Microsoft Word Azerbaijan Country Strategy Final for Web Posting Aze (3)
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ӘLAVӘ 4 – KİÇİK BİZNESӘ DӘSTӘK
- Azәrbaycanda әvvәlki KBX tәcrübәsi
- BMX Azәrbaycan
- Azәrbaycanda MKOM vә Konsultasiya sektoru
54
Azәrbaycanın İÖӘ vә ya konsessiyalardan bәhs edәn xüsusi bir qanunu mövcud deyil. Mülki Mәcәllә vә Xarici İnvestisiyaların Qorunması haqqında Qanun imtiyazları tanısa da onlardan heç biri İÖӘ/İmtiyaz anlayışını şamil etmir. Xarici İnvestisiyaların Qorunması haqqında Qanunda imtiyazlarla bağlı yalnız bir maddә öz әksini tapır. Buna baxmayaraq, bu qanun tәbii sәrvәtlәr sektoru üzrә konsessiyalara qәdәr vә xarici investorlara tәtbiq olunmasında mәhdudlaşdırılır. Bundan başqa, konsessiyalar icazәlәr kimi başa düşülür, әsasәn mәdәnçilik sahәsindә inzibati prosedurlara aid olunur vә ictimai işlәr vә ya xidmәtlәr üzrә müasir imtiyazlar anlayışını özündә әks etdirmir. Özәllәşdirmәni әhatә edәn sektor qanunları vә digәr aktlar dә konsessiyaları tәnzimlәmir. Dövlәt Satınalmaları üzrә 2001-ci il Qanunu ictimai satınalma, ictimai satınalma prosedurlarının tәşkili vә qaydaları, elәcә dә podratçının seçilmәsi vә şikayәt prosedurları üzrә әsas yaradır. Bu qanun hәlә dә İÖӘ üzrә sakitdir.
Dövlәt müәssisәlәrinin (obyektlәrin) müqavilә әsasında idarәetmәyә ötürülmәsindәn bәhs edәn 1996-cı il әsasnamәlәri gәlәcәk özәllәşdirmәnin hazırlanması kimi idarәetmә müqavilәlәri әsasında müәyyәn dövlәt müәssisәlәrindәn (infrastruktur) istifadә hüququnun ötürülmәsini tәnzimlәyir. Bu müqavilәlәr rәqabәt әsasında bağlanır.
Ölkәnin hazırkı qanunları xarici sәrmayә formasında istehsal bölgüsü razılaşmalarına yönәlir, yerli investorlara qarşı ayrı-seçkilik edir, әslindә köhnәlmiş hesab olunur vә Respublikanın dinamik inkişaf edәn iqtisadiyyatına xidmәt etmir.
Yekun olaraq, Azәrbaycan AYİB regionunda hәlә dә İÖӘ üzrә hüquqi çәrçivәsi vә ya müasir növ imtiyazları olmayan әn az ölkәlәrdәndir.
55
Bank dayanıqlı mikro, kiçik vә orta müәssisәlәrdә (MKOM) dәyişikliyin әldә olunması vә yerli biznes mәslәhәt xidmәtlәrinin davamlı infrastrukturunun inkişaf etdirilmәsinә töhfә verilmәsinә yönәldilәn Kiçik Biznesә Dәstәk әmәliyyatları ilә iqtisadi keçidә dәstәk göstәrir. KBX әmәliyyatları iki tamamlayıcı proqramdan – әvvәllәr Müәssisәlәrin Yaxşılaşdırılması Proqramı kimi tanınan Müәssisәlәrin İnkişafı Proqramı (MİP) vә Biznes Mәslәhәt Xidmәtlәrindәn ibarәtdir.
1998-ci ildә başlanmasından bәri Azәrbaycanda MİP-nin icrası üzrә donorlar tәrәfindәn 2,68 milyon Avro maliyyәlәşdirmә hәyata keçirilmişdir. Bu vәsaitin 39 min avro mәblәği müәssisәlәrin xәrc bölgüsü üzrә reallaşmışdır MİP әmәliyyatlarının әn böyük donorları AYİB Sәhmdarlarının Xüsusi Fondu vә Aİ olmuşdur. MİP 42 layihә yerinә yetirmişdir ki, onlardan da 12-si hәlә dә icradadır, 8-i isә lәğv olunmuşdur. Satış vә marketinq sistemlәrinin, elәcә dә tәşkilat vә idarәetmәnin yaxşılaşdırılmasına yönәldilәn layihәlәr hәyata keçirilәn layihәlәr arasında әn geniş yayılanı olmuşdur. Bu layihәlәr müxtәlif sәnaye sektorları üzrә hәyata keçirilmiş, onlardan әn çox yayılanı aqrobiznes, RİT vә inşaat sektorları olmuşdur. Bugünә qәdәr hәyata keçirilәn layihәlәrdәn 26-sı dәyәrlәndirilmiş, onların 50%-i “çox uğurlu”, yerdә qalanı isә “uğurlu” layihә kimi qiymәtlәndirilmişdir. Yardım göstәrilәn müәssisәlәrdәn 59%-i dövriyyәdә, 82%-i vergidәn әvvәlki mәnfәәtdә, 58%-i isә mәşğulluqda artım olduğunu bildirmişdir. Bu müәssisәlәrin 59%-i MİP-dәn sonra mәhsuldarlığın artımı, 78%-i isә gәlir marjasında artım olduğu ilә bağlı mәlumat vermişdir. MİP orta hesabla 375 işçini özündә birlәşdirәn orta ölçülü müәssisәlәrә yardım edir.
Başlandıqdan bu yana BMX Azәrbaycan donor maliyyәlәşdirilmәsindәn ümumilikdә 5 milyon Avro vәsait әldә etmişdir. Bunun 2,7 milyon Avro mәblәği korporativ müştәrilәr tәrәfindәn hәyata keçirilmişdir. 2013-cü ilin may ayının sonuna BMX 116 mәslәhәtçi ilә MKOM-lәrlә birlikdә ümumilikdә 712 layihә öhdәliyә götürmüşdür BMX kiçik müәssisәlәrә dәstәk göstәrir vә layihәlәrin 84%-i 50-dәn az işçisi olan müәssisәlәrdә hәyata keçirilir. Bazar göstәricilәrinin yaxşılaşdırılması, idarәetmәnin effektivliyi vә keyfiyyәtli idarәetmәyә yönәlәn layihәlәr Azәrbaycanda hәyata keçirilәn layihәlәr arasında әn çox yayılan layihәlәr olmuşdur. Müәssisәlәrin sәnaye üzrә yayılması geniş olmuş, aqrobiznes, topdan vә pәrakәndә satış bölgüsü vә inşaat әn çox yayılmış sektorlar arasında olmuşdur. Azәrbaycanda 619 layihә dәyәrlәndirilmiş, onların 74%-i uğurlu vә ya çox uğurlu layihә kimi qiymәtlәndirilmişdir. BMX isә dәstәklәnәn müәssisәlәrin 77 %-i dövriyyәdә, 63 %-i isә işçi qüvvәlәrindә artımla bağlı mәlumat vermişdir. BMX bununla 2200-dәn artıq iş yerinin açılmasına şәrait yaratmış oldu. Bundan әlavә, BMX-nin sifarişçi şirkәtlәri orta hesabla 1 milyon Avro mәblәğindә maliyyәlәşdirmә әldә etmişdir. Layihәlәrdәn başqa, BMX mәslәhәt xidmәtlәri üzrә tәlәblәrin artırılmasına yönәlәn bazarın inkişafı üzrә xidmәtlәr (görünüş vә yayılma tәdbirlәri ilә), elәcә dә mәslәhәt xidmәtlәrinin keyfiyyәtinin artırılması işlәrini görmüşdür (yerli mәslәhәtçilәrin treninq proqramı ilә) ki, bu da yardım edilәn müәssisәlәrin 68 %-nin öz hesablarına mәslәhәtçilәrdәn istifadә etmәsi ilә nәticәlәnmişdir.
56
Sektorlararası mәsәlәlәrә gәldikdә BMX әsas diqqәti gender mәsәlәlәri vә kәnd yerlәrinin inkişafının yaxşılaşdırılmasına yönәltmişdir. Bu layihәlәrin 32%-dәn çoxu Bakıdan kәnarda yerlәşmişdir. 2011-ci ildә Erkәn Keçid Dövrü Yaşayan Ölkәlәr (ETC) üzrә potensial AYİB investisiyalarının yatırılması mәqsәdilә müәssisәlәrin maliyyә idarәçiliyi tәcrübәlәrinin vә standartlarının artırılması üçün BMX son illәrdә tәqdim olunmuş ETC-dә Mühasibat Uçotunun İnkişafı Proqramını icra etmәyә başlamış vә indiyә kimi 5 layihә hәyata keçirilmişdir. BMX eyni zamanda KBİA tәrәfindәn maliyyәlәşdirilәn xüsusi Qadın Biznes Proqramı hәyata keçirmiş vә burada mәqsәd qadın sahibkarların mәslәhәt xidmәtlәri vә treninqlәr yolu ilә öz bizneslәrini inkişaf etdirmәlәrinә yardım edilmәsindәn ibarәt olmuşdur.
Son onillikdә Azәrbaycan iqtisadiyyatı sürәtlә inkişaf etmiş, o cümlәdәn, MKOM sektoru da genişlәnmişdir. İqtisadi inkişafın әksәr hissәsi neft vә qaz sektorunun hesabına mümkün olmuş vә qeyri-neft sektoru yalnız son zamanlar iqtisadiyyatın әsas hәrәkәtverici qüvvәsi ola bilmişdir. MKOM sektoru Azәrbaycanda hәlә dә yaxşı inkişaf etmәmişdir. 2011-ci ildә qeydә alınmış fәrdi sahibkarların sayı 364581, qeydә alınmış kiçik müәssisәlәrin sayı isә 60223 olmuşdur, lakin fәrdi sahibkarların yalnız 50 %-i, kiçik şirkәtlәrin isә 60 %-dәn bir qәdәr artıq hissәsi aktiv sahibkarlar kimi qiymәtlәndirilmişdir. 21 MKOM-lәrin sayı Azәrbaycanda fәaliyyәt göstәrәn hüquqi şәxslәrin ümumi sayının 80%-dәn artıq olmasına baxmayaraq ümumi dәyәrdә vә mәşğulluqda onların payı hәlә dә çox kiçikdir. Rәsmi rәqәmlәr göstәrir ki, kiçik müәssisәlәr ÜDM-nin 2 %-dәn az hissәsini ianә verir vә ölkәnin işçi qüvvәsinin yalnız 6%-i işә götürür ki, bu da digәr keçid iqtisadiyyatlarından çox aşağıdır. 22 MKOM-lәrin әksәriyyәti aşağı әlavә dәyәrli fәaliyyәtlәrә, mәs. ticarәt, kәnd tәsәrrüfatı, tikinti vә xidmәtә cәlb olunur vә qeydә alınmış şirkәtlәrin tәqribәn yarısı Bakıda yerlәşir.
MKOM sektoru üzrә biznes mühiti daha da inkişaf etdirilmәlidir. Sektor satış artımı, ixrac, istehsalın keyfiyyәti vә biznes tәcrübәsi baxımından problemlәrlә üzlәşir. Dünya bankının 2013-cü il üzrә biznes hesabatında ölkә 185 ölkә arasında 67-ci yerdә qәrarlaşır. Azәrbaycan biznesin başlanması vә әmlakın qeydiyyatı üzrә nisbәtәn yüksәk göstәriciyә malikdir vә vergi ödәnişi vә müflis olma problemlәrinin hәll olunmasında bir sıra irәlilәyişlәr özünü göstәrir. Buna baxmayaraq, tikintiyә icazә verilmәsi vә sәrhәd ticarәti özәl sektorun inkişafında әsas problemlәr hesab olunur. 2012-2013-cü illәr üzrә Qlobal Rәqabәtlilik Hesabatında - 4.41 әsasında Azәrbaycan bazarın effektivlik göstәricisinә görә 144 ölkә arasında 46-cı yer tutur.
Digәr bir mәsәlә maliyyә vasitәlәrinin әldә olunmasının qeyri-qәnaәtbәxş olmasıdır. MKOM-lәrin әksәriyyәti xüsusәn ilk mәrhәlәlәrdә maliyyә vasitәlәrini әldә edә bilmir. Azәrbaycanda MKOM sektoruna xidmәt üçün istifadә olunan müxtәlif maliyyә vasitәlәrinin sayı çox mәhduddur vә kredit bürosunun olmaması bankların kiçik müәssisәlәri kreditlәşdirmәsinә imkan vermir
21 İӘİT vә s. (2012), “Kiçik Sahibkarlıq Haqqında Qanun üzrә ölkә profili: Azәrbaycan” SME Siyasi İndeksi Şәrq Tәrәfdaşlığı Ölkәlәri 2012: Avropada Kiçik Sahibkarlıq Haqqında Qanunun Hәyata Keçirilmәsinin Gedişi, İӘİT-nin Nәşriyyatı.
22
Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|