Microsoft Word Mead Mekarim doc
Yüklə 5,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təəssüf doğuran məzhəkəli xurafatlar
- O aləmə açılan qapılar Necə oldu ki, yeni elmi araşdırmalar ölümdən sonrakı həyat yolunda qarşıya çıxan və dayaz
Ìÿàä - þëöìäÿí ñîíðàêû ùÿéàò 31 misal da çəkmək olar: Cinsi qərizələr nəslin qorunması üçün olan fitri və təbii bir ilham növüdür. Bu hiss insanı nəslin artımı üçün toparlayır. Amma əgər alçaq düşüncələrlə qarışarsa, nəslin kəsilməsinə səbəb olan əxlaqsızlıqla nəticələnəcək və məqsədin tam əksi baş verəcək. Digər bir tərəfdən bütün dünya millətləri cinsi hərc- mərcliyin onların nəsli üçün təhlükə yaratmaması və ictimai nizamın pozulmaması məqsədilə cinsi münasibətləri tənzimləyən evlənmə və ailə qanunları tətbiq edirlər. Lakin bu qanunlar nadanlıqla və uzaqgörənlik olmadan qarışıq və ağır şərtlərlə cəmiyyətə təqdim olunursa, o zaman insanların evlənməsinə mane olacaq və ya əxlaqsızlığa şərait yaradacaq ki, bunların hər ikisi nəsli qorumaq məsələsinə ziyan vurur. Deməli, cinsi qərizələri səhv yöndə kontrol etmək nəslin qorunmasında əks nəticə verəcək. Ruhi ehtiyaclarda və ona aid olan ilhamlarda da məsələ eynilə belədir. Məsələn, biri fitri ilhama uyğun olaraq varlıq aləminin yaradanını axtarır. Lakin bəzən nadanlıq onu təşbih (bənzətmə) və qiyas (müqayisə) cəngəlliyinə düçar edir. Çünki dayaz düşüncəlilərin həmişəki adəti hər şeyi özünün mehvəri bilmək və hər şeyi özü ilə müqayisə etmək və ya bənzətməkdən ibarətdir. Bu bənzətmə və müqayisənin ardlndan iş o yerə çatır ki, həqiqi tanrıdan başqa hər şeyə ibadət edirlər. Məşhur tarixçi V. Dorantın dediyi kimi də demək olar: “Misir böcəyindən tutmuş Hindistan filinə kimi bütün Àéÿòóëëàù Ìÿêàðèì Øèðàçè 32 heyvanlara yer üzünün hansısa bir guşəsində nə vaxtsa tanrı ünvanı ilə pərəstiş olunub.” 1 Daha təəccüblüsü budur ki, yaponların özlərinin etiraf etdiklərinə əsasən, orada vaxtılə müqəddəs hesab olunan qadın və kişi cinsiyyət orqanları şəklində kiçikli-böyüklü bütlər var imiş. Ölümdən sonrakı həyata aqilanə surətdə baxmağa şə- rait yaradan fitri ilhamın insanın köməyinə tələsdiyi məad və cəza günü məsələsində də bu müşküllər meydana çıx- mışdır. Çünki bu ilhamın dayaz düşüncəli insanların əyri- dolay təfəkkürlərindən keçməsi azğınlıqlara və inhiraflara səbəb olmuş və bu məsələdə olan etiqadı alt-üst etmişdir. Elə o bənzətmə və müqayisələr bəşərin məad məsələ- sində inanılmaz və qəribə xurafatlara düçar olmasına sə- bəb olmuşdur. O aləmin hər cəhətdən bu dünya ilə eyni olduğunu güman etdiklərinə görə qədim insanlar burada ehtiyac duyulan bütün alət və ləvazimatları ölü ilə bir- likdə qəbrə göndərirdilər. Təəssüf doğuran məzhəkəli xurafatlar Tarix boyu bu xurafi təfəkkür tərzləri bəzən təəssüf doğuran və bəzən gülməli olan adətlər yaratmışdır. Məsələn, Konqo əhli arasında belə bir adət vardı: Qəbilə başçıları ölən zaman on iki qızı diri-diri onun ölüsüylə birlikdə dəfn edirdilər ki, onun oradakı qəm-qüssəsini aparsınlar. Yaxud bəzi meksikalılar qəbilə başçısı ilə birlikdə təlxək dəfn edirdilər ki, onu orada əyləndirsin. 1 V. Dorantın tarixi, cild 1, səhifə 93. Ìÿàä - þëöìäÿí ñîíðàêû ùÿéàò 33 Bəzən böyükləri ilə birlikdə bir kahini diri-diri dəfn edirdilər ki, o aləmdə onun ruhani müşaviri olsun. Bəzi qövmlər ölülərin libaslarını onunla dəfn etməyərək bir ağacdan (asılqan əvəzi) asardılar ki, ölülər həyata qayıtdıqda çılpaq qalmaqdan narahat olmamaq üçün onları geyinsinlər. Qədim misirlilərin ölüləri mumyalaması da ruh qayıtdıqdan sonra həmin bədəndən istifadə edəcəyi fəlsəfəsindən yaranırdı. Ölüləri mumyalamaq bədəni çürüməkdən qorumağa görə idi. Belə ki, ölünün bədənini xüsusi kimyəvi vasitələrlə qurudur, sonra onu yüz metrlərlə uzunluğu olan kətan parçaya bükürdülər. Onu xüsusi tabuta qoyub dəfn edirdilər. Bəzən bir tabutu digər daha böyük tabuta qoymaqla bir neçə qatdan ibarət tabutlar silsiləsi yaradır və ən üstdəki tabutun üstündə maraqlı şəkillər və naxışlar çəkirdilər. Bir cəsədi mumyalamaq bəzən yetmiş gün çəkirdi. Mumyalamaq adəti misirlilərə məxsus deyildi, lakin onlar bu işdə daha mahir idilər. Bu gün də bir çox dünya muzeylərində misirlilərin mumyaladıqları insan bədənləri mövcuddur. Uzun zaman keçməsinə baxmayaraq həmin cəsədlər olduğu kimi qalmaqdadır. Misir əhli məqbərənin divarlarını ölmüş şəxsin gün- dəlik həyatını dəqiq təsvir edən rəsmlərlə bəzəyərdilər. Məsələn, şəkillərdə onun işçiləri çörək bişirir, şərab süzür, heyvan kəsir, çaydan balıq tutur, süd sağırlar və s. 1 1 Şərq millətləri tarixi, cild 1, səhifə 46. Àéÿòóëëàù Ìÿêàðèì Øèðàçè 34 Sanki bu təsvirləri yaratmaqla keçmiş xatirələri canlandırmaq və ölülərin ruhunu şad etmək istəyirdilər. Bunlar göstərir ki, bu əqidədə olan insanlar o aləmə köçməyi bir yerdən başqa bir yerə səfər etmək kimi anlayır və ona uyğun hazırlıqlar görürdülər. Həqiqət budur ki, bu cür addım atmaq eynilə buna bənzəyir: Bu dünyaya gəlmək lüzumunu bilən ana bətnindəki bir uşaq bu dünyaya gələndən sonra aclıq ehtiyacını dərk edərək özü ilə ana bətnindən bir qədər qan gətirir ki, burada onunla qidalansın. Bu təfəkkür tərzi doğrudurmu? Hər halda bu xurafat və azğınlıqlar fitri ilhamın nadanlıqla qarışmasından meydana gəlir. Eyni halda bütün bunların daxilində bir həqiqət gizlənir. O da budur ki, xurafatlarla şəklini dəyişsə belə, bəşər daxili ilhamın gücüylə məada inanır. O aləmə açılan qapılar Necə oldu ki, yeni elmi araşdırmalar ölümdən sonrakı həyat yolunda qarşıya çıxan və dayaz düşüncəlilərin nəzərində qeyri-mümkün sayılan bir çox çətinlikləri aradan qaldıraraq o aləmin qapılarını açdı? Bir ərəb yırtıcıların caynağında can vermiş, ya Hicaz səhrasının susuzluğundan ölmüş insana aid bir sümük tapmışdı. Sümüyü tapan kimi sevnib qışqırırdı: “Bu sümüklə Muhəmmədə (s) sübut edəcəyəm ki, onun ölülərin dirilməsi barədə dedikləri mümkün deyil.” O, yəqin öz-özlüyündə belə fikirləşirdi: Yetişib çürüyüb, sonra qurumuş hala düşən bir meyvənin sonradan yenə dönüb təravətli olduğunu kim görüb axı? Yüklə 5,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|