Microsoft Word Azerbaijan Country Strategy Final for Web Posting Aze (3)
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azәrbaycanda KBD-nin davamı
- ӘLAVӘ 5– TEXNİKİ ӘMӘKDAŞLIQ
- Yekun mәblәğ 9,899,728 AYİB VASİTӘSİLӘ SEKTORUN TӘ ÖHDӘLİKLӘRİ, 2010-2013 (noyabrın sonu)
- ӘLAVӘ 6 – SEÇİLMİŞ İQTİSADİ GÖSTӘRİCİLӘR
- Әmәk Bazarı 1
- Pul-kredit vә maliyyә sektoru
- Faiz vә valyuta mәzәnnәlәri
- Xarici sektor
- ӘLAVӘ 7 – GENDER BӘRABӘRLİYİ
57
Mәslәhәt bazarı
Azәrbaycanda mәslәhәt sektoru MKOM-lәr üzrә böyük keçid problemlәri ilә üzlәşir. Bu sәnaye sahәsi parçalanmış şәkildәdir vә bu xidmәtlәrin әldә olunması vә keyfiyyәti daha böyük inkişaf tәlәb edir. Mәslәhәt xidmәtlәrinә tәlәb xüsusilә Bakıdan kәnarda mәhdud dәrәcәdәdir. MKOM-lәrin sayına nisbәtdә yerli mәslәhәtçilәrin sayı adekvat hesab olunur vә ölkәdә bir neçә ikinci dәrәcәli beynәlxalq mәslәhәt şirkәti fәaliyyәt göstәrir. Buna baxmayaraq, yerli mәslәhәtçilәrin yalnız tәqribәn 2,8 %-i öz bizneslәrini internetlә reklam edir vә onların böyük әksәriyyәti Bakıda hәyata keçirilir. Azәrbaycan mәslәhәtçilәri bir neçә sahә üzrә xidmәt göstәrsә dә onların әksәr hissәsi әsasәn bazarın tәhlili vә planlaşdırılması, inkişafın planlaşdırılması vә RİT sahәlәri üzrә ixtisaslaşmışdır. Son illәrdә keyfiyyәtli idarәetmә xidmәtlәri göstәrәn mәslәhәtçilәrin sayı da artmışdır. Lakin kompüterlәşdirilmiş istehsal sistemlәri sahәsindә tәcrübә çatışmır vә enerjinin effektivliyi, ekoloji idarәetmә vә strateji inkişaf sahәlәri üzrә ixtisaslı mәslәhәtçilәrin sayı azdır. Xidmәtlәrin keyfiyyәti son illәrdә artmışdır, lakin bir sıra tәchizatçılarda hәlә dә ixtisaslaşma, innovasiya vә beynәlxalq bazar anlayışları çatışmır. Bazar parçalanmış şәkildәdir vә onun dәstәklәnmәsi vә inkişaf etdirilmәsi üçün heç bir peşәkar mәslәhәt idarәetmә assosiasiyası mövcud deyil.
Hazırda Azәrbaycanın MKOM sektorunun inkişafı üzrә aktiv strategiyası vә ya xüsusi qurumu yoxdur. Sektorun inkişafının önә çәkilmәsinә yönәlәn bir sıra tәdbirlәr hökumәt tәrәfindәn 2009-2013-cü illәr üzrә sosial-iqtisadi inkişafa dair Dövlәt Proqramı vә 2008-2015-ci illәr üzrә Azәrbaycan Respublikasında Yoxsulluğun Azaldılması vә Davamlı İnkişafa dair Dövlәt Proqramına daxil edilmişdir. Kiçik sahibkarlığın inkişafına mәsul qurum olan İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin nәzdindә üç qurum – Azәrbaycan Respublikasının Sahibkarlığa Kömәk Milli Fondu, Bakı Biznes Tәdris Mәrkәzi vә Azәrbaycanda İxrac vә İnvestisiyaların Tәşviqi Fondu qeyri-neft müәssisәlәri üzrә maliyyә, tәlim vә mәslәhәt vә ixraca dәstәk xidmәtlәri yerinә yetirir. MKOM sektorunu irәli çәkәn digәr tәşkilatlar Azәrbaycan Respublikası Ticarәt vә Sәnaye Palatası, Azәrbaycan İnvestisiya Şirkәti vә Sahibkarlar Konfederasiyası hesab olunur.
Bank Azәrbaycanda rәqabәtli vә davamlı özәl sektorun inkişafına töhfә vermәk mәqsәdilә KBD әmәliyyatları altında müәssisәlәrә birbaşa dәstәk göstәrilmәsi ilә KOM-lara dәstәyi davam etdirәcәk. KBD әmәliyyatları aqrobiznes, yerli istehsal, o cümlәdәn mebel vә tikinti materialları sektoru kimi prioritet sektorlar üzrә fәaliyyәtlәrә yönәlәcәk.
Bank AYİB vә tәrәfdaş maliyyә institutları vasitәsilә KBD müştәrilәrinin maliyyә vasitәlәrini әldә edә bilmәsi prosesini asanlaşdıracaq. Regional inkişaf, gender bәrabәrliyi vә enerjinin effektivliyi kimi mәsәlәlәr dә hәmçinin nәzәrә alınacaq.
dәstәklәmәyi planlaşdırır. MİP tәşkilat vә idarәetmә sahәlәrindә mәslәhәtlәrin 58
verilmәsi, biznesin planlaşdırılması, satış vә marketinq vә mәhsulun inkişaf etdirilmәsinә yönәlәcәk. Bank eyni zamanda müәssisәlәrin tәşkilati vә idarәetmә bacarıqlarının artırılmasında vә әn yaxşı beynәlxalq tәcrübәlәrdәn istifadә etmәsindә onlara yardım edәcәk.
ilә MKOM-ların mәslәhәt xidmәtlәrini әldә etmәsinә yardım etmәyi planlaşdırır. Müdaxilәlәrin prioritetlәşdirilmәsi, birgә dәstәk prinsipinin tәmin olunması vә sәylәrin tәkrarlılığına yol verilmәmәsi üçün yerli donorlar vә hökumәt tәşkilatları ilә birgә Qrant Tәlimat Cәdvәlinin yenilәnmәsi ilә çevik qrant sxemi tәtbiq edilәcәk. Nisbәtәn yüksәk qrantlar әsasәn kiçik müәssisәlәr, elәcә dә әsas şәhәrlәrdәn kәnarda yerlәşәn müәssisәlәr vә bazar tәlәbatının daha az olduğu xidmәtlәri cәlb edәn layihәlәrә ayrılır.
Bazar sәviyyәsindә Bank uğurlu sәrgilәr vә treninqlәr yolu ilә prioritet tәşkil edәn sektorlarda әn yaxşı beynәlxalq tәcrübәlәri irәli çәkәcәk. Bank tәlәbin stimullaşdırılması vә yerli mәslәhәtçilik sektorunun peşәkarlığının artırılması mәqsәdilә biznes mәslәhәt xidmәtlәrini ön plana çәkәcәk. Bank yerli mәslәhәtçilәrin dәstәyi vә yüksәlişi ilә MKOM-lara davamlı dәstәk infrastrukturunun tәkmillәşdirilmәsinә çalışacaq.
Bundan әlavә Bank müştәrilәrin AYİB vә onun tәrәfdaş bankları, elәcә dә digәr maliyyә institutları vasitәsilә maliyyә vәsaitlәrini әldә edә bilmәsinә dәstәk göstәrmәk üçün müәssisәlәrin maliyyә idarәçiliyi vә hesabat tәcrübәlәrinin vә standartlarının tәkmillәşdirilmәsi mәqsәdilә Mühasibat Uçotunun Tәkmillәşdirilmәsi Proqramını davam etdirәcәk. Bank eyni zamanda maliyyә vәsaitlәrinin әldә olunmasının asanlaşdırılmasına böyük diqqәt yönәltmәklә treninq vә mәslәhәt xidmәtlәri ilә bizneslәrinin genişlәndirilmәsindә qadın sahibkarlara dәstәk göstәrilmәsinә hәdәflәnәn xüsusi Qadın Sahibkarlığı proqramını da icra edәcәk.
59
Avstriya 50,000
BP 745,435 Erkәn Keçid Dövrü Yaşayan Ölkәlәrin Fondu 845,956 AYİB Sәhmdarlarının Xüsusi Fondu 1,834,056 Aİ 6,076,453 Almaniya 49,000
Yaponiya 274,500 Taybey, Çin 24,328
(Avro) KOM İnkişafı* KBX 2,835,361
Müәssisәyә Dәstәk 51,320 Maliyyә İnstitutları Maliyyә İnstitutları 2,667,547 İnfrastruktur Nәqliyyat 3,900,000 BEİ 274,500 Digәr Digәr 171,000
Qeyd: Hәr il üzrә ilin vә ya müddәtin sonuna әsaslanan öhdәlik dәyәrlәri
* Bu sektor kateqoriyası KOM-a birbaşa dәstәk vә AYİB, hakimiyyәt orqanları vә kommersiya/biznes assosiasiyaları (mәs. İnvestisiya Şuraları) arasında siyasi dialoq yolu ilә dolayı dәstәyi әhatә edir.
60
ÜDM 34.5 25.0 10.8 9.3 5.0 0.1 2.2 3.5 Şәxsi İstehlak 14.5 17 17.4
8.5 10.8
8.4 8.4
İctimai İstehlak 437 3.9 4.9 4.6 3.4 3.4 3.1
Mәcmu Kapitalın Formalaşması 14.5 6 20.7
-14 2 1 4
Malların vә xidmәtlәrin ixracı 48.3 36.1 7.4 14.3 9.1 2 4.9
Malların vә xidmәtlәrin idxalı 20.1 20.1 16.5
0.5 12.4
1.5 3.1
Sәnaye istehsalının ümumi hәcmi 36.6 24.0 6.0
8.6 2.6
-5.0 -2.3
Әmәk Bazarı 1 (Faiz dәyişikliyi)
İqtisadiyyatda orta aylıq gәlir (illik) 20.6
44.8 27.2
8.6 11.2
9.9 9.4
Hәqiqi Yerli Valyuta üzrә әmәk haqqı artımı 11.4 24.2 5.3 7.2 5.3 1.9 7.6
(İşçi qüvvәsinin faizi)
İşsizlik sәviyyәsi (ilin sonuna) 6.8
6.3 5.9
5.7 5.6
5.4 5.2
Qiymәtlәr (Faiz dәyişikliyi)
İstehlak qiymәtlәri (orta illik) 8.3
16.7 20.8
1.5 5.7
7.9 1.1
3.4 İstehlak qiymәtlәri (ilin sonuna) 11.4 19.6
15.4 0.7
7.9 5.6
-0.3
(ÜDM faizi)
Ümumi dövlәt balansı 0.6 2.6 20.3 7.0 14.6 13.3 4.3 -3.0 Ümumi dövlәt gәlirlәri 28.0 28.2 51.1 41.6 46.7 46.1 41.4
Ümumi dövlәt xәrclәri 27.4 25.6 30.8 34.6 32.1 32.8 37.1
Ümumi dövlәt borcu 10.2 8.6 7.3 12.1 11.4 10.2 11.6
Geniş pul kütlәsi (M2, ilin sonuna) 86.8
71.7 44.0
-0.3 24.3
32.1 20.7
Özәl sektora verilәn kredit (ilin sonuna) 84.0 86.4
52.9 8.5
11.9 18.5
20.5
(ümumi kredit faizi)
Problemli kreditlәrin әmsalı 3.6 2.3 2.1 3.4 5.0 5.1 MD
(İllik faiz, ilin sonuna)
Yerli valyuta üzrә depozit faizi 11.6
12.2 12.5
12.6 7.7
10.5 9.2
Xarici valyuta üzrә depozit faizi
10.5 12.1 12.2 12.2 11.0 10.4 10.1
Yerli valyuta üzrә kredit faizi 19.5 20.7
20.6 21.4
20.2 18.2
17.1
Xarici valyuta üzrә kredit faizi
18.3 19.5 19.1 22.2 19.1 19.2 18.6
Qısa müddәtli kreditlәr üzrә faiz dәrәcәsi/Güzәşt faizi/Tarif siyasәti 9.5 13.0 8.0 2.0 3.0 5.3 5.0
Valyuta mәzәnnәsi (ilin sonuna) 0.87 0.85
0.80 0.80
0.80 0.79
0.78
Valyuta mәzәnnәsi (orta illik) 0.89 0.86
0.82 0.80
0.80 0.79
0.79
(ÜDM faizi)
Cari hesab
17.7 27.3 33.7 23.0 28.4 26.0 27.7
Ticarәt balansı 36.9 46.1 47.1 32.9 37.3 36.9 41.1
Mal ixracatı 62.0 64.4 62.6 47.6 50.0 52.3 60.4
Mal idxalatı -25.1 -18.3 -15.5 -14.7 -12.8 -15.4 -19.3
Birbaşa xarici investisiya -6.2 -15.4
-1.1 0.3
0.6 1.4
1.2
Qızıl istisna olmaqla ümumi ehtiyatlar (ilin sonuna) 11.9 10.2
12.6 11.7
12.1 15.9
17.0
Xarici borc 28.1 21.3 20.2 20.8 21.3 MD MD
Xarici dövlәt borcu 9.4 7.4 6.1 7.7 7.3 7.3 8.3
Xarici şәxsi borc 18.7 13.6 13.7 12.9 11.1 MD MD
Qızıl istisna olmaqla ümumi ehtiyatlar (ilin sonuna) 3.7 5.4
6.8 6.5
7.9 7.9
8.0
(Göstәrildiyi kimi denominasiyalar)
Әhali (ilin
sonuna, milyonla) 8.7 8.8 8.9 9.0 9.1 9.2 9.4
ÜDM (milyon manatla) 18.746 28.361 40.137 35.602 42.465 52.082 53.995
Qeyri-neft üzrә ÜDM (milyard manatla) 8,176
11,702 17,054
18,620
21,364
25,432
28,475
Adambaşına düşәn ÜDM (ABŞ dolları ilә) 4,471.6 3,841.7
5,603.35
5,018.24 5,922.0
7,285.0
7,490.5
ÜDM-dә sәnaye bölgüsü (faizlә) 57.2 59.5 58.5 49.1 51.7 53.8 50
ÜDM-dә kәnd tәsәrrüfatı bölgüsü (faizlә) 6.7 6.4 5.3 5.8 5.3 4.8 4.9
BXİ (milyon dollarla) -1,305 -5,103
-545 146
329 912
811
Xarici borc – ehtiyatlar (milyon dollarla) 16.2 11.1
7.6 9.1
9.2 MD
MD
Xarici borc/mallar vә xidmәtlәrin ixracı (faizlә) 14.1 11.3 9.4 15.0 13.6 MD MD
Geniş pul kütlәsi (M2, ilin sonuna ÜDM faizi ilә) 18.3 20.8 21.2 23.8 24.8 26.7 31.1
1 Verilәn rәqәmlәr xaricdә olan emiqrant işçilәri әhatә etmir.
61
ӘLAVӘ 7 – GENDER BӘRABӘRLİYİ
BMTİP-nin 2012-ci il üzrә İnsan İnkişafı İndeksinә әsasәn Azәrbaycan yüksәk insan inkişafı indeksinә malik olan ölkәlәr arasındadır. 23 Bu göstәrici ilә isә o, Şәrqi Avropa vә Qafqaz regionu üzrә regional orta sәviyyәdә olan 187 ölkә arasında 82-ci yerdә qәrarlaşır. İİİ üç ölçünü özündә birlәşdirir: Sәhiyyә, tәhsil vә uzun vә sağlam ömür Ölkә BMTİP-nin Gender Bәrabәrliyi İndeksi (GBİ) üzrә dünya ölkәlәri arasında 54- cü yeri tutur. GBİ ölkә daxilindә gender bәrabәrliyinin olmaması sәbәbindәn nailiyyәt itkisini özündә әks etdirәn kompleks göstәrici olmaqla özündә üç ölçünü birlәşdirir: Reproduktiv sağlamlıq, sәlahiyyәtlәrin genişlәndirilmәsi, әmәk bazarında iştirak
İşçi qüvvәsinin iştirakı vә әmәyin ödәnilmәsindә gender boşluğu Azәrbaycan Respublikası Dövlәt Statistika Komitәsindәn verilәn mәlumata görә yaşı 15-dәn yuxarı olan qadınların 61,5 %-i, kişilәrin isә 67,5 %-i 2011-ci ildә iqtisadi cәhәtdәn fәallıq nümayiş etdirmişdir. Mәşğulluq sәviyyәsinә gәldikdә qadınların 48,6 %-i, kişilәrin isә 51,4 %-i işlәmiş, müvafiq olaraq qadınların 6,4 %-i, kişilәrin isә 4,5 %-i işsiz olmuşdur.
Birlәşmiş Millәtlәr Tәşkilatının Avropa İqtisadi Komissiyasının mәlumatına görә 2010-cu ildә orta aylıq gәlirlәr baxımından qadınlar kişilәrdәn 45,2% az gәlir әldә etmişdir. Azәrbaycan AYİB-in mәlumatlarına sahib olduğu ölkәlәr arasında әmәyin ödәnilmәsindә gender boşluğu baxımından yalnız Tacikistandan sonra ikinci yerdә qәrarlaşmışdır. Dövlәt Statistika Komitәsindәn verilәn mәlumata görә әn böyük gender boşluqlarından biri tәbii sәrvәtlәr, istehsal vә nәqliyyat sektorlarında müşahidә olunmuşdur.
Azәrbaycanda ibtidai vә orta tәhsil müәssisәlәrinә qәbul göstәricilәri baxımından kiçik gender müxtәlifliklәri mövcuddur. Dövlәt Statistika Komitәsinin mәlumatına görә 2011-2012 tәdris illәrindә qadınların 46 %-i, kişilәrin isә 54 %-i ibtidai mәktәblәrә, qadınların 47 %-i, kişilәrin isә 53 %-i orta mәktәblәrә qәbul olunmuşdur. Gender bәrabәrliyinә ali tәhsildә nail olunmuşdur (50/50). Lakin qeyd etmәk lazımdır ki, tәhsil sahәsindә gender boşluqları olmuşdur ki, bu da aşağıdakı cәdvәldә göstәrildiyi kimi әmәk qüvvәsindә peşә ayrı-seçkiliyinә yol aça bilәr.
İqtisadi fәaliyyәt; 2011 Qadınlar Kişilәr İnsan sağlamlığı vә sosial iş fәaliyyәtlәri 72,7 27,31 Tәhsil 68,6 31,4 İncәsәnәt, әylәncә vә istirahәt 61,9 38,1 Daşınmaz әmlak fәaliyyәtlәri 47,1 52,9 Peşә, elmi vә texniki fәaliyyәtlәr 62,5 37,5
23 İnsan İnkişafı İndeksinә görә insan inkişafı ölkәlәr üzrә dörd kateqoriyaya bölünür: İnsan İnkişafının Çox Yüksәk Sәviyyәsi, İnsan İnkişafının Yüksәk Sәviyyәsi, İnsan İnkişafının Orta Sәviyyәsi, İnsan İnkişafının Aşağı Sәviyyәsi
62
Su tәchizatı; tullantıların tәmizlәnmәsi vә utilizasiyası 48 52
Maliyyә vә sığorta fәaliyyәtlәri 36,1 63,9
İnformasiya vә kommunikasiya 80,3
19,7 Ticarәt; nәqliyyat vasitәlәrinin tәmiri 57,4 42,6 Digәr xidmәt fәaliyyәtlәri 55,7 44,3 Dövlәt administrasiyası vә müdafiә: ictimai tәhlükәsizlik 16,8 83,2 İstehsal 28,1 71,9
Yerlәşdirmә vә qida xidmәti fәaliyyәtlәri 36,8 63,2
İnzibati vә dәstәk xidmәti fәaliyyәtlәri 63,7 36,3
Kәnd tәsәrrüfatı, meşәçilik vә balıqçılıq 56,3 43,7
Nәqliyyat vә saxlama 6,4
93,6 Elektrik, qaz vә buxar istehsalı, bölüşdürmә vә hi 14,6 85,4 Mәdәnçilik 21,4 78,6
İnşaat 15,3 84,7
Mәnbә: Azәrbaycan Respublikası Dövlәt Statistika Komitәsinin 2011-ci il üzrә statistikası
Dünya Bankının Qadınlar, Biznes vә Hüquq mәlumat bazasına әsasәn Azәrbaycanda qadınlara 126 gün tam ödәnişli, 14 gün ödәnişsiz, 969 gün isә qismәn ödәnişli analıq mәzuniyyәti verilir. Qanunlar bәrabәr iş üzrә bәrabәr ödәnişi nәzәrdә tutur. Qadınlar eyni zamanda gender әsasında işә götürmә zamanı qeyri-diskriminasiya tәcrübәlәri ilә qanunla qorunur.
2009-cu il üzrә Biznes Mühiti vә Müәssisәlәrin Effektivliyi Sorğusuna (BMMES) әsasәn sorğu aparılmış 380 müәssisәnin 10,8 %-dә qadınlar sahibkarlıqda iştirak etmişdir ki, bu da Şәrqi Avropa vә Mәrkәzi Asiya regionu (36%) üzrә müqayisәdә aşağıdır. Müәssisәlәrin 4,7 %-dә qadınlar top-menecer olmuşdur ki, bu da regional orta sәviyyәdәn (18,9%) xeyli dәrәcәdә aşağıdır. Tam iş günü ilә daimi işlәyәn qadınlar isә 30,2% tәşkil etmişdir Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|