edebiyatı  ve  matbuatı  Azerbaycan  Türklerinin  millî  birliği 

fikrini,  onların  kendi  devletlerini  kurma  hakkını  ilk  defa  gündeme  getirdi.  19.  yüzyıl 

edebiyatında,  Rus  mezaliminin  ve  imparatorluk  siyasetinin  Ezop  diliyle,  mizahi  şekilde tenkit 

olunmasına karşılık, bu dönemde artık aynı mezalim açık bir şekilde konuşulur, hatta ona karşı 

mücadele yolları ve usulleri de aranır olmuştu. 

İşte  bu  mücadele  için  en  güçlü  nefer,  Azerbaycan'ın  ilk  millî  şairi  olarak  yine  bu 

dönemde sahneye çıkmıştır: Mirze Elekber Sâbir. 

                                                           

1

 AKPINAR, Y. (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul. s. 69.



 


Yüklə 1,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə