Kitab Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti Şərq Ölkələri Meşə Sektorunda Hüquq Tətbiqi və İdarəetmə Sisteminin Təkmilləşdirilməsi proqramının ikinci fazası
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. Dəstə üzvlərinin hüquq və vəzifələri
- 5. Təhlükəsizlik qaydaları
- Content INTRODUCTION ............................................................ 5 I CHAPTER
118 III FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI 2.2. Bu dəstələr yerli ərazinin meşəçilik təsərrüfatı, xüsusi mühafizə olunan ərazilərin (Milli park, qoruq, yasaqlıq) mütəxəssislərinin razılığı və tövsiyyəsi ilə xüsusi təhkim olunduqları meşə ərazisində fəaliyyət göstərir; 2.3. Fəaliyyətin məqsədi tədristəcrübə işlərinin aparılması üçün ayrılmış ərazini, xüsusi mühafizə əhəmiyyətli meşə zonalarını, intensiv meşəçilik təsərrüfatlarını əhatə edərək, şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla müəyyən edilir; 2.4. Məktəb meşəçiliyi dəstəsi təhsil müəssisəsi və meşəçilik mütəxəssislərinin birgə tərtib etdikləri xüsusi tədris proqramı üzrə fəaliyyət göstərir. Proqram dəstənin ümumi iclasinda müzakirə olunaraq qəbul edilir. 2.5. Məktəb meşəçiliyi dəstəsi meşənin ekosisteminin və bioloji müxtəlifliyinin qorunmasının qayğısına qalaraq, təbii ehtiyatların bərpası və artırılması istiqamətində fəaliyyət göstərir; 2.6. Dəstə müəllim və mütəxəssislərlə birlikdə meşələrdə qırılmış ağacların yerində yeni meşə zolaqlarının salınmasında, meşədə bitkilərə və heyvanlara qulluq göstərilməsində, qış fəslində vəhşi heyvanların yemləndirilməsində iştirak edirlər; 2.7. Dəstə üzvləri mütəxəssislərin nəzarəti altında məktəb tədristəcrübə sahəsində nadir bitkilərin toxum və ya vegetativ orqanlar vasitəsilə artırılmasında və yenidən təbiətə köçürülməsində (reintroduksiya) iştirak edir. 2.8. Müəllim və mütəxəssislərin rəhbərliyi altında müəyyən meşə ərazisinin ekoloji vəziyyətini öyrənmək məqsədilə elmitədqiqat işləri ilə məşğul olur, məktəb ekoloji monitorinqini həyata keçirir. 2.9. Ərazinin meşə faunası və florasına daxil olan növləri təyin edərək, siyahıya almaq, müşahidələr aparmaq məqsədilə ekoloji ekskursiyalarda, ekspedisiyalarda, yürüşlərdə, təcrübəçilik işlərində iştirak edir. 2.10. Əhali arasında müntəzəm ekoloji maarifləndirmə və təbliğat işləri aparmaqla meşə sektorunun idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi, təbii ehtiyatların davamlı istifadəsi üçün səy göstərir. Təbiəti pozanlara qarşı maarıfləndirmə və izahat işləri aparır, həmyaşıdları arasında ekoloji bilikləri təbliğ edir. 119 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI III FƏSİL 3. Məktəb meşəçiliyi dəstəsinin idarə olunması. 3.1. Dəstənin ali orqanı dəstə üzvlərinin ümumi iclası olub, ildə 2 dəfədən az olmayaraq keçirilir. Dəstənin ümumi iclası öz tərkibində icra orqanı dəstə qərargahı seçilir. Dəstənin qərargahına dəstə başçısı – meşəbəyi, meşəbəyinin köməkçisi, gənc meşəçilər təyin edilir. Dəstənin ümumi fəaliyyətinə müəllim və meşə mütəxəssisi rəhbərlik edir. 3.2. Dəstə qərargahı əsasnaməyə uyğun olaraq məktəb meşəçiliyi dəstələrinin fəaliyyətinə rəhbərlik edir, illik fəaliyyət planını tərtib edir, dəstənin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, üzvlərinin rəğbətləndirilməsi barədə təkliflər irəli sürür. 3.3. Dəstə qərargahı dəstənin fəaliyyətinin nəticələrini təhlil edir, əsasnaməni pozan dəstə üzvləri barədə tədbir görür və qərargahın fəaliyyəti barədə ümumi iclasda hesabat verir. 4. Dəstə üzvlərinin hüquq və vəzifələri 4.1. Dəstə üzvlərinin xüsusi geyimə, fərqlənmə nişanına və vəsiqəyə malik olmaq hüququ vardır; 4.2. Dəstə üzvlərinin əsas vəzifələri aşağıdakılardır: Meşəçiliyin əsasları üzrə ekoloji biliklərə səylə yiyə lən mək, meşənin ekoloji problemlərinin həl lində yaxından iştirak etmək; Meşələrin müasir ekoloji vəziyyətinin öyrənilməsi məqsədilə aparılan təcrübəçilik və tədqiqatçılıq işlərində fəal iştirak etmək; Meşənin təbii ehtiyatlarının və bioloji müxtəlifliyinin qorunmasında səylə çalışmaq, verilən tapşırıqları vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirmək; Meşədə olarkən etik davranış qaydalarına və təhlükəsizlik normalarına riayət etmək, meşə sərvət lərinə qayğıkeşliklə və məsuliyyətlə yanaş maq; Dəstənin daxili intizam qaydalarına riayət etmək, qərargah qarşısında hesabat vermək; Həmyaşıdları və əhali arasında meşəyə aid ekoloji bilikləri təbliğ etmək, ekoloji tədbirlərdə iştirak 120 III FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI etmək; Meşə ağaclarının əkilməsində, tingliklərin salın masında, əkin materiallarının becərilməsində, yaşıllaşdırma işlərində fəal olmaq; Zərər çəkmiş meşə əraziləri, xəstəliklər, ziyan vericilər barədə rəhbərliyə və əlaqədar təşkilatlara məlumat vermək; Ağac, kol bitkilərinin, xüsusən nadir bitkilərin toxum və qələm vasitəsilə artırılmasına nail olmaq, dərman bitkilərinin, giləmeyvələrin tə darü kündə iştirak etmək; Vəhşi heyvanların, quşların qorunmasında və yemləndirilməsində iştirak etmək; Nadir bitki və heyvanların, təbiət abidələrinin qorunmasını təmin etmək; Meşəçilik üzrə xüsusi tapşırığa əsasən təcrübəçilik və tədqiqat işlərinin aparılmasında yaxından iştirak etmək hüququna malikdirlər. 5. Təhlükəsizlik qaydaları 5.1. Dəstə üzvləri yalnız müəyyən edilmiş ərazidə müəllim, mütəxəssislərin nəzarəti və rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərirlər. 5.2. Dəstə üzvlərinin meşə yanğınlarının söndürülməsində, brakonyerlərin zərərsizləşdirilməsində iştirakı qadağan dır. 5.3. Dəstə üzvləri zərərvericilərə qarşı kimyəvi preparat lardan, kəsici alətlərdən istifadə etməməlidir. 5.4. Ekoloji yürüş, ekskursiya və praktik işlər zamanı təhlükə sizlik normalarına və meşədə davranış qaydalarına riayət olunmalıdır. 121 Ədəbiyyat 1. Azərbaycan SSRin Qırmızı Kitabı. Bakı, “İşıq”, 1989, 543 s. 2. Dolxanov A.B. Təbiətdən istifadənin hüquqi əsasları. Bakı: “Bakı universiteti”, 2008, 498 s. 3. Dadaşova L.K. Gənc meşəçilər məktəbi. Bakı, 2011, 78 s. 4. Əliyev C., Əkbərov Z. Bioloji müxtəliflik. Bakı, 2008. 5. Əliyev H.Ə. Həyəcan təbili. Bakı, 2002, 175 s. 6. Əliyev H.Ə., Xəlilov M.Y. Yaşıl sərvətin keşiyində. Bakı:Gənclik, 1982, 98 s. 7. Əliyev H.Ə. , Xəlilov M.Y. Təbiətin yaşıl libası. Bakı: Gənclik, 1988, 174s. 8. Əmirov F.Ə. Meşələrin ekoloji rolu. Bakı: Azərbaycan, 2001, 240 s. 9. Göyçaylı Ş.Y., Mikayılov N.K. və b. Ətraf mühiti mühafizə, təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə. Dərs vəsaiti. Bakı: Hərbi nəş., 1996. 10. İbrahimov R., Şükürov Ə., Dadaşova L., Qarayev A. Meşələrin yanğın təhlükəsizliyi. Bakı,2012, 59 s. 11. Məmmədov Q.S., Xəlilov M.Y. Azərbaycanın meşələri. Bakı: Elm, 2002,472 s. 12. Məmmədov M.S., Əsədov K.S. Meşə ekologiyası. Bakı: Elm, 2010, 450 s. 13. Mustafayev Q,T. Ekologiya. Bakı: Ozan, 2001, 126 s. 14. Təhməzov B.H., Yusifov E.F., Əsədov K.S. Azərbaycanın bioloji təbiət abidələri. Bakı: Adiloğlu, 2004, 567 s. 15. Вышегородских Н.В., Вышегородских Н.В.. Кочета ева Т.Н. Как создать школьное лесничество. Орёл: «Труд» , 2005, 96 с. 16. Ярошенко А.Ю. Как вырастить лес. Методическое по собие. М:Гринпис России, Сибирский экологический центр, 2006, 48 с. 17. www.edu.gov.az 18. www.eco.gov.az 19. www.fhn.gov.az 20. www.enpifleg.org 21. www.bitkihealth.net 122 Mündəricat GİRİŞ .............................................................................. 5 I FƏSİL Meşə nədir? ...................................................................... 11 Məktəb meşəçiliyinin yaradılması ......................................... 12 Məktəb meşəçiliyini kimlər yaradır? ...................................... 14 Məktəb meşəçiliyi guşəsi ................................................... 19 Məktəb meşəçiliyinin fəaliyyəti ........................................... 20 Azərbaycanın gənc meşəçiləri ............................................. 22 II FƏSİL Meşəçiliyin əsasları ........................................................... 29 Meşə haqqında ümumi məlumat ......................................... 33 Meşə ekoloji sistemdir ...................................................... 37 Meşədə çoxyarusluluğun əhəmiyyəti nədən ibarətdir? ............ 40 Azərbaycan meşələri ......................................................... 42 Meşənin bioloji müxtəlifliyi ................................................. 46 Azərbaycanın xüsusi əhəmiyyətli meşə sahələri .................... 50 Meşənin təsviri. Meşə taksasiyası ........................................ 54 Meşə mühiti ..................................................................... 55 Meşə tingliyinin yaradılması ............................................... 57 Toxum tədarükü ............................................................... 59 Toxumun səpinə hazırlanması ............................................. 60 Meşə tingliyində bitkilərin becərilıməsi ................................. 64 Enliyarpaqlı ağac növlərinin becərilməsi ............................... 67 İynəyarpaqlı bitkilərin artırılması ......................................... 74 Nadir çiçəkli bitkilərin artırılması üsulları .............................. 75 Otaq şəraitində bitkilərin becərilməsi ................................... 78 Tinglikdə aqrotexniki qulluq qaydaları .................................. 78 Meşənin salınması ............................................................ 80 Meşənin salınması üçün sahənin seçilməsi ............................ 83 Meşənin salınması qaydaları ............................................... 85 Tarlaqoruyucu meşə zolaqlarının salınması ........................... 88 Yaşıllaşdırma tədbirləri ...................................................... 91 123 III FƏSİL Davamlı meşə ekosistemi necə yaranır? ............................... 94 Məktəb yasaqlığı və ya təbiət abidəsi ................................. 100 Meşədə ekoloji cığırın təşkili ............................................. 105 Meşənin təhlükəsizliyi ...................................................... 108 Meşə yanğınları .............................................................. 109 Meşədə davranış qaydaları ............................................... 112 Meşədə istiqamətin təyin edilməsi ..................................... 115 Gənc meşəçinin kodeksi .................................................. 116 “Gənc meşəçilər” dəstəsinin əsasnaməsi ............................ 117 Ədəbiyyat ...................................................................... 121 Content INTRODUCTION ............................................................ 5 I CHAPTER What is the forest? ........................................................... 11 Establishment of school forestry ......................................... 12 Who organizes school forestry ............................................ 14 Corner of school school forestry .......................................... 19 Activities of school school forestry ...................................... 20 Young foresters of Azerbaijan ............................................. 22 II CHAPTER Basics of forestry .............................................................. 29 General information about the forests ................................. 33 Forest is an ecological system ............................................ 37 Why forest’s multistory nature is important? ....................... 40 Azerbaijani forests ............................................................ 42 Forest biodiversity ............................................................ 46 Forest areas of special importance in Azerbaijan ................... 50 Description of the forest. Forest inventory ............................ 54 Forest environment ........................................................... 55 124 Set up of forest nursery ..................................................... 57 Harvesting of seeds .......................................................... 59 Preparation for the seeds’ sowing ....................................... 60 Cultivation of plants in the forest nurseries .......................... 64 Cultivation of broadleaved species ..................................... 67 Increasing of coniferous plants ........................................... 74 Means of increasing of rare flowering plants ......................... 75 Inhouse cultivation of plants ............................................. 78 Agro technical service rules in nurseries .............................. 78 Planting of the forest ......................................................... 80 Selection of area for the forest planting ` ............................. 83 Rules of the forest planting ................................................ 85 Set up of fieldprotective forest stripes ................................ 88 Greenery activities ............................................................ 91 III CHAPTER How is the sustainable forest ecosystem created? ................. 94 School reserve or natural monument? ............................... 100 Organization of ecological paths in the forests .................... 105 Forest safety .................................................................. 108 Forest fires .................................................................... 109 Code of conduct in the forest ........................................... 112 Determination of direction in the forest .............................. 115 Code of young forester .................................................... 116 Charter of “Young Foresters” group ................................... 117 Literature ...................................................................... 121 125 Layihə Tərəfdaşları European Commission Avropa İttifaqı rəsmi inkişaf layihələrinə yönəltdiyi yardıma görə dünyada ən iri donorlardan biri sayılır. Avropa Komissiyasının EuropeAid İnkişaf və Əməkdaşlıq üzrə Baş Direktoratı, Avropanın inkişaf siyasətinin formalaşmasına və onun dünya üzrə həyata keçirilməsinə cavabdehdir. EuropeAid, Avropa İttifaqı tərəfindən edilən yardımı bir sıra maliyyə instrumentləri vasitəsi ilə həyata keçirrməklə, bu yardımın effektivliyini və keyfiyyətini təmin edir. İnkişaf sahəsində fəal iştirakçı qısmındə çıxış edərək, biz yaxşı idarəetməni, o cümlədən insan və iqtisadi resurslarının inkişafını təşviq edirik. Həmçinin biz aclıq və təbii resursların mühafizəsi kimi qlobal problemlərin həlli yolunda fəal mübarızə aparırıq. http://ec.europa.eu/index_en.htm World Bank Dünya Bankı dünyada insanlara və dövlətlərə kömək etmək məqsədi ilə yaradılmış ən böyük maliyyə təşkilatlarından biridir. Bankın missiyası inkişaf etməkdə olan ölkələrə və orada yaşayan insanların yoxsulluğunun azalmasına, iqtisadi inkişafın sürətlənməsinə və ətraf mühitin qorumasına dəstək göstərməkdir. www.worldbank.org IUCN Təbiətin Qorunması üzrə Beynəlxalq İttifaq (İUCN) ətraf mühütin qorunması sahəsində çalışan dünyada ən böyük və qlobal fəaliyyət göstərən təşkilatlardan biridir. Təşkilata 110 dövlətdən, 800 QHT dən 10 000dən artıq ekspert daxildir. İUCNnın missiyası dünyanın ən çətin ekoloji problemlərinə və inkişaf məsələlərinə praqmatik həll yollarının tapılmasından ibarətdir. www.iucn.org WWF Dünya Vəhşi Təbiət Fondu (WWF) dünyanın ən böyük və müstəqil fəaliyyət göstərən ətraf mühütin qorunması təşkilatıdır. 90 ölkədə təmsil olunmuş təşkilatın 5 milyon üzvü vardır. WWFın missiyası ətraf mühitin deqradasiyasının qarşısını almaq, dünyanın bio müxtəliflikliyinin qorunması və bərpa olunan təbii resursların davamli şəkildə istifadəsini təmin etməkdədir. www.panda.org 126 Project Partners European Commission The European Union is the world’s largest donor of official development assistance. EuropeAid Development and Cooperation, a Directorate General of the European Commission, is responsible for designing European development policy and delivering aid throughout the world. EuropeAid delivers aid through a set of financial instruments with a focus on ensuring the quality of EU aid and its effectiveness. An active and proactive player in the development field, we promote good governance, human and economic development and tackle universal issues, such as fighting hunger and preserving natural resources. http://ec.europa.eu/index_en.htm World Bank The World Bank is a vital source of financial and technical assistance to developing countries around the world. Our mission is to fight poverty with passion and professionalism for lasting results and to help people help themselves and their environment by providing resources, sharing knowledge, building capacity and forging partnerships in the public and private sectors. Learn more www.worldbank.org IUCN IUCN, International Union for Conservation of Nature, helps the world find pragmatic solutions to our most pressing environment and development challenges. IUCN works on biodiversity, climate change, energy, human livelihoods and greening the world economy by supporting scientific research, managing field projects all over the world, and bringing governments, NGOs, the UN and companies together to develop policy, laws and best practice. IUCN is the world’s oldest and largest global environmental organization, with more than 1,000 government and NGO members and almost 11,000 volunteer experts in some 160 countries. IUCN’s work is supported by over 1,000 staff in 60 offices and hundreds of partners in public, NGO and private sectors around the world. www.iucn.org WWF WWF is one of the world’s largest and most respected independent conservation organizations, with almost 5 million supporters and a global network active in over 100 countries. WWF’s mission is to stop the degradation of the earth’s natural environment and to build a future in which humans live in harmony with nature, by conserving the world’s biological diversity, ensuring that the use of renewable natural resources is sustainable, and promoting the reduction of pollution and wasteful consumption. www.panda.org Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|