Microsoft Word 191 Azerbaijan Independent Islam and the State azeri doc
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan: Müstəqil İslam və Dövlət Böhran Qrupunun Avropa üzrə Hesabatı N°191, 25 mart 2008 səhifə 15
O, Azərbaycan mətbuatında və vebsaytlarda tez-tez çıxış edir və Beynəlxalq Dini Azadlıq Assosiasiyası və Forum 18 də daxil olmaqla, dini etiqad azadlığı ilə məşğul olan beynəlxalq QHT-lərlə sıx əməkdaşlıq edir. İcma Dəyərlər adlanan həftəlik qazet nəşr edir və, siyasi və dini məsələləri şərh edən eyni adlı Internet səhifəsinə malikdir. 137 Azərbaycanın dini rəhbərləri arasında İbrahimoğlu ən tanınan və siyasi baxımdan səsi eşidilən şəxsdir. Adətən qərb müşahidəçiləri onu öz məqsədləri üçün Avropanın demokratiya və insan haqqları kimi dəyərlərindən yararlanan bir mötədil insan kimi tanıyırlar. Cümə Məscidi bağlandıqdan sonra, Bakıda müstəqil şiələrin ən böyük ibadət yeri Dadaş Məscidi olmuşdur. Hacı Şahinin rəhbərlik etdiyi icma 138 1990-cı illərin əvvələrindən mövcuddur və 2002-ci ildən şəhərin işgüzar rayonunda öz binasına malikdir. Bu icma yaxında yerləşən neft şirkətləri və beynəlxalq təşkilatlarda çalışan varlı və təhsilli gəncləri daha çox cəlb edir. Cümə namazına 800-dən artıq dindar toplaşır ki, bunların da hamısı içəri sığışmayanda bir hissəsi küçədə ibadət edir. İcma dini haqqların qorunması üzrə çalışan Mənəvi Dünya İctimai Birliyi adlı QHT-yə və Salam adlı qazetə malikdir. Dadaş Məscidi 2007-ci ildə prosedurların daha yumşaq olmasından yararlanaraq qeydiyyatdan keçmişdir. Hacı Şahin deyir ki, hökumət son dövrlərdə düzgün addımlar atmışdır. “Radikallaşma məhz dindarların haqqları pozulanda ortaya çıxır. Deyəsən, hökümət bunu başa düşməyə başlayıb. Radikallar İslamı dərk etmir və müxtəlifliyə hörmət etmir”. 139
gənci qeyri-münasib şəraitdə qəbul edir. Bu Məscidin də “Birlik” adlı öz QHT-si, qəzeti və binası var. Məscidin iki imamından biri, Hacı Namiq Bakı İslam Universitetində dərs deyir. 140 İki dəfə, 1992-ci və 2001-ci illərdə icmanı qeydiyyata almaqdan imtina ediblər. Güman edilir ki, buna səbəb hölumətin İranda təhsil almış Hacı Namiqə şübhə ilə yanaşmasıdır. Yuxarıda qeyd edilən digər iki icmaya oxşar olaraq, Cavad Məscidi də vətəndaş cəmiyyətinin və dini haqqların təbliği ilə məşğul olur. “İndiki zamanda bizim işimiz vətəndaş cəmiyyətinin inkişafıdır. Biz sadəcə hüquqlarımıza yiyə durmaq istəyirik, lakin bizə deyirlər ki, siz radikalsınız və inqilab istəyirsiniz. Bunu deməklə, hökümət ictimaiyyətin bizə olan geniş
Bax: www.irla.org, www.forum18.org və www.deyerler.org. 138
O, ozü öyrənmiş imam olduğunu, lakin qısa müddət ərzində İranın Qazvin şəhərində oxuduğunu iddia edir. 139 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Hacı Şahin, Cavad Məscidinin İcmasının imamı, Bakı, oktyabr 2007. 140
O, Qumda (İran) təhsil alıb. dəstəyini azaltmağa çalışır”, Hacı Namiq belə fikirdədir. 141
2. Digər müstəqil qruplar Bakı şəhərinin ətrafında və digər şəhərlərdə Şeyxülislamı və QMİ-ni tanımaqdan imtina edən digər icmalar da mövcuddur. 142 Əksəriyyəti qeydiyyatdan keçməyib və şəxsi mənzillərdə görüşlər keçirir. Ramizoğlunun sözlərinə görə “kiçik, qeyri-ənənəvi dini icmaların sayı kəskin sürətlə artmaqdadır ki, onlara da nəzarət etmək çox çətindir. Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinin olmadığına görə, bu icmalar mahiyyətcə siyasiləşmişdir. Bu radikallaşma demokratiyanın olmamasına və dövlət nəzarətinə cavab reaksiyasıdır”. 143
Bəziləri hökumətə açıq şəkildə tabe olmur. 2007-ci ilin iyun ayında QMİ tərəfindən əzanın ucadan səslənməsinə qoyulan qadağaya Hacı Əbdül riayət etməmişdir: “şübhəsiz, biz əzanın səsləndirilməsini davam etdirdik. Biz hətta əzanı əvvəlkindən iki dəfə yüksək səslə ötürməyə başladıq ki, yaxınlıqda yerləşən QMİ onu eşidə bilsin”. 144
ehmalca tənqid edirlər. Əzan oxuyan bir gənc ruhanilərlə Böhran Qrupununun söhbətindən bəlli olub ki onlar, əzanı Azərbaycan təqvimi ilə səsləndirsələr də, Azərbaycan şiələrinin çoxunun İranın dini rəhbərliyinə rəğbətini nəzərə alaraq, ibadət tərzini “daha düzgün” hesab etdikləri İran sayağı həyata keçirirlər. 145
türk məscidlərinin tikilməsini və Türkiyədən gələn sünni İslamın hökumət tərəfindən bütövlükdə dəstəkləndiyini görən daha yüksək rütbəli ruhanilər şiə məscidlərin İrandan maliyyə yardımı ala bilməməsindən gileylərini bildirmişlər.
141 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Hacı Namiq, Cavad Məscidinin İcmasının başçısı, Bakı, oktyabr 2007. 142
Əhəmiyyətli sayıla bilən müstəqil icmalar Gəncə, Şəki, Quba və cənub bölgəsində mövcuddur. Bəziləri qeydiyyatdan keçib və Paşazadənin hakimiyyətini tanıyır; digərləri hələ də tanımayıb, və onları qorumaq məqsədilə hesabatda onların adları açıqlanmır. 143
Böhran Qrupunun müsahibəsi, Hacı Azər Ramizoğlu, DEVAMM-ın sabiq sədri, Tbilisi, avqust 2007. 144 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Hacı Əbdül, Bakı, sentyabr 2007. Hacı Əbdül Bakı Hüseyn Məscidinin imamıdır və gənclərin narkotik və alkoqol asılılığından qurtulmasına kömək edən və keçmiş Sovet İttifaqının əksər respublikalarında təmsil olunan Tövbə Cəmiyyətinin rəhbəridir. Tanınmış sabiq millət vəkili olaraq o, yenidən seçkilərə qatılmaq fikrində olsa belə, dəfələrlə namizəd kimi qeydiyyatı rədd edilmişdir. 1996-ci ildə dini etiqad azadlığı haqqında qanuna edilən dayişikliklərdən sonra onun məscidi qeydiyyata alınmamışdır. 145 Böhran Qrupunun müsahibəsi, rəsmi ruhani, Şiə, sentyabr-oktyabr 2007. Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|