Əsrin kontraktının 14-cü ili və neft-qaz sənayesində şəffaflıq təşəbbüsü Qubad Ibadoğlu

Əsrin kontraktının 14-cü ili və neft-qaz sənayesində şəffaflıq təşəbbüsü

• Qubad Ibadoğlu,

• İctimai Birliklərin “Mədən sənayesində şəffaflığın artırılması” Koalisiyası

• 19 sentyabr 2008-ci il, Bakı Kaspian Plaza

Mündəricat

• Neft iqtisadiyyatda;

• İctimai rəy nə deyir;

• Vətəndaş cəmiyyətinin narahatçılıqları:

• Neft gəlirlərinin yerləşdirilməsi üçün mümkün təhlükələr;

• Şirkətlərin fərdi hesabatlılığa keçməməsinin fəsadları;

• Mənfəətin bölüşdürülməsi sxemində ziddiyyətlı məqamların aşkarlanması.

Neft hasilatının həcmi (milyon tonla)

2010-2020- tendensiya hara gedir?

• 2010-cu ildən sonra ölkədə ”qara qızıl"ın istehsalı aşağı düşəcək.

• Əgər Azərbaycanda 2009-cu ildə 420, 2010-cu ildə 450, növbəti ildə 410 milyon barrel neft hasilatı gözlənilirsə, bu göstərici 2015-ci ildə 250, 2020-ci ildə isə 110 milyon barrelədək azalacaq.

Azərbaycanda neft hasilatı

Neft amili son 3 ilin iqtisadiyyatında (faizlə)

Norveç Krallığının Azərbaycandakı böyük elçısının maliyyələşdirdiyi layihə çərçivəsində 500 respondent arasında aparılmış sorğu nə göstərir?

• Norveç Krallığının Azərbaycandakı böyük elçısının maliyyələşdirdiyi layihə çərçivəsində 500 respondent arasında aparılmış sorğu nə göstərir?

Neft gəlirləri barədə informasiya əldə etmək imkanları

Məlumatların əldə edildiyi mənbələr

Əhali neft gəlirlərinin təsirini öz həyatlarında hiss edirmi?

• Respondentlərin yalnız 33,28% -nin bu suala verdiyi cavabdan bu prosesin onlarin həyatlarina bu və digər formada, az və ya çox təsir etdiyi məlum olur. Onların 16,64 %-i bu suala bir mənalı olaraq müsbət cavab verərək, təsirin əhəmiyyətli oldugunu əminliklə bildirmişlər. Digər 16,64 %-i isə bu təsirin çox cüzi olduğunu bildirmişlər. Rəyi soruşulanların 55,08% neftdən gəlir əldə olunmasını, gəlirlərinin ölkəyə daxil olmasını və ölkədaxilində istifadə olunmasını yalnız ölkədə gedən tikintilərdən hiss edrlər, 12,48 %-i isə ümumiyyətlə nə ölkənin neft ölkəsin olmasını, nə ondan gələn gəlirləri, nə də bu gəlirlərin kimə, nəyə, haraya xərclənməsini hiss etmədiyini bildirmişdir.

Neft gəlirləri nə qədər səmərəli xərclənir?

• Respondentlərin 8,3 % -i hesab edir ki, neft gəlirlərinin xərclənməsi səmərəli həyata keçirilir. 41,6 %-ni bu proses qismən qane edir və hesab edirlər ki, gəlirləri daha səmərəli istifadə etmək olar. Sorğu iştirakçılarının 24,96 %-i isə neft gəlirlərinin idarə olunmasından tamamilə narazı qaldıqlarını bildirib, 21,8 % -nin bu barədə məlumati yoxdur və 4,16 %-i isə ümumiyyətlə bu barədə düşünmür və maraqlanmır.

Neft gəlirlərinin idarə olunmasını kimə etibar etmək lazımdır?

• Rəyi soruşulanların 87,36 %-i bu proseslərin yalnız rəsmi strukturlar tərəfindən idarə olunmasını istəyir. Onlardan da 45,76 %-i yalnız Prezindentə inanır. Sorğu iştirakçılarının 29,12 %-i bu məsuliyyətli işin Neft Fonduna, 12,48 %-i Parlamentə, 12,48 %-i hökümətə tapşırılmasını məqsədəuyğun hesab edir.

• Diqqqəti çəkən məqam isə respondentlərin 8,32 %-nin bu işin QHT-lərə, 4,16 %-nin isə siyasi partiyalara etibar etməsidir.

Koalisiyanın 2008-ci il üçün Fəaliyyət Proqramı

• Neft şirkətlərinin şəffaflıq və hesabatlılığının qiymətləndirməsi sisteminin yaradılması və ekspert qiymətləndirilməsinin təşkili;

• Şirkətlərin fərdi hesabatlığa keçidi üzrə vəkillik işinin təşkili;

• Neft Fondu haqqında qanun layihəsinin hazırlanması və populyarlaşması;

• Neft gəlirlərinin idarəedilməsinin səmərəliliyinin artırılmasına tövsiyyələr;

• Qeyri-neft və qeyri-qaz təbii ehtiyatları barədə təkliflərin hazırlanması;

• Azərbaycanda EİTİ qiymətləndirilməsi və hesabatın hazırlanması.

• İctimai Birliklərin “Mədən Sənayesində Şəffaflığın Artırılması”

• Koalisiyasını narahat edən məqamlar

I. Dünya maliyyə böhranının təsirləri

• Bear Stearns

• Societe Generale

• Fannie Mae

• Freddie Mac

• Lehman Brothers

Neft pullarının yerləşdirildiyi regionlar

Neft Fondunun maliyyə tərəfdaşları

• Barclays Bank Plc (UK)

• BNP Paribas (France)

• Deutsche Bank (Germany)

• Dresdner Bank (Germany)

• JP Morgan Bank (US)

• HSBC (UK)

• Royal Bank of Skotland (UK)

• UBS AG (UK)

• Hypovereinsbank AG (Germany)

Neft gəlirlərinin yerləşdirilməsi

• DNF investisiya portfelinin 75,5 faizini qiymətli kağızlarda yerləşdirib. Aprelin 1-nə olan məlumata görə, fondun qiymətli kağızlarda 2,5 milyard dollar həcmində vəsaiti var.

• 2008-ci il aprelin 1-nə olan məlumata görə, idarəetməyə 244,3 milyon dollar vəsait verilib. Dünya Bankı idarəedilən vəsaitlərin 45,1 faizini, ”Döyçe Asset Management" bankı DNF-nin idarəedilən vəsaitlərinin 34,45 faizini, “Klariden Leu” isə 20,45 faizini idarə edir. Göründüyü kimi, idarəedilən vəsaitlərin yarısına qədəri Dünya Bankının sərəncamındadır.

• DNF-nin illik gəliri 4 faizdən də aşağıdır. Bu, o deməkdir ki, qurum vəsaitləri xarici bazarda 4 faizdən aşağı olmaq şərtilə idarə edir.

II. Fərdi hesabatlığa keçidə şirkətlərin münasibəti

• Razı olan şirkətlər:

• 1) Middle east petroleum

• 2) Binagadi oil company

• 3) BP

• 4) Shell

• 5) Statoi-Hydro

Fərdi hesabatlığa keçidə şirkətlərin münasibəti

•  Bütün şirkətlər fərdi hesabatlarının açıqlanmasına razılıq verdiyitəqdirdə öz razılığını verəcəyini bildirmiş:

• 1) Hess (ACG) Limited

• 2) ARDNŞ

•  Hələlik dəqiq cavabını bildirməmişdir:

• 1) Lukoil

Fərdi hesabatlığa keçidə şirkətlərin münasibəti

•  Razı olmayan şirkətlər:

• 1) Karasu operating company

• 2) Petro-HongKong-Pirsaat Oil Limited

• 3) Azgerneft

• 4) Commonwealth

• 5) Itochu oil exploration (Azerbaijan) Inc.

• 6) ExxonMobil

• 7) Devon

• 8) Chevron

• 9) Total

• 10) Rafi Oil FZE

• 11) Shirvan Oil

• 12) Anshad petrol

• 13) Apşeron  Operating 

III. Mənfəət neftinin bölüşdürülməsi sxemi

Zero balance date

Neft sektoruna xərcləmələr

2004-2007-ci illərdə valyuta hasilatı və Azərbaycana düşən pay

TƏŞƏKKÜR EDİRİK!

• Bakı, Azərbaycan AZ1065 Cəfər Cabbarlı küç. 44,

• Kaspian Plaza 3, 9-cu mərtəbə Telefon: [phone]

• Faks: ([phone] web-site: www.eiti-az.org e-mail: [e-mail]