Kitabxanalarda diyarşünaslıq

20 

 

bağlı  bayramların  iştirakçıları  üçün  hazırlanan  dəvətnamələrdə, 

elanlarda, s

ərgilərin tərtibatında, reklam lövhələrində, kitab stel-

laj

larının  üstündə,  diyarşünaslıqla  bağlı  yazılan  vəsaitlərin üz 

qabığında və s. istifadə etmək olar.  

Uşaq kitabxanalarında kitabxana albomları hazırlamaq məq-

s

ədəuyğun olardı. Bu məqsədlə hər bir məktəbliyə diyarşünaslıqla 

bağlı  bir  mövzu  verilir  və  həmin mövzuda albom tərtib etmək 

üçün  lazımi  materiallar  (ədəbiyyat)  kitabxanaçıların  köməyi ilə 

kitab

xana  şəraitində  toplanır.  Məktəblilər  tapşırılan  mövzularda 

albom

ları kitabxanaçının iştirakı ilə hazırlayırlar. Belə albomların 

t

ərtibi  zamanı  məktəbli  oxucular  lazımi  materialları  araşdırmalı 

olur,  diyarla, 

onun  tanınmış  şəxsiyyətlərinin həyatı ilə  yaxından 

tanış  olur  ki,  bu  da  onların  doğma  diyarı  haqqında  biliklərini 

artırır. 

Kitabxanada 

uşaqları

 

diyarla bağlı fəal yaradıcılığa, tədqiqat 

işinə,  axtarışlara  yönəldən dərnəklərin, müsabiqələrin, maraq 

klub

larının və s. (məsələn “Doğma diyar”, “Tarix və biz” və s. 

adlı gənclər klubu, diyarşünaslıq guşələri, “Öz diyarını kim daha 

yax

şı  tanıyır?”  və  s. adlarda inşa  və  rəsm  müsabiqələri)  təşkil 

olun

ması məsləhətdir. Həmçinin, yerli yazıçıların, şairlərin kitab-

la

rının  ənənəvi  və  elektron  təqdimatı,  rəssamların,  sənətkarların 

əl  işlərindən ibarət sərgilərin təşkili,  məşhur  həmyerlilərlə 

görüşlərin keçirilməsi də tövsiyə olunur. Bu görüşlər çox vacib-

dir: 

uşaqlar  yerli  məşhur  insanlarla  tanış  olur,  araşdırmalar  və 

ekskursiyalar vasit

əsilə diyarın inkişaf tarixini, ailə ənənələri və 

milli ad

ətlərimizin müxtəlif cəhətlərini öyrənirlər. 

Kitabxanada m

əşhur həmvətənlərimizin xatirəsinə həsr olun-

muş ədəbiyyatı təbliğ etmək üçün tədbirlər, ölkəşünaslıq həftəsi, 

tarix-

diyarşünaslıq günlərinə həsr olunmuş tədbirlərin keçirilməsi 

d

ə  tövsiyə  olunur.  Müxtəlif adlarda  “Kitabxanaların  diyarşü-

naslıq fəaliyyəti: müasir vəziyyət və perspektivlər”, “Uşaq kitab-

xa

nalarında diyarşünaslıq xidməti: ənənələr və innovasiyalar” 

v

ə  s. ölkəşünaslıq  elmi-praktiki  konfranslarının  keçirilməsi  də 

m

əqsədəuyğundur. 

---

21 

 

Ölk

əşünaslıq  (diyarşünaslıq)  ədəbiyyatının  təbliğində  kitab-

xa

naçılara kömək göstərmək məqsədi ilə hər ay MKS-də keçiri-

l

ən seminar-məşğələlərin böyük rolu vardır. Seminarlarda kitab-

xa

naların metodik və biblioqrafik fəaliyyəti, o cümlədən diyarşü-

nas

lıq  biblioqrafiyası  sahəsində  apardıqları  işlərin  əlaqələndiril-

m

əsi,  diyarşünaslıq  ədəbiyyatının  təbliği  ilə  bağlı  keçiriləcək 

kütl

əvi tədbirlərin keçirilməsi  qaydaları  haqqında  məsləhət 

verilm

əlidir. Əgər seminarda söhbət diyarşünaslıq kartotekasının 

yar

adılmasından  gedirsə  onda MKS-nin  biblioqrafı  kitabxanaçı-

lar

ı  diyarşünaslıq  kartotekasının  təşkili  və  təkmilləşdirilməsi 

metodikası ilə tanış etməli və belə kartotekanın təxmini sxemini 

verm

əlidir.  Çünki,  diyarşünaslıq  ədəbiyyatının  təbliğində  əsas 

yeri diyarşünaslıq kartotekaları tutur. 

Diyarşünaslıq ədəbiyyatının təbliğində kitabxanaçıların yara-

dıcılığı  həlledici  əhəmiyyətə  malikdir.  Ona  görə  də  ən  yaxşı 

kitab

xanaçının  və  ən  yaxşı  kitabxananın  iş  təcrübəsini  öyrənib, 

ümumil

əşdirmək bu gün diqqət mərkəzindədir. Təcrübə əsasında 

kitab

xanaçılar  öz  peşəkarlığını  artırmaqla  diyarşünaslıq  ədəbiy-

yatının  daha  yaxşı  təbliğinə  nail olurlar. MKS-nin  metodika  və 

biblioqrafiya 

şöbəsinin metodistləri və biblioqrafları digər MKS-

l

ərin  qabaqcıl  iş  təcrübəsini  müşahidə  nəticəsində  öyrənməli və 

yerl

ərdə tətbiqinə çalışmalıdırlar.

 

 

---

22 

 

 

Diyarşünaslıq üzrə biblioqrafik fəaliyyət 

 

Oxucuların diyarşünaslığa dair müxtəlif sorğularının ödənil-

m

əsi, ən dəyərli diyarşünaslıq ədəbiyyatının fəal təbliği, kitabxa-

naya yeni daxil olan 

ədəbiyyat haqqında məlumat verilməsi üçün 

h

ər bir kitabxanada soraq-biblioqrafiya aparatı yaradılmalıdır. 

Soraq-

biblioqrafiya  aparatının  həcmi və  tərkibi müxtəlif tip 

kitab

xanaların  profilindən, xarakterindən  asılı  olaraq  müxtəlif 

olur. Kitabxananın xidmət etdiyi ərazinin xüsusiyyətləri və oxucu 

kontingenti soraq-

biblioqrafiya  aparatının  məzmununa və  tərki-

bin

ə təsir göstərir. 

Kitabxananın  tipindən və  fondundan  asılı  olmayaraq  bütün 

kitabxanaların  soraq  biblioqrafiya  aparatı  iki hissədən ibarətdir: 

soraq v

ə  biblioqrafik nəşrlər fondu, kataloq və  kartoteka 

sistemi.  

Diyarşünaslıq  materiallarından  istifadə  onun məzmununun 

açılma dərəcəsindən,  onlar  haqqında  biblioqrafik  materialların 

oxu

cuya  çatdırılmasından  asılıdır.  Kitabxanaların  diyarşünaslıq 

fondunun h

ərtərəfli açılması ilk növbədə kataloq və kartotekalar-

dan  asılıdır.  Kitabxanada daha iki kartotekanın  da  olması 

vacibdir. 

1.Diyarşünaslığa dair biblioqrafik vəsaitlərin kartotekası; 

2.Diyar üzr

ə əlamətdar və tarixi günlər kartotekası. 

Diyarşünaslıq kartotekası - diyarşünaslıq soraq-biblioqrafiya 

aparatının  mühüm  tərkib hissəsidir.  Onda  diyar  haqqında  yerli 

kitabxanalarda olan müxt

əlif məzmunlu, müxtəlif tip və növlərdə 

çap m

əhsulu tam  əks olunur (kitablar, kitabdan bölmələr,  ayrı-

ayrı fəsillər, abzaslar, məcmuələrdən, dövri və ardı davam edən 

n

əşrlərdən məqalələr və resenziyalar, təsviri və kartoqrafik mate-

riallar, not n

əşrləri). Həmin kartotekada  kitabxananın  fondunda 

yerl

əşməsindən  asılı  olmayaraq  şəhər və  rayon  haqqında 

material

lar  daha  dolğunluqla  əks olunur. Kitabxanada olmayan 

diyarşünaslıq  nəşrlərinin  harada  (filial  kitabxanası,  Heydər 

---