Türkçe Edebiyat K
Yüklə 1,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ______________________________________________ Uluslararası T ürkçe E
- 2.3.1. Özgürlük ve Kardeşlik
- 2.3.2. Din
115 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY - Tazeler açmış idi goydug onu virane! 59
Bu şiirde olduğu gibi “Bura Say” , “Ehvalpüssanlıg Yahud Gonuşma”, “Bakıda Bir Muhavere” gibi şiirlerinde de aynı tarz görülmektedir. Şiir Sâbir için vazgeçilmez olsa da nadir olmakla beraber bazen de nesir şeklini tercih etmiştir. Konu ve üslûp bakımından şiirleriyle aynı doğrultuda olan bu yazılarını da dergilerde yayımlamıştır.
Söyleyişinde çok farklı bir çekicilik bulunan Sâbir’in, şiirlerinde işlediği konular da şekil özellikleri gibi çok çeşitlidir. Hastalık anında bile kendisini “Ben vücudumdaki etimi
şekilde düşünen bir aydının toplumu ilgilendiren tüm konuların hepsine değinmiş olması elbetteki beklenen bir durumdur. Toplumun özgürlüğü ve halkın kardeşliği, Türkçenin sade kullanılmasının ehemmiyeti, köylü - işçi hakları gibi konular en çok işlediği konulardır. Fakat Sâbir’i Sâbir yapan onun satirik şiirleridir. Din konusunda söz sahibi kişilerin sahtekârlığı, İslam coğrafyasının içler acısı durumu, kadınların toplum içerisindeki cefalı hâlleri, eğitim ve eğitim anlayışındaki büyük problemler, servet sahibi zenginlerin halka yaptıkları zulümler, toplumun her seviyesindeki ahlaki çöküntüler şairin en çok üzerinde durduğu konulardır. 2.3.1. Özgürlük ve Kardeşlik Rus mezalimi altında yaşayan halkının özgürlüğü, bilinçli bir aydın olan Sâbir’in en büyük rüyasıdır. Ona göre halkta köklü bir değişim ve gelişim için en önemli iki şarttan biri bağımsız bir millet olabilmektir. Ancak bu şekilde yenileşme ve medenileşme hareketleri başlatılabilecektir. Hürriyetin olmadığı bir yerde hiçbir yeniliğe izin verilmesi mümkün değildir. “Halva-yı Hürriyet” şiirinde, rüyasında herkesin bu helvadan yediğini ama kendilerine verilmediğini söylemektedir. “Fisincan” adlı şiirinde ise:
60
diyerek hürriyetle insanlığı bir tutmuştur. “Sebr Eyle” isimli şiirinde ise hürriyet ve milliyet düşmanlarını: Gonşuların cehd elese sen'ete, Yetse de geyrileri hürriyete, Verme gulag söhbet-i milliyete, Onlar ebesdir ki düşür möhnete,
59 “Sual-Cavab” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 104. 60 “Fisincan” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 106. 116 Lokman TAŞKESENLİOĞLU ______________________________________________ Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/3 2013 s. 96-132, TÜRKİYE International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/3 2013 p. 96-132, TURKEY Ey adı insan, özü kertenkele, Govzama başın, çocuğum sebr ele! 61
gibi sert bir üslupla eleştiriyor. Özgürlük ve kardeşlik düşüncesini en belirgin olarak ise kısa şiirlerinden olan “Sual-Cavab” adlı şiirinde görmek mümkündür: -Görme! -Baş üste, yumaram gözlerim! -Dinme! -Mütiem, keserem sözlerim! -Bir söz eşitme! -Gulağım bağlaram! -Gülme! - Pekey, şam ü seher ağlaram. -Ganma! -Bacarmam! Meni me'zur tut, Böylece teklif-i mehalı unut! 62
Onu meşhur eden “Beynelmilel” şiirinde Türk - Ermeni halkı arasındaki kardeşlikten, bunun bozulmasından her iki milletin de zararlı çıkacağından bahsediyor: İki yoldaş, iki gonşu bir vetende hemdiyar, Esrlerce ömr edib sülh içre bulmuşken gerar Fitne-yi iblis-i mel’un oldu nagâh aşikâr.... 63
Bu şiirlerinden başka “İstikbalimiz Lağlağadır”, “İstigbal Bizim”, “İstigbal İçin” gibi şiirlerinde de aynı konuyu işlemektedir. 2.3.2. Din Dindar bir aileden gelen Sâbir, din konusunu şiirlerinde çok farklı işlemektedir. O, bu hassasiyeti gösterebilirken din adına hiçbir şey bilmeyen cahillerin bu konularda konuşmaları, dini çok yanlış yorumlamaları ve kendi çıkarları için kullanmaları Sâbir’in sabır gösteremediği durumların başında gelir. Namık Kemal’den esinlenerek yazdığı “Övradımız Ezkarımız Efsane-yi Zendir” adlı şiirinde dindar geçinen kişilerin şehvet meraklısı olduğundan:
64
şeklinde bahseder. Dindar geçinenlerin kendi ağızlarından aydınları eleştirmeye kalkıştıklarını da “Ay Haray” şiirinde: Yeni mekteb denilen bid'etin icrası ile Bir de berbad edeler hane-yi viranımızı!
61 “Sebr Ele” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 130. 62 “Sual-Cavab” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 92. 63 “Beynelmilel” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 331. 64 “Övradımız, Ezkarımız Efsane-yi Zendir” - SABİR, M. E. (1962). Hophopname. Bakü. hzl. Abbas ZAMANOV. s. 56.
Yüklə 1,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|