Kitab Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti Şərq Ölkələri Meşə Sektorunda Hüquq Tətbiqi və İdarəetmə Sisteminin Təkmilləşdirilməsi proqramının ikinci fazası
MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Meşədə davranış qaydaları
111 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI III FƏSİL Meşə sahələrində söndürülməmiş kibritin, yanan siqaret qalığının atılması, eləcə də tonqal qalanması və ya ağac kömür istehsalı üçün xüsusi ocaqxanaların təşkil edilməsi qadağandır. Meşəyə sürtkü yağları və digər yanar mayelərdə isladılmış materialların aparılmasına icazə verilmir. Tonqal qalamaq üçün xüsusi yerlər ağaclardan xeyli aralıda seçilir. Həmin ərazi otlardan təmizlənir, bel vasitəsilə çala qazılır. Tonqalın ətrafındakı otlar 0,51 m radiusda təmizlənir. Ehtiyac olmadıqda çox hündür ocaq qalanmamalıdır. Küləkli havada tonqaldan kənara qığılcım düşməməsinə nəzarət olunur. Tonqal tam sönənə qədəır üzərinə su və torpaq əlavə edilir. Yanğın təhlükəsi olan meşə əraziləri 23 m enində şumlanmalı, törtöküntüdən təmizlənməlidir. Meşədəki tikililərin ətrafı 15 m radiusad şumlanır və yanğına qarşı minerallaşdırılmış zolaqlardan istifadə olunur. Yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına görə meşədən keçən avtomobil yollarının kənarı hər iki tərəfdə 10 m məsafədə törtöküntüdən, yanar materiallardan təmizlənməli və mineralaşdırılmış zolaqlarla təmin edilməlidir. Meşə yanğınlarının qarşısını almaq üçün gənc meşəçilər əhali arasında ekoloji məlumatlandırma və təbliğat işləri apara bilərlər. Meşə yanğınları, bir qayda olaraq, yüksək temperaturun təsiri altında istilənmiş sahələrdə, iynəyarpaqlı ağacların bitdiyi meşə ərazilərdə, törtöküntüsünün çox olduğu yerlərdə, qurumuş otlar, şibyə, xəzəl, quru budaqlar, iynəyarpaqlı ağacların qozaları ilə zəngin meşə döşənəyində daha çox baş verir. Belə sahələrdə təbliğat plakatları yerləşdirilir. Plakatlar hazırlanarkən ən çox 35 rəngdən istifadə olunmalıdır. Plakatlardakı yazılar inandırıcı və sadə dildə tərtib edilir. Maarif ləndirici plakatlar nəqliyyat yollarının kənarında, yanğın təhlükəsi olan meşə sahələrində, istirahət yerlərində, düşərgələrdə, turizm məntəqələrində, milli parkların ekoloji maarifləndirmə mərkəz lərində yerləşdirilir. “Meşəni yanğından qoruyun!”, “Tonqal yan dırmaq olmaz!”, “Odla ehtiyatlı olun!”, “Meşə yanğınlarıhəyat üçün təhlükəlidir!” və s. mövzulara aid plakatlar əhalinin diqqətini cəlb edərək, onları meşədə ehtiyatla davranmağa vadar edir. Bundan əlavə xüsusi müraciətnamələr hazırlanaraq turistlər, istirahət edənlər, məktəblilər və tələbələr arasında paylanılır. Mütəxəssislərin müşahidəsi göstərir ki, müəyyən bir yerdə ilk dəfə qoyulan lövhə insanların diqqətini cəlb edərək onları ayaq saxlamağa vadar edir. Bir müddət keçdikdən sonra plakatlar yenilənməlidir. Həmin yerdə eyni məzmunda, lakin rənginə və tərtibatına görə bir qədər 112 III FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI fərqlənən başqa lövhə qoyulduqda yenə də meşəyə gələnlərin marağına səbəb olur. Meşədə yanğın təhlükəsizliyi qaydalarını hər kəs bilməlidir: • Meşədə yalnız xüsusi təyin olunmuş yerlərdə tonqal qalamaq olar. Bu zaman tonqalı söndürmək üçün su ehtiyatı, bel və digər avadanlıq olmalıdır! • Yanan ocağı nəzarətsiz qoymaq olmaz! Meşəni tərk etməzdən əvvəl tonqalın su və nəm torpaqla söndürülməsinə, közərtinin qalmadığına əmin olun. • Meşə döşənəyinin sıx və qalın olduğu yerlərdə od qalamaq olmaz! Bu zaman alov meşə döşənəyinin altına keçərək yeraltı yanğın törədə bilər. • Meşə yanğınını müstəqil olaraq söndürməyə cəhd etməyin! Dərhal əlaqədar təşkilatlara və mütəxəssislərə müraciət edin! • Söndürülməmiş ocaq aşkar etdikdə dərhal böyükləri köməyə çağırın və birlikdə alovun söndüyünə əmin olun. • Meşə yanğınları barədə xəbərdarlıq lövhələri hazırlayıb istirahət yerləində yerləşdirməklə təsadüfi ehtiyatsızlığın fəlakətli nəticələri barədə insanları məlumatlandıra bilərsiniz. • Meşəətrafı yaşayış yerlərində quru otların yandırılmasının qarşısı alınmalıdır! Sürətlə yayılan alov güclü meşə yanğınına səbəb ola bilər. • Meşə yanğınlarının qarşısını almaqla siz yüzlərlə bitki və heyvan növünü yaşayış məskənini itirməkdən xilas edirsiniz! Meşədə davranış qaydaları Meşədə olarkən hər kəs müəyyən davranış qaydalarına riayət etməli, təbii sərvətlərin istifadəsinə məsuliyyətlə yanaşmalıdır. Sadə qaydaları yerinə yetirməklə meşə ekosisteminin normal fəaliyyətinə mane olmadan və meşənin canllılar aləmınə zərər vurmadan səmərəli istirahət etmək, təbiətin gözəlliyindən zövq almaq mümkündür. Odun məqsədilə yalnız qurumuş ağac budaq larından istifadə etmək olar. Əgər ağacın üzərində bircə ədəd də olsa yaşıl budaq vardırsa, başqa quru ağac axtarmaq lazımdır. Meşəyə gələn hər bir kəs özü ilə qalın plastik paketlər götürməlidir. Səyahətin sonuna qədər toplanmış tullantıları həmin paketin içərisinə qoyub, tullantı üçün təyin olunmuş yerlərə aparmaq 113 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI III FƏSİL lazımdır. Meşə üçün çox təhlükəli olan plastik qablar, dəmir qablar, qaz balonları, yapışqan, konserv qutuları mütləq təcrid ounmalıdır. Meşədə qarışqa yuvalarının yaxınlığında çadır qurmaq olmaz. Bu zaman qarışqaların hərəkət etdikləri cığırlar tapdanır, milyonlarla qarışqa ayaq altında məhv olur. Çadır qurarkən içərisinə döşəmək üçün yaşıl budaqları kəsməklə təbiətə xeyli zərər vurulur. Bircə gecəliyə gələn turistlərin hərəsi bir ağacın budaqlarını kəsərsə, ümumilikdə bu meşəyə vurulan zərərin birə beş artması deməkdir. Çadır qurarkən ağaclara mismar vurmaq olmaz. Ağacın yarası sonradan xəstəliktörədici mikroorqanizmlərin məskəninə çevrilərək illərlə sağalmaq bilmir. Quru havada ağacların altında tonqal qalamayın. İynəyarpaqlı ağacın altındakı tonqaldan bir qığılclm belə düşdükdə yuxarıdan yanma başlaya bilər. Bu cür meşə yanğınları uzunmüddətli olaraq böyük sürətlə yayılır. Tonqalı mütləq su ilə söndürmək vacibdir. Tonqalın üzərinə torpaq tökməklə kifayətlənmək olmaz. Torpaqda olan mamır, quru yarpaqlar, torf közlərin yenidən alışmasına səbəb olur. Siqaret kötüklərini də yerə atmaq olmaz. Onları bir paketə toplayıb meşədən çıxarmaq lazımdır. Meşədəki çaylarda və göllərdə balıq toru qurmaq olmaz. Balıq ovuna tilovla getmək daha məqsədəuyğundur. Meşəyə maqnitofonla gəlmək quşların, kiçik heyvanların, həşəratların sakit həyatını pozmaq deməkdir. Meşədə etik qaydalara riayət edin! 1. Meşədə səsküy salmayın, canlıları hürkütməyin. 2. Quş yuvalarına yaxınlaşmayın, insanın izlərini hiss edən ana quş balalarını atıb gedə bilər. 3. Yuvadakı yumurtaları kolleksiya üçün götürməyin. 4. Yuvadan düşən balaları evə aparmayın, yaxşısı budur ki, yenidən qaytarıb yuvaya qoyasınız. 5. Ağacların budaqlarını qırmayın, onlar canlıdır, lakin öz etirazını bildirməkdə acizdirlər. 6. Xoşunuza gələn kəpənəyi və ya böcəyi tutmayın, bəlkə də bu yer üzərində həmin növün sonuncu nümayəndəsidir. 7. Çiçəkləri dərməyin, qoy onlar meşədə çiçəkləyərək dünya mızı gözəllikləri və ətirləri ilə bəzəsinlər. 8. Dərman bitkiləri tədarük edərkən bütün növlərdən olan sağlam çiçəkləyən və toxumlayan bitkiləri qoruyub saxla maq lazımdır. Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|