Kitab Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti Şərq Ölkələri Meşə Sektorunda Hüquq Tətbiqi və İdarəetmə Sisteminin Təkmilləşdirilməsi proqramının ikinci fazası
MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
103 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI III FƏSİL nın nümayəndələri və ya torpaq icarədarları da iştirak edə bilər. Yeni təbiət abidələrinin təyin olunması üçün gənc meşəçilər tədqiq etdikləri ərazi haqqında ətraflı məlumat toplamalıdırlar. Məktəblilər təbiət abidəsinin və ya yasaqlığın ərazisinin foto şəkillərini çəkib, xəritəsini tərtib edirlər. Pasportlaşdırma işləri alim lər və mütəxəssilərlə müzakirə edilir. Mütəxəssislərin rəyinə əsasən sənədlər düzgün və tələb olunan səviyyədə hazırlanır. Yerli idarəetmə orqanları, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin regional departamentlərinin razılığı ilə məktəb yasaqlığının və ya təbiət abidəsinin, yeni xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazinin (XMOTƏ) yaradılması barədə qərar qəbul edilir. Təbiət abidəsinin pasportunda və ya məktəb yasaqlığının əsasnaməsində XMOTƏnin mühüm xüsusiyyətləri, sərhəddi və mühafizə rejimi hüquqi cəhətdən əks olunmalıdır. Buna görə layihə xüsusi dəqiqliklə hazırlanmalıdır. Obyektin adı – XMOTƏnin adı göstərilir. Yerləşdiyi ərazi – XMOTƏnin yerləşdiyi torpaq sahəsinin mənsub olduğu təşkilat və ya fiziki şəxs göstərilir. Ətraf mühitin mühafizəsi üzrə qanunvericiliyə uyğun olaraq torpaq icarədarı və ya mülkiyyətçi torpaq sahəsindəki qorunan bitki, heyvan növlərinə zərər vura bilməz və qanunun tələblərini yerinə yetirməlidir. Təbiət abidəsinin sahəsi – dəqiq təyin edilməlidir. Bu işdə torpaq mülkiyyətçisinin və ya meşəbəyinin köməyindən istifadə etmək olar. Bu zaman ərazinin xəritəsində göstərilən meşə sahəsi dəqiqliklə təyin edilir. Təbiət abidəsinin sərhəddi – 1:10000 miqyasında torpaq və ya meşə planına uyğun olaraq aydın görünən yol, çay və ya meşə talalarına əsasən təyin edilir. Təbiət abidəsinin qısa təsviri – ekskursiya zamanı meşənin bitki örtüyü, torpağı, heyvanlar aləmi və s. barədə öyrəndikləriniz qeyd olunur. Təbiət abidəsinin təyinatı – XMOTƏnin təşkilinin əsas məqsədi və vəzifələri göstərilir. Ətraf mühitin mühafizəsinə aid ölkə qanunvericiliyində dövlət mühafizəsi nəzərdə tutulmuş təbiət obyektlərinin əsas kateqoriyalarından hansına aid olması təsvir edilir (nadir, nəsli kəsilməkdə olan növlər, təbii komplekslər, “Qırmızı Kitab”a daxil olan növlər və s.). Mühafizə olunması nəzərdə tutulan hər bir təbiət obyekti dəqiq təyin olunmalıdır. Nadir bitki və heyvan növlərinin əksəriyyəti meşələrdə və ya meşəətrafı ərazilərdə azsaylı populyasiya şəklində təsadüf olunur. Bu nadir növlər daim ətraf mühitdən antropogen təsirlərə məruz qaldığından ildənilə onların sayının və 104 III FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI növmüxtəlifliyinin azalması müşahidə edilir. Hər bir nadir növün populyasiyası və yaşayış məskəni XMOTƏnin pasportunda öz əksini tapmalıdır. Məsələn, meşənin yaxınlığındakı dağ yamac larında nadir və endem bitkilərdən eyxler dağlaləsinin kiçik populyasiyasına təsadüf edilirsə, pasportda həmin ərazini növün adı ilə adlandırmaq lazımdır. Xüsusi gözəlliyi ilə seçilən yabanı çiçəkli bitkilər insanlar tərəfindən kütləvi surətdə toplanaraq sayı azalmaqdadır. Bu qayda üzrə dəmirağacı, güləbrişin, şümşad, şabalıdyarpaq palıd, saqqızağacı və digər “Qırmızı Kitab”a daxil edilmiş növlərin bitdiyi meşə sahələri pasportlaşdırılır. XMOTƏnin əhəmiyyətinin nədən ibarət olduğunu göstərmək üçün pasportda xüsusi qeydlər aparmaq olar. Məsələn, “dəmirağacı ehtiyatının qorunması” qeydinə əsasən XMOTƏnin effektliyini sahənin ümumi vəziyyətinə və qorunan növlərin sayına əsasən təyin etmək olar. Dik yamaclarda olan meşə ərazisinin XMOTƏ statusu alması torpaq eroziyasının qarşısını almaq üçün əhəmiyyətlidir. Təbiət abidəsinin xüsusi qorunma rejimi – Meşə ərazisində təbiət abidəsinin qorunması üçün xüsusi qadağalar sistemi tətbiq olunur. Əlbəttə ki, siz meşədə göbələk və giləmeyvə toplamağı qadağan edə bilməzsiniz. Yerli əhalinin narazılığına səbəb olacaq belə təkliflərdən yan keçmək lazımdır. Lakin nadir bitkilərin qorunması və bitki ehtiyatlarının davamlı istifadəsi barədə xəbərdarlıq işarələri hazırlayıb həmin ərazidə yerləşdirmək olar. Bəzən meşə sahələri qanunsuz olaraq əhali tərəfindən malqaranın otarılması üçün istifadə olunur. Belə olduqda meşə bitkilərinin məhv edilməsinə, açıq meşə talasında otlaq yükünün normadan artıq olmasına yol verməmək, əhali arasında izahat və təbliğat işləri aparmaq lazımdır. Xüsusən də, nadir və tükənməkdə olan bitkilərin məhv olmasının qarşısı alınmalıdır. Meşədə yuvalayan quşları və kiçik onurğasızları yaşayış məskənindən hürkütməmək üçün ev heyvanlarını həmin əraziyə buraxmaq olmaz. Yalnız meşə mütəxəssislərinin xüsusi ekoloji ekspert rəyinə əsasən qorunan sahədə qurumuş ağacların və ya budaqların sanitar məqsədli xidməti qırılması həyata keçirilə bilər. Nadir quşların yuva qurduğu qurumuş ağacların kəsilməsi qadağandır. XMOTƏnin fəaliyyəti meşə ehtiyatlarının əhali tərəfindən qida məqsədləri üçün istifadəsinin təbiət abidəsinə təsiri müntəzəm olaraq gənc meşəçilərin nəzarəti və müşahidəsi altında olmalıdır. Ən çox yerli sakinlər göbələk və giləmeyvə toplayarkən təbiət abidəsinin olduğu ərazinin biomüxtəlifliyi üçün təhlükə yarada bilərlər. Malqaranın otarılması məhdudlaşdırılan ərazidə nadir bitki ləri tapdanmaqdan qorumaq üçün mikroyasaqlıq elan et mək Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|