Microsoft Word 191 Azerbaijan Independent Islam and the State azeri doc
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan: Müstəqil İslam və Dövlət Böhran Qrupunun Avropa üzrə Hesabatı N°191, 25 mart 2008 səhifə 10
Türkiyə hökümətindən müstəqil olaraq, Nurçu qruplar Azərbaycanda çalışan iş adamları vasitəsilə pulsuz dini ədəbiyyat paylayır. Hökümət onların fəaliyyətini ehtiyyatla izləyir. Onlar arasında Fətullah Gülen hərəkatı 92 əsas diqqətini təhsilə yönəldib və özəl şirkət tərəfindən himayə olunur.
93 Bu hərəkat böyük nüfüz qazanmış turk litseylərini və Bakı Qafqaz Universitetini idarə edir. 94 Müəllimlər Türkiyə mənşəli İslamı şagirdlər arasında yayırlar. “Yaxşı xatırlayıram ki, onlar bizdən xahiş etmədən belə, ibadət etməyimizə necə nail oldular”, – keçmiş şagirlərdən olan Tengiz söyləyir. “Məktəbdə yaşça böyük olan şagirdlər var idi ki, onlar da namaz qılırdı; biz onları nümünə kimi qəbul edib, hər şeyi onlar kimi etməli idik. Beləliklə, biz də ibadət etməyə başladıq!”. 95
səhifəsinə bax. Türk İlahiyyət Fakultəsi Bakıda 1992-1993- cü illərdə açılmlşdır. Hazırlıq kursları İzmirdə, Dokuz Eylul Universitetində keçirilir. İlk məzunlar 1996-1997-ci illərdə olmuşdur. Bakı Türk Ali Məktəbi eyni fakultədə açılmış və dini təhsil verən digər Ali Məktəb 1994-1995-ci illərdə Naxçıvanda fəaliyyətə başlamışdır. Hər il ilahiyyət fakultəsində 200-ə yaxın tələbə və Bakı Ali Məktəbində 300- ə yaxın şagird oxuyur. Məzunlar “İlahiyyətçi və Ərəb dili müəllimi” diplomu alırlar, www.ceebd.co.uk/ceeed/un/az/ az003.htm. Türkiyəli müəllimlər Bakının beş rayonunda, Abşeron, Balakən və Saatlı rayonunun iki kəndində və Yevlax, Qusar, Xaçmaz, Zaqatala və Ağdaşda, hərəsində bir nəfər olmaq şərtilə, işləyir. Onlar dini təbliğ edə bilməz, yeganə “əhalinin suallarına cavab” verə bilərlər və onların fəaliyyəti ciddi izlənir. Böhran Qrupunun müsahibəsi, Turk müəllimlər, Azərbaycanın şimal bölgəsi, oktyabr 2007. 92 Nurçu hərəkatı 1873-ci ildə dünyaya gələn və uzun illər ərzində dünyavi Atatürkçü Türkiyədə dini oyatmağa çalışan Səid Nursi tərəfindən təsis edilib. O, Nur Məktubu (Risale i Nur) adlı və 600 səhifədən ibarət Quranın şərhinin (təfsirinin) müəllifidir. 1960-ci ildə onun vəfatından sonra, hərəkat parçalanmışdır. Fətullah Gülenin rəhbərlik etdiyi əsas qollardan biri təhsil vasitəsilə fəlsəfənin aşılanmağını təşviq edir. 1938-ci ildə anadan olan Gülen klassik dini təhsil almiş və rəsmi ruhani kimi işləyəndən sonra təhsil və gənclər üçün yay kursları ilə məşğul olmuşdur. Fətullahçıların Qafqazda və Mərkəzi Asiyada ilk missiyaları Sovet İttifaqının süqutundan bir müddət əvvəlki dövrdə başlanmışdır. 1971-ci ildə İslamçı fəaliyyətə görə üç illik həbs olunmuş, 1996-ci ildə dövlətə qarşı çevrilişə təhrik etməkdə ittiham olunmuş Gülen ABŞ-a köçmüş, lakin 2006- cı ildə bəraət qazanmışdır. Balcı, “İslama giriş”, eyni mənbədən, səh. 85-92. 93 Çağ Öğretim Işletmeleri A.Ş., Era Teaching Companies Ltd., see http://cag.edu.az. 94 On orta məktəb və hazırlıq kursları, bir ibtidai məktəb, qimnaziya və universitetin (Qafqaz University) hər biri əsasən İngilis dilində tədris edir və, Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş, Qərb (Türkiyə) və dünyavi tədris proqramları ilə təhsil verir. 95 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Tengiz (əsl adı deyil), Fətullah Gülen məktəbinin sabiq şagirdi, Bakı, sentyabr 2007. Lənkəranda Şiə valideynlərin bəzisi uşaqların Fətullah Gülen məktəbində bir neçə ay oxuyandan sonra Sünni üslubu ilə namaz qılmasından narazılıq etmişlər. Böhran Həmçinin, digər əhəmiyyətli qurum Azərbaycan Gənclərinin Yardım Fondudur ki, o da Dağlıq Qarabağ köçkünlərinə yardım göstərir. Sözügedən fond Türkiyə mənşəli dini rəhbər Osman Nuri Topbaş tərəfindən yaradılmış və Bakı İslam Universitetinin Zaqatala filialının və Məscidin tikintisinə vəsait ayırmışdır. 96
özəl fondların himayə etdikləri təşkilatlar arasında münasibətlər birmənalı deyil. Fətullah Gülənin fəaliyyəti Türkiyədə 2006-cı ilə gədər qadağan idi, bununla belə bu fəaliyyət Türkiyənin Mərkəzi Asiya və Qafqazda mədəni və dini təsirini yaymaqdadır. 97 Bununla belə, son aylarda Türkiyə mənşəli sünni İslamı təbliğ edən fəaliyyətlərə, xüsusi olaraq Nurçu qruplara, Bakının təzyiqləri artmışdır. 98
2007-ci ilin aprelində dini dərslər təşkil etdiyinə görə və hakimiyyət tərəfindən fərqli düşünənləri sıxışdırmaq üçün geniş istifadə olunan, “polisə müqavimət” 99 maddəsi əsasında iki nurçu Yevlax rayonunda saxlanılmışdır. Nurçu fəlsəfəsinə yaxın müstəqil imamın cənubda keçirdiyi Quran kursları 2007-ci ildə bağlanmışdır. 100
2007-ci ilin noyabr ayında QMİ-nin rəhbəri Şeyxülislam “radikal vəhhabi, nurçu və digər cinayətkar qrupların müqəddəs İslama zərər vurur” kimi təəcüb doğuran bəyanat vermiş və buna əsasən vəhhabiləri və nurçuları Azərbaycanda “arzu olunmayan” adlandırmışdır. 101
dilə gətirmişdir, ancaq bu nurçularla vəhhabiləri eyni sıraya qoyan ilk belə bir rəsmi bəyanat idi. 2008-ci ilin yanvarında yerli mətbuat 2007-ci ildə qeyri-qanuni dini təbliğat apardığına görə Türkiyə siyasətçisi Mehmet Harun Kayaçının həbsi haqqında məlumat yaymışdır. 102
Qrupunun müsahibəsi, Hüseyn (əsl adı deyil), Lənkəran sakini, Lənkəran, oktyabr 2007. 96 İslam Universiteti Bakı Dövlət Universiteti və Bakı Qazfqaz Universitetindən fərqli birisidir . 97 Balcı, “İslama giriş”, eyni mənbədən, səh. 91- 95. 98 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Nurçu fəlsəfəsinə yaxın olan müstəqil Sünni imam, oktyabr 2007. 99 “Azərbaycanın Yevlax rayonunda nurçular həbs olunub”, Day.az, 27 aprel 2007. 100
Böhran Qrupunun müsahibəsi, nurçu fəlsəfəsinə yaxın olan müstəqil sünni imam, oktyabr 2007. 101 “Şeyx Vəhhabilik və Nurçuluğa qarşı mübarizəyə çağırır”, Zerkalo, 17 noyabr 2007; və “Radikal vəhhabilər və nurçular İslamın adına ləkə gətirir: Şeyxülislam”, Trend xəbərlər agentliyi, 26 noyabr 2007. 102
R. Cəfərov, “Azərbaycanda həbs olunan Türk siyasətçisi qonşu ölkənin hüquq-mühafizə orqanlarına təhvil verilə bilər”, Exo, 26 yanvar 2008.
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|