I-önemli Deniz Akıntıları

ile bağlıdırlar. Hemen hemen her büyük limanda biten veya başlayan bir demiryolu hattı 

vardır.  Bu kara ve demiryolları mal ve yolcu taşırlar. 

Doğu Akdenizin tarihi  limanlarından olan İskenderiye (Alexandria) (4.300 000) (Hafen 

von Alexandria) , Nil nehri deltasının batı kenarında bulunmaktadır (31° 12’  00 “ N, 29° 55’ 

07” E). Jeomorfolojik olarak  bir lagünün (maryut gölü) önünü kapatan kıyı kordonunun 

kenarındaki bir koyda kurulmuştur. Bu koy,daha önce mevcut olan bir adacığın (Pharos adası) 

bir tombolo ile kıyıya bağlanması ile oluşmuştur. Yani şimdi küçük bir yarımada halinde olup 

doğusunda ve batısında iki koy yani iki liman vardır (doğu limanı ve batı limanı). Limanlar 

sert kuzey ve kuzeybatı rüzgârlarına kapalıdır.  

İskenderiyede subtropikal çöl iklim şartları egemendir. Yıllık ortalama sıcaklığı 20°C, yıllık 

yağış miktarı 195 mm dir.  

İskenderiye limanı demiryolu  ile Kahire üzerinden güneye Sudana bağlanır. Buradan da tüm 

Afrikaya.  Diğer bir kol kıyıyı takibederek ülkenin en doğusuna uzanır. Ayrıca süveyşe ve 

Port said şehrine de demiryolu ile bağlıdır. Karayolları ile de ülkenin  her yerine bağlıdır. Bu 

bağlantılar İskenderiyenin ne kadar geniş bir hinterlenda sahip olduğunu gösterir.  Batı limanı 

uluslararasıdır.  Derinliği 15 m dir. Büyük gemiler (150 000 ton)  bu limanı rahatlıkla 

kullanabilmektedir. İskenderiye hem ithalat hem  ihracat, hem  de turizm limanıdır. Dışarıya 

bilhassa pamuk ihraç edilir. Limanın alanı 8.5 km² si, deniz, 2km² si de kara alanı olmak 

üzere 10.5km² dir. Mendireğinin uzunluğu 3.70 km dir. Uluslararası bir havaalanına da 

sahiptir. 

İskenderiye Suriye,Lübnan, Filistin, Kıbrıs, Anadolunun güney ve batı kıyıları ve Girit ile ile 

irtibatlı bir limandır.   

Beyrut (Beirut), (35°53’19” N, 35°29’ 43” E), (2 000 000). Tarihi  Fenikeliler zamanına 

kadar uzanan bir limandır. Tepelik bir burun üzerinde yeralır. Bu burunun kuzeyinde ve 

güneyinde doğal koylar yer alır. Bunlar ilkçağ teknelerinin barınmalarına elverişli yerlerdi. 

Modern liman burnun kuzey kenarındadır. Batı ve güney sektörlü rüzgârlara kapalı fakat 

kuzey sektörlülere açıktır. 2.33 km uzunlukta  bir mendirek inşa edilerek kuzey rüzgârlarına 

da kapalı duruma getirilmiştir. Limanın derinliği 15 m dir. Yüzölçümü 1.2 km² dir. Büyük 

gemiler limana girebilmektedir. Yükleme boşaltma tesisleriyle modern bir limandır.  

Beyrut Akdeniz iklim şartlarının egemen olduğu bir şehirdir. Yıllık sıcaklık ortalaması 

19.8°C, yıllık ortalama yağış miktarı 888 mm dir.  

Beyrut limanı demir ve kara yolları ile ülkenin her tarafına bağlanır. Hinterlandına Şam 

bölgesi Hatta Ürdün de  dahildir. Bir ithalat ve ihracat limanıdır. Aslında Beyrutun doğal 

hinterlandı mezopotamyayı da kapsamaktadır. Fakat siyasal istikrarsızlıklar nedeniyle 

hinterland kapalıdır. Mesela Bağdatın Akdenize kıyısına  ulaşacağı en kestirme yol Beyrutta 

son bulmaktadır. Osmanlı yönetimi zamanında bu güzergâh kervan yolu  halinde çalışıyordu.  

Beyrut, Mısır, Anadolunun güney ev Batı, Kıbrıs, Girit, Libya gibi ülke ve bölgelere yönelik 

bir limandır. Son yıllarda Mersin ile Beyrut arasında çalışan  feribot seferleri başlamıştır. 

İzmir ile Beyrut arasında da düşünülmektedir. Bu ulaşım bağlantılarının Türkiye açısından 

ekonomik ve siyasal önemi büyüktür.  

İskenderun (200 000 ): Doğu Akdenizin kuzeydoğu köşesinde Türkiyeye ait önemli bir 

limandır (36°35’12” N, 36°10’20” E), İskenderun körfezindedir. Akdeniz iklim şartları 

egemendir. İskenderun körfezinin doğu kıyıları genellikle rüzgarlara açık ve düzdür. Bu 

nedenle İskenderun körfezinin doğal liman olma özelliği yoktur. İskenderun körfezinin tarihi 

doğal limanı Yumurtalı (Ayas) idi. Piri resi kitab ı Bahriyyesinde (1528) İskenderun hakkında 

“İskenderun alçak bir burun üzerindeki harap bir kaledir. Kele önü günbatısı, lodos ve kıble 

tarafından esen rüzgarlara karşı iyi bir yatak yeridir.” yazmaktadır. Ayas sönünce konum 

itibariyle önemli bir noktada bulunan İskenderun  XX. Yüzyıl başlarında oldukça işlek bir 

iskele  durumuna geldi.  Bağdat demiryolu hattından 1912 yılında buraya bir hat bağlandıktan 

sonra daha da gelişti. 1918 yılında Fransızlar burayı işgal ederek limanı biraz onardılar.  1930 

---

larda İskenderunun nüfusu 13 000 kadardı. 1955 te nüfus 46 500 oldu. 1945 de liman 

geliştirildi. 1974 te demirçelik fabrikalarının kurulmasından sonra   liman çok gelişerek 

modern bir hüviyet kazandı. İhtiyaca kafi gelmememye başladı bunun üzerine körfezin diğer 

kıyılarına çok sayıda yardımcı limanlar yapıldı ve körfez bir limanlar bölgesi haline geldi.  

Günümüzde İskenderun esas limanının 1400 m uzunluğunda kuzeybatı ve batı rüzgarlarını 

kesen bir mendireği vardır. Batı ve güneybatı sektörlü rüzgarlar körfezde yüksek dalgalar ve 

fırtınalar oluştururlar. Limanın maksimum derinliği 12 m dir. 100 000 tonluk gemiler 

yükleme boşaltma yapabilirler. Alanı 0.40 km ² dir. TCDD nin işlettiği liman son yıllarda özel 

sektöre devredildi.  

İskenderun limanı demir ve karayollarıyla Türkiyenin iç kesimlerine bağlıdır. Bir ithalat ve 

ihracat limanıdır. Petrol, Kömür  ve demir cevheri ithal edilir. Demir çelik mamülleri ile tarım 

ürünleri ve diğer yapılmış eşyalar ihraç edilir. İskenderun limanı aynı zamanda bir antrepo 

limanı ve bir askeri limandır. İskenderun limanınınhinterlandı tüm güneydoğu Anadolu ve 

doğu Anadoluyu, Ermenistanı, İranı, Mezopotamyayı kapsamaktadır. Komşu ülkelerle iyi 

siyasal ilişkiler olduğu takdirde ortadoğunun en önemli limanı olmaya namzettir.  

İzmir (3.500.000) (38°26’25” N, 27°09’01”E),  , Batı Anadolu kıyılarında doğal liman 

olmaya son derece elverişli bir körfezin doğu ucunda zamanımızdan 2500 yıl önce kuruldu. 

İzmir körfezi adı verilen bu körfez her yönden esebilecek fırtınalı tarzındaki rüzgârlara 

kapalıdır. Bu nedenle mükemmel bir doğal limandır. İzmir körfezi iki jeomorfolojik üniteden 

oluşur. İl kısmı kuzeybatı- güneydoğu  doğrultulu ve geniş bir deniz alanıdır.  Körfezin ağzı 

Karaburun-Foça arasında 21 km kadardır. Uuznada ve Urla yarımadası körfezin bu kısmını 

tali iki kısma böler. Urla yarımadasının batısında kalan kısma Gülbahçe koyu denir. Uuznada 

ile batı kenar arasında kalan deniz yoluna ise Mordoğan geçidi denir. Kraburundan Gülbahçe 

koyunun bitimine kadar da mesafe 38 km dir. Urladan itibaren körfez batı-doğrultusunu alır 

ve gittikçe daralır. Bu dar kısmın ucunda İzmir limanı bulunur. Batı-doğu doğrultulu kısmın 

kuzey kıyıları sığdır. Zira buraya Gediz nehri dökülüyordu ve burayı dolduruyordu. 1881 

yılında Gedizin yatağı değiştrildi ve Foçanın biraz güneyinden denize dökülmesi sağlandı. 

Ayrıca Melas deresi adlı bir akarsu da İzmir limanının olduğu yere dökülür. Burayı doldurur. 

Bu nedenle sürekli olarak taranır.  

İzmir limanı Akdeniz iklim şartlarının hakim olduğu bir alandadır. Fırtınalardan korunaklıdır. 

Yaz mevsiminde  imbat adı verieln günlük bir rüzgar eser. Bu rüzgarın mekanizması kara ve 

denizin farklı ısınmasın abağlıdır. Gündüz denizden karaya doğru eser. Deniz üzeyi küçük 

dalgacıklı olur. Fakat şehrin boğucu sıcağını hafifletir. Gece de karadan denize doğru eser. Bir 

yerel klima olayıdır.  

 İzmirin esas limanı Alsancak adı verilen semttedir. Kordonboyundaki esas liman değildir. 

Körfezin elverişli yerlerine alternatif limanlar yapılmıştır. Petrol ile ilgili liman ise kuzeyde 

Çandarlı körfezi kıyısındaki Aliağaya inşa edilmiştir.  

Modern İzmir limanının temelleri 1875 yılında sultan Abdülaziz döneminde atılmıştır 

(Konak-Pasaport limanı) . 1888 yılında dışardan İzmir limanına 1385 vapur, 373 yelkenli 

gemi gelmişti. Daha sonra Alsancaktaki liman inşa edildi. Alsancak liman  alanı 0.9 km² dir. 

İzmir limanı Türkiyenin en büyük limanıdır. Hem ihracat hem de ithalat limanıdır.Turizm 

bakımından da önemli bir limandır. Büyük kruvaziyer gemiler İzmir limanına gelmekte ve 

civarındaki Turizm mekanlarını çok sayıda yabancı turist gezmektedir. Limanın yıllık yük 

kapasitesi  12 milyon tona ulaşmıştır. Her türlü tarım ürünü ihraç edilir. 1880 lerde inşa edilen 

demiryollarıyla iç kesimlere bağlanmıştır. Özellikle Bandırma limanı bağlantısı önemlidir. 

İzmir demiryolları ve karayolları ile Türkiyenin her bölgesi ile irtibat halindedir. Hinterlandı 

Güney Marmarayı,Ege bölgesini, İç Anadoluyu ve kısmen doğu Anadolu ile  İç batı 

karadenizi kapsamaktadır.  

İzmir limanı Anadolunun Akdenize açılan en büyük kapısıdır. Öncelikle Egeyi ilgilendirir. 

Batı, orta ve doğu Akdenizle irtibat kurar. Mısır, Yunanistan, Tunus, İtalya, Fransa ve 

---