33
olunmamasından asılı olmayaraq işin məhkəməyə sürətli və birbaşa
daxil olmasına imkan verməlidir. Bu seçki hüququnu müdafiə etmək
üçün effektiv vasitə təmin etməlidir. Cinayət məsuliyyətinə cəlb oluna
və oluna bilməyən şikayətlər arasında olan fərq şikayətlərin təqdim
olunmasın üçün təyin olunan vaxtın bu dərəcədə qısa olduğu bir
vaxtda yerin seçilmısi qəbuledilməzdir. Şikayətin fayllaşdırılması
bütün qərarlarda universal olmaq hüququnu aydınlaşdırmaq və üç
günlük vaxt məhdudiyyəti uzadılmalması üçün Maddə 112.1 yenidən
yazılmalıdır. Azərbaycan Respublikası Seçki Məcəlləsinin yekun
yekdil qiymətləndirilməsində (CDL-AD(2003)015, par. 54) təklif
olunduğu kimi, ilkin müraciət seçki komissiyasına edilə bilər.
28. Prezident Seçkilərinə dair ATƏT/DTİHB yekun Hesabatı Baş
Prokurorluq tərəfindən seçki ilə bağlı məsələlərin məqsədyönlü
istintaqını tələb edərək Məcəlləyə düzəlişlərin edilməsinin zəruriliyini
vurğuladı.
16. Nəticənin Etibarsız Olmasının Elan Olunması
29. Son prezident seçkisindən sonra geniş miqyasda élan olunmuş
nəticələrin ləğvi əsaslı tərzdə və şəffaf prosesin ardinca edilməlidir.
Belə ki bu proses seçicilərin səslərini səmərəli surətdə ləğv edə
bilər. Etibarsıızlığa gətirib çıxaran açıq və əsaslı proses məhz seçki
hüququnu müdafiə, pozunutular üçün məsuliyyəti müəyyən və
gələcək seçkilər üçün nəticələr təmin edə bilər. ATƏT/DTİHB-
Venesiya Komissiyasının birgə qiymətləndirilməsində göstərildiyi
kimi (CDL-AD(2003)015, par.48), əgər qanun pozuntuları
sayəsində seçkinin nəticələri müvafiq dairələrin 40%-də etibarsız
élan olunursa, seçkinin nəticələrini qəbul etmək çətin olur.
30. Qiymətləndirmədə həmçinin göstərilmişdir ki, sanksiyalar
edilmiş nöqsanlar, çatişmazlıqlar və ya pozuntularla münasibətdə
proporsional xarakter daşımalıdır. Məsələn, əgər seçici seçici
siyahısına imza atmağı unutmuşsa, seçki məntəqəsində toplanmış
34
bütün səslərin etibarsiz élan olunması çox mubahisəli hal sayılır
(Maddə 106.2). Bu nəticə çox kəskindir və proporsionallıq
prinsipinə əməl etmir.
17. Seçki heyətinin sıxışdırılması
31. Seçki heyətinin sıxışdırılması və hədə qorxuya məruz qalması
əleyhinə güclü sanksiyaların olması zəruridir. Xüsusilə diqqət belə bir
fərziyyəyə yönəldilməlidir ki, seçki prosesinə cəlb olunmuş rəsmilərin
Seçki Günündən əvvəl və ya sonra dövlət xidmətindən xaric edilirsə,
bu ona əsas verir ki, işdən xaric olma bu rəsmilərin seçki zamanı
etdiyi davranışdan irəli gəlir ki, dövlət rəsmiləri bunun əksinə olmasını
sübut etməli olsunlar.
Referendumun nəticələri
32. Referendumun etibarlı hesab olunması üçün 25%-lik nəticə
tələbi çox aşağıdır və artırılmalıdır.
II.
Praktikada dəyişikliklər
33. Hökumət dairələri mümkün qədər qısa müddətdə icraçı
şəxslərin seçki müddətində fəaliyyətinin əhatə edilməsini daxil
etməklə tarazlı şəkildə hesabat vermə ilə Dövlət Televiziyasınının
müstəqil ictimai xidmət kanalına çevrilməsinə doğru addımlar
atmalıdır. (ATƏT/DTİHB-nin Prezident Seçkilərinə dair Yekun
Hesabatı)
34. MSK mandatına daha geniş nəzər salmalı və xüsusilə Seçki
Məcəlləsinin 17.4-cü Maddəsinin icra edilməsini təmin etməlidir.
Bu maddəyə əsasən seçki komissiyalarının səlahiyyətləri
çərçivəsində qərarları və fəaliyyətləri dövlət qurumları və
bələdiyyələr üçün məcburidir. Bu müddəa MSK-a Seçki
Məcəlləsinin bütün elementlərinin düzgün icrasını təmin etmək
üçün Dövlət orqanları ilə müvafiq əməkdaşlıq etmək imkanı yaradır.
35
35. MSK Təlimat və Qaydaları aydın, sadə, izahlı və Məcəlləyə
uyğun olmalıdır. Onlar Seçki Məcəlləsinin müddəalarının təkrarı
olmamalıdırlar.
36. Təffərrüatlı MSK təlimatları səslərin qeydiyyata alınması,
irəlidə gələn seçkilər üçün seçici siyahılarının hazırlanması,
MSKnın internet səhifəsində seçkilərin nəticələrinin hesablanması
və çap etdirilməsi üçün Dövlət Avtomatlaşdırılmış İnformasiya
Sistemini tənzimləmək üçün lazımlıdır.
37.
Seçki zamanı (seçki kampaniyasına başlamazdan əvvəl) MSK
mətbuat vasitəsilə kampaniyanın keçirilməsi mandatı ilə peşəkar
tərkibli müstəqil mətbuat şurası yaratmalıdır. (Prezident Seçkilərinı
dair ATƏT/DTİHB Yekun Hesabatı)
38. Ölkə boyu ən yaxşı təcrübələrə təminat vermək üçün DSK və
MnSK üzvləri üçün treninq keçirilməlidir.
39. Seçki komissiyasının bütün qərarları narazı şəxslərin rəsmi
şikayət etdikləri halda aydın və əsaslı olmalıdır.
40. AŞ PA-nın 2003-cü il hesabatında təklif olunduğu kimi
müşahidəçilərlə əməkdaşlıq edilməli və xüsusilə, rəsmilər tərəfindən
müşahidəçilərin seçki məntəqəsinin yalnız bir yerində dayanmaqları
haqqinda göstərişlər verilməməlidir.
41. Bütün seçki protokolları çap olunub xüsusi vaxt məhdudiyyəti
ilə ictimai yerlərdə vurulmalıdır.
42.
Seçki komissiyaları seçkilərdən sonrakı müddət ərzində bütün
proses bitənə qədər müşahidəçilərə, məbuata və mümkünsə,
şikayətçilərə yardımçı olmalıdır.
43. İcraedici Komitələrin (yerli hökümət) seçki prossesinə və
birbaşa seçki komissiyasının işinə müdaxilə etmədiklərinə
zəmanət verən təhlükəsizlik qaydaları tətbiq olunmalıdır.
Dostları ilə paylaş: |