SeçKİ HÜququ və onun hüquqi MÜdafiƏSİNƏ dair praktik vəSAİT

 

30 

7. Azad radio vaxtı 

14.  Məcəllənin  194-cü  maddəsində  prezidentliyə  namizədlərin  azad 

radio vaxtı və yeri üçün ödəniş etmək borcundan azad etmək üçün 5% 

həddin  yaradılması  qeyd  olunur.  Hədd  parlament  və  bələdiyyə 

seçkilərində  3%  olduğu  kimi  3%-ə  azaldılmalıdır.  (Maddə  161  və 

Maddə  230).  Müvafiq  seçicilikdə  olan  səslərin  sayı  əvəzinə  etibarlı 

səslərin 3%-ni toplamaq tövsiyə olunur. 

8. Depozitin qaytarılması 

15.  Seçki  Məcəlləsi  etibarlı  səslərin  3%-ni  və  ya  ondan  çox  səs 

toplayan  namizədlərə  könüllü  qeydiyyat  depozitinin  qeyri-şərtsiz 

qaytarılmasını təmin etməlidir. 

9. Müşahidəçilər 

16.  Avropa  Şurasının  Parlament  Assambleyası  (AŞPA)  və 

ATƏT/DTİHB hesabatlarında qeyd olunduğu kimi bir sıra təşkilatların 

xarici  dövlətlərdən  maliyyə  vəsaiti  alması  faktı  onların  müşahidəçi 

təyin etməsinə əngəl yaratmamalıdır. Bu İctimai İttifaqlar və Birliklər 

haqqında Qanuna düzəlişlərin edilmısini tələb edəcəkdir. 

17.  Məcəllə  seçki  günündən  sonra  bütün  seçki  vəzifələri  başa 

çatanadək müşahidəçilərin seçki  komissiyalarında rolu və daxil olmaq 

hüququnun  olmasını  göstərməlidir.  Bu  son  nəticələrin  élan 

olunmasından  əvvəl  ən  vacib  günlərdə  komissiyaların,  xüsusilə  də 

MSK-nın fəaliyyətinin şəffaflığını artıracaqdır. 

18.  Seçki Məcəlləsində eləcə də fərdi şəxslərin qeydiyyatı üçün sadə 

prosedurun  (DSK  səviyyəsində)  təmin  edilməsi  düzəlişi  qeyd 

olunmalıdır. 

19.  Seçki  Məcəlləsi  seçki  günü  konkret  DSK-nin  işini  monitorinq 

edən  partiya  və  ya  namizədlərin  müşahidəçiləri  üçün  seçki  rəsmiləri 

tərəfindən  akreditasiyanın  olmasını  tələb  etmir  (Maddə  40.16). 

---

 

31 

Bununla belə, son president seçkiləri zamanı MSK belə müşahidəçilər, 

eləcə  də  fərdi  müşahidəçilər  üçün  mürəkkəb  və  yorucu  qeydiyyat 

proseduru yaradan təlimat nəşr etdi. 

10. Qeydiyyatın ləğv olunma prosedurları 

20. 

Qeydiyyatın  ləğv olunmma  prosedurları  bir şəxsin birdən çox 

seçki  məntəqəsində  səsverməsi  imkanına  xüsusilə  də  seçki  günü 

mürəkkəb müddəasının  yoxluğu zamanı şərait  yaradır. Bu AŞPA-nın 

2003-cü  il  noyabr  hesabatında  göstərilmişdir.  Bu  prosedur  nəzərə 

alınmalıdır. Əgər ləğv olunma saxlanılarsa, prosedur məhkəmə qərarı 

tərəfindən  düzəlişlər  və  əlavələr  edilən  seçici  siyahılarının  rəsmi 

bağlanışından  sonra  (seçkilərdən  35  gün  əvvəl)  başlanılmalıdır. 

Bundan  əlavə  MnSK  deyil,  DSK  ləğv  olunma  kardlarının 

hazırlanmasında  cavabdehdirlər.  Mürəkkəb  müddəası  Seçki 

Məcəlləsinin  ilkin  versiyalarında  göstərilmişdir.  Bu  saxtalaşdırmaya 

qarşı  effektli  tədbir  çoxdəfəli  səsvermə  təhlükəsini  azaldan  element 

kimi  baxıla  bilər.  Bu  ATƏT/DTİHB-  Venesiya  Komissiyasının 

qiymətləndirməsində göstərilmişdir. (CDL- AD(2003)015, par. 42). 

11. Etibarsız seçki bülletenləri 

21.  Maddə  200.3  aydın  göstərilməlidir  ki,  seçki  bülletenləri  dairəsi 

işarələnmədiyi  halda  etibarsız  sayilmalıdır.  (cf.  Maddə.  106.3.4  və 

167.3). 

12. Protokollar 

22.  Səsvermənin  nəticələri  haqqında  protokollara  daxil  olacaq 

məlumatların  siyahısının  qisaldılması  tövsiyə  edilir  ki  bu  da 

protokolun doldurulması və hədd nöqsanlarını sadələşdirər.  Maddə 

100.2.4  və  Maddə  100.2.6  lüzumsuzdur  –  orada  göstərilən 

məlumatlar Maddə 100.2.5, Maddə 100.2.7 və Maddə 100.2.8. daxil 

olan məlumatların təkrarıdır. 

13. İlkin hesabatlar 

---

 

32 

23.  Məcəllə  AŞPA-nın  2003-cü  il  noyabr  tarixli  tövsiyyələrində 

göstərildiyi kimi ilkin nəticələrin 24 saat ərzində élan edilməsini təmin 

etməlidir.  Sonuncu  təcrübə  bunun  texniki  baxımdan  mümkünlüyünü 

təsdiq etdi. Belə təcrübə hər hansı bir seçki ətrafında gərginliyi azalda 

və  nəticələrə  etimadı  artıra  bilər.  Eyni  göstəriciyə  əsasən,  Məcəllə 

MnSKdan alınan nəticələri  dərhal öz internet səhifəsində yayımlamaq 

üçün MSKya mümkünlük deyil, aydın öhdəliklər  təmin etməlidir. 

24.  MnSK  və  MSK  səviyyəsində  hesablama  prosedurları  üşün 

hüquqi 

müddəalar 

əvvəlki 

qanunvericiliklə 

müqayisədə 

təkmillərdirilsədə, 

DSK 

protokollarının 

və 

onların 

kompyuterləşdirilmiş hesablamalarının alınmasında əlavə araşdırmalar 

tələb  olunur.  Mühüm  seçki  mərhələsi  zamanı  ciddi  pozuntuları  və 

qeyri  müvafiq  təcrübələrin  məruzələri  məhdudlaşdırmaq  məqsədilə 

prossesin şəffaflığı artırılmalıdır. 

14. Konstitusiya Məhkəməsinə istiqamət 

25.  MSK 

president 

seçkilərinin 

nəticələrinin 

Konstitusiya 

Məhkəməsinə  göndərilməsi  üçün  təyin  olunan  14  gün  müddəti 

azaldılmalıdır  ki,  məhkəmə  funksiyalarını  Konstitusiyanın  102 

Maddəsində göstərilən  14 gün müddətindən  əvvəl icra etsin. Məcəllə  

və Konstitusiya Məhkəməsi arasında baş verən bu qeyri kafi toqquşma 

2003-cü  il  Prezident  seçkilərinə  dair  ATƏT/DTİHB  Yekun 

Hesabatında vurğulanmışdır. 

26.  2002-ci  il  konstitusional  dəyişikliklər  tərəfindən  irəli  sürülən 

vətəndaşların  Konstitusiya  Məhkəməsinə  müraciət  etmək  hüququnu 

güvvəyə  mindirmək  məqsədi  daşıyan  Konstitusiya  Məhkəməsi 

Qanununa uzun müddət təxirə salınan yeniliklər tezliklə Milli Məclis 

tərəfindən qüvvəyə mindirilməlidir. 

15. Şikayətlər və müraciətlər 

27.  Şikayət  proseduru  şikayətin  cinayət  məsuliyyətinə  cəlb  olunub 

---