Microsoft Word 191 Azerbaijan Independent Islam and the State azeri doc
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan: Müstəqil İslam və Dövlət Böhran Qrupunun Avropa üzrə Hesabatı N°191, 25 mart 2008 səhifə 7
Azərbaycanın şimalında yaşayan və Dağıstanla etnik əlaqəsi olan milli azlıqlar (ləzgi, avar və saxurlar) və 2000-2001-ci illərdə ölkəyə gəlmiş və sonralar ölkəni tərk etmiş 10,000-nə yaxın çeçen qaçqını Azərbaycanda Sələfi İslamı ilk olaraq yaymışlar. 59 Bununla bərabər, çox az sayda azərbaycanlı Dağıstan camaatlarına (radikal qruplarına) və ya Çeçen döyüşçülərinə qoşulmuşdur. 2001-ci ilin oktyabr ayında Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi bəyan etmişdir ki, 300-ə yaxın azərbaycanlı Çeçenistanın və Dağıstanın sələfi düşərgələrində təlim keçmiş və on üç nəfər ikinci Rus-Çeçen müharibəsində qətlə yetirilmişdir. 2002-ci ildə Çeçenistanda döyüşmək niyyətində olan on iki nəfər azərbaycanlı həbs olunmuş və məhkum edilmişlər. 60 Onlar 2001-ci ildə Əbu-Bəkr məscidində Sələfi-Cihad qrupunun başçısı olan Kənan Şabanov tərəfindən cəlb edilmişlər. 2003-ci ilin avqust ayında təhlükəsizlik orqanları əslən Dağlıq Qarabağdan və ətraf bölgələrdən olan və Dağlıq Qarabağda döyüşmək istəyən 23 nəfəri həbs etmişdir. Yerli mətbuatda “Qarabağ partizanları” ləqəbi qazanmış bu qrup deyilənə görə Gürcüstanın Pankisi dərəsində təlim keçmiş və bir neçəsi Çeçenistanda döyüşlərdə iştirak etmişdir. 61 2003-cü ildə hökümət Azərbaycan vətəndaşı olan daha 70
(London, 2004); E. Suleymanov, “Çeçenistan, Vəhhabilik və Dağıstanın müdaxiləsi”, Beynəlxalq Münasibətlərin Yaxın Şərq İcmal, cild 9, # 4 (dekabr 2005); və R. B. Veyr, E. Kisriyev, “Dağıstanda İslam faktoru”, Orta Asiya Araşdırması, cild 19, # 2 (iyun 2000), səh. 235-252. 59 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Tofiq Turkel, mütəxəssis, Turan xəbərlər agentliyi, fevral 2008; həmçinin, bax A.Vəliyev, “Azərbaycan tədricən daha çox Sələfilik və İran arasında qalır”, Terrorçuluğun Monitoru, 11 oktyabr, 2007, bax www.jamestown.org/terrorism/news/article.php?article id=2373711. İndi Azərbaycanda yalnız 2,100-ə yaxın çeçen yaşayır, Böhran Qrupunun telefon müsahibəsi, BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Kommissarlığın (UNHCR) rəsmisi, Bakı, fevral 2008. 8000-dən artıq çeçen ikinci Rusiya-Çeçenistan müharibəsindən sonra Azərbaycandan keçib gediblər, “Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstanda qaçqın və köçkünlər”, 6 fevral 2006, http://assembly.coe.int/Main.asp? link=/Documents/WorkingDocs/Doc06/EDOC10835.htm. - veb-səhifəsinə bax. 60 Yunusov, eyni mənbədən, səh. 268-269; və Vəliyev, “İki Sima”, eyni mənbədən.
61 Üzvlər qeyri-qanuni hərbi qrup yaratmaqda və silahların qeyri-qanuni daşınması və saxlanılmasında ittiham olunmuş və ömürlük azadlıqdan məhrum edilmişdir. Yerli hüquq müdafiəçilərinin dəfələrlə etdiyi müraciət əsasında sözügedən şəxslərdən bir neçəsi əfv olunmuşdur, lakin on nəfər hələ də həbsdədir. 2006-cı ildə Avropa Şurasına hüquq müdafiəçiləri tərəfindən göndərilən sənəddə bu şəxslər “siyasi məhbus sayılmayan, ancaq ədalətsiz məhkəmə qurbanı olan şəxslər” kimi təqdim olunub. Böhran Qrupunun müsahibəsi, Akif Nağı, sədr, Qarabağ Azadlıq Təşkilatı, fevral 2008. “vəhhabinin” 2001-2003-ci illərdə həbs olunmasını bəyan etmişdir; ən azından 45 nəfər Pankisi dərəsində çeçen qiyamçılarına qoşulmaqda ittiham olunmuşdur. 62
mətbuatı vaxtaşırı Şimali Qafqazda Azərbaycandan olan döyüşçülərin həbsi və ya qətli xəbərini yayır. Məlumatlara görə, 2006-cı ilin sentyabr ayında əslən Qusardan olan yaraqlı Süleyman Muradov Dağıstanda həbs olunmuşdur. 63 Çeçen partizanlarının rəhbəri Rəppani Xəlilov 64 və onun müavini, əslən Zaqataladan olan Azərbaycan vətəndaşı Nəbi Nəbiyev, qonşu Kızılyurt rayonunda 2007-ci ilin sentyabrın 17-də qətlə yetirilmişdirlər. Məlumatlara görə, Xəlilovu əslən Zaqatalalı digər Azərbaycan vətəndaşı İlqar Mollaçıyev 65 əvəz etmişdir ki, onun da qardaşı Vüqar 2002-ci ildə Dağıstanda terror aktlarında iştirakda təqsirli bilinmişdir. 66 Deyilənə görə, 2007-ci ilin noyabrında Dağıstanın paytaxtı Maxaçkalada, digər yeddi döyüşçü ilə bərabər, Azərbaycan vətəndaşı Mehdi Qurbanov qətlə yetirilmişdir. 67
2008-ci ilin fevral ayında əslən Azərbaycanın Qusar rayonundan olan yaraqlı Araz Balabəyov Rusiya qoşunları tərəfindən öldürülmüşdür. 68 Məlumatlara əsasən o, və bü günə kimi Dağıstanda gizlənən qardaşı Babək, İslam İrsinin Dirçəliş Cəmiyyəti tərəfindən 1990-cı illərin əvvəllərndə sələfi təriqətinə cəlb olunmuşdur. Hər iki qardaş Dağıstanın cənubunda və Azərbaycanın şimalında fəallıq göstərən Çeçen müharibəsinin ərəb mənşəli veteranı Kvaze Caffonun yaratdığı radikal Meşə Qardaşları qrupunun üzvləri idi. 69
62 Yunusov, eyni mənbədən, səh. 268-271; və “Azərbaycanın əsas problemi”, 525-ci qazet, 15 avqust 2003. 63 “Azərbaycanlı cinayətkar Dağıstanda tutuldu”, Today.az, 4 sentyabr 2006. 64 Xəlilov Xəzərin sahilində yerləşən Kaspiysk şəhərində 2002-ci ilin mayında 43 nəfərin ölümü və 170 nəfərin yaralanması ilə nəticələnən partlayış törədən qiyamçılar qrupuna rəhbərlik edib. Bax “Xəlilov Rəppani”, Lenta.ru, 19 sentyabr 2007, www.lenta.ru/lib/14170687/. 65 “DİN başçısı yaraqlıların yeni rəhbərinin adını açıqladı”, Lenta.ru, 10 yanvar 2008. 66 “Kaspiyski Terrorçuluq Aktı: Müəlliflər tapılıbmı?”, Chernovik, 30 aprel 2004.
67 Onlar Dağıstanda hüquq-mühafizə orqanlarına qarşı bir neçə hücuma görə ittiham olunublar və 2007-ci noyabrın 13- də, xüsusi əməliyyat zamanı, qətlə yetiriliblər, E. Kərimov, “Maxaçkalada qətlə yetirilən yaraqlılar arasında Azərbaycan vətəndaşı var idi”, Exo, 13 noyabr 2007. 68 “Axtarışda olan Azərbaycan vətəndaşı Dağıstanda öldürülüb”, ANS-Press, 7 fevral 2008, bax: www.anspress. com/print58785.html. 69 “‘Meşə Qardaşlarının’ Azərbaycanda dəstəyi var”, Today.az, 21 fevral 2006, bax www.today.az/view.php?id =23502
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|