Türkçe Edebiyat K
Yüklə 1,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ______________________________________________ Uluslararası T ürkçe E
104 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY Ġoy men toh olum, özgeler ile nedi kârım, Dünya vü cihan ac olur olsun, ne işim var? 24
sözleri ile başlayan şiiri daha sonra Sâbir’in en meşhur şiirlerinden biri olacaktır. Fakat şiirleri kendi ismiyle değil Din Direyi, Mir’ât, Fâzıl, Ağlar Güleyen, Ebu Nasr Şeybâni, Cingöz Bey gibi takma adlarla yayımlanıyordu. Fakat en çok kullandığı ve daha sonra eserine de adını verecek takma ismi “Hophop”tu. 25 Celil Memmedguluzade bir hatırasında bu takma ismin Sâbir’e nasıl verildiğini şu şekilde anlatmıştır: Hophop imzasını Sâbir özü gebul etmemiş, o imzanı biz ona vermişik. Sâbir, idaremize getirdiyi manzumeye imza goymazdı. Birinci nezmini getirib verdikde heç özünü görmedik, ikinci nezmini idareye verib getdikde arhasınca bahtıg, gördük çoh yeyin ve hoppana hoppana gedir. O münasibetle de biz ona “Hophop” imzasını verdik. 26
Kısa zamanda sadece Azerbaycan’da değil, İran’da ve tüm Orta Asya’da tanınan bu yeni şiir üslubuyla Sâbir, aynı zamanda mizahi bir anlatımla din adamlarının ikiyüzlülüğünü, servet sahiplerinin acımasızlığını, aydınların halktan uzaklaştığını, millet adına konuşanların sahtekârlıklarını ve millî hislere yabancılığını çok keskin, kelimenin tam anlamıyla ateş gibi yakan sözlerle anlatıyordu. Eşitlik, gerçekçilik, hayatilik, inandırıcılık, cesaret ve ifşacılık, çalışkanlık, bilimsellik, insancıllık gibi pek çok meziyeti bünyesinde toplayan bu şiirler halkı en derin şekilde etkiliyor ve eğitiyordu. Bu nedenlerle tüm Molla Nasreddinci aydınların kalem arkadaşı, derginin ayrılmaz bir parçası oldu. Sâbir’in bu kadar sevilmesinin en büyük sebeplerinden biri de halkı sahiplenmesiyle beraber halk dilinde ve halkın ağzıyla yazıyor olmasıydı. Kullandığı kelimeler vatandaşlarının anlayacağı şekilde yalındı. Halk da bu nedenle en çok ve en kolay Sâbir’in şiirlerini okuyor ve ezberliyordu. Nizâmi, Fuzûli gibi büyük divan şairlerinden etkilenen, onlardan feyz alan şair; son dönem Osmanlı şiirinin en büyük şairlerinden Namık Kemal’den de büyük ölçüde etkilenmiştir. Şiir anlayışını oluştururken bu büyük şairlerin düşüncelerinden de faydalanmıştır. Fuzûli’nin meşhur gazellerine nazireler yazdığı gibi Namık Kemal’in şiirlerine de nazireler yazmıştır. Düzü düz, eğriyi eğri yazması, İslam zihniyetini kendi çıkarlarına göre yorumlayan gericileri eleştirmesi, kadın haklarını savunması, inkılapçı düşünceler ileri sürmesi, ilmi ve maarifi önemseyip desteklemesi, yaşadığı karanlık muhiti ona karşı çevirmiştir. 27 Hatta bu 24 “Ne İşim Var” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hz. Abbas ZAMANOV. s. 1. 25 HÜSEYNOV, F. (1986). Molla Nasreddin ve Molla Nasreddinciler. Bakü. s. 133. 26 ZAMANOV, A. (1973). Sâbir ve Müasirleri. Bakü. s. 236. 27 HÜSEYNOV, F. (1986). Molla Nasreddin ve Molla Nasreddinciler. Bakü. s. 133. 105 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY şiirleri yazanın Sâbir olduğu anlaşılınca eleştirdiği kişiler, din adamları, zenginler ve şehrin ileri gelenleri ona hayatı çekilmez bir hâle getirmeye başladılar. Geçimini bile sağlayamaz bir hâle gelen Sâbir, her şeye rağmen hayatının sonuna kadar doğru bildiğini hem de en keskin şekilde söylemeye canı pahasına devam etmiştir. Geçim sıkıntısına daha derin gömülen Sâbir, hem ailesinin hem de vatandaşlarının kurtuluşu için başka çözümler aramaya koyuldu.
Hâl böyle olunca geçimini sağlamak Sâbir için iyice zor bir hâle gelmişti. Doğup büyüdüğü yeri, kendisini kabul ettiremediği için terk etmeyi bile düşünmeye başladı. Çünkü bu durum ona çok acı veriyordu. Şamahı’dan ayrılmak isterken, tam bu esnada oğlu dünyaya geldi. Sekiz kız çocuğundan sonra bir oğlunun dünyaya gelmesi Sabir’i çok mutlu etti. Şamahı’dan ayrılmayı, aslında kaçmayı aklına koymuşken, bu kentte oğlunun olması, ona bir başka cesaret verdi ve kentten ayrılmadı. Oğlunun geleceğini düşünerek, onun gibi çocukların, gençlerin geleceğini ehli olmayan kişilerin eline bırakmak istemedi. Eskiden beri yapmak istediği şeyi yapmak için bu dönemi bir fırsat olarak gördü. Hocası Seyid Ezim’in Usul-i Cedid okullarını devam ettirmek niyetiyle de Şamahı’da bir okul açmaya karar verdi. 28 Bu şekilde hem ailesine ve halkına daha çok yararlı olabilecek hem hocasının yolundan giderek ona vefasını gösterecek hem de geçim sıkıntısından bir nebze olsun kurtulabilecekti. Fakat okul açabilmek için öncelikle Mavera-yı Kafkas Müslümanları Dinî İdaresi’nde sınavlara girip sertifika alması gerekiyordu. Sonu belli olmayan bu hazırlık aşamasında hiç beklenmedik tehlikeler de kendini göstermeye başlamıştı. 29
Sâbir bu dönemde de daha sonra da Molla Nasreddin’deki yazılarına hiç ara vermemişti. Yazdığı satirik şiirler nedeniyle de her şeyde sürekli olarak engelleniyor, hor görülüyor hatta tehdit ediliyordu. 1908 yılında ise bir akşam evine döndüğü bir sırada ona bu şiirleri nedeniyle kızan fanatik bir hemşerisi onu tabancayla öldürmek niyetiyle yolunu kesti. Fakat bu büyük tehlikeyi çabuk fark eden Sâbir, bu saldırıdan yara almadan kurtulmayı başardı. Ama şiirlerini yazmaktan hiçbir zaman vazgeçmedi. Bu hadiseyi birebir hiçbir şiirinde işlemese de bazı şiirlerinde kendini savunduğunu, yapması gerekenin bu olduğunu, pişman olmadığını söylemiştir. 30
kaybetmeden 1908’de Şamahı’da “Ümid” adlı bir okul açtı. Bu okulda hem eğitim hem de sanat
28 SÂBİR, M. E. (1975). Hophopname. Ankara. hz. Abdülmecid DOĞRU. s. IX. 29 Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, C 5. İstanbul s. 84. 30 BAYRAMOĞLU, A. (2003). Mirze Elekber Sabir (Heyatı ve Eserleri). Bakü. s. 95. Yüklə 1,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|