Hasan basri Çantay’in kiŞİLİĞİ

66                                                                                Hayrettin Kızıl 
 
 
Dicle Üniversitesi İlahiyat 
Fakültesi
 Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 
 
Saint Athanasius, “Life OF St Antony/Vita S. Antoni” Nicene And 
Post-Nicene  Fathers  Of  The  Christian  Church  Volume  IV  St.  Athanasius 
Select Works And Letters, P. Schaff and H. Wace,  Tarihsiz 
Atiya,  Aziz  Suryal,  Doğu  Hıristiyanlığı  Tarihi,  Çev:  Nurettin 
Hiçyılmaz, Doz Yayınları, İstanbul 2005 
Batuk,  Cengiz,  “Millenarianist  Bir  Hareket  Olarak  Montanizm”, 
Milel ve Nihal, 2003, S.1. 
Besse, J.M. “Rule of St. Basil”, Catholic Encyclopedia, C.II. 
Butler,  Edward  Cuthbert,  “Monasticism”,  The  New  Encyclopedia 
Britannica, c.XVIII, New York 1911, United States of America. 
Campbell, T.J., “Asceticism”, Catholic Encyclopedia, c.I. 
Clarke, W. K. Lowther, St Basil The Great A Study In Monasticism, 
University Pres, Cambridge 1913.  
Cutts, Edward L., The Fathers For English Readers “Saint 
Jerome”, London 1951. 
Delatte,  Dom Paul, Commentary On The Rule Of St. Benedict, (İn-
gilizceye Çev.) Dom Justin Mc Cann, London 1921. 
Feasey,  Henry  John,  Monasticism  :  What  is  it?  A  Forgotten 
Chapter In The History Of Labour, London 1898. 
Ford,  Hugh  Edmund,  “St  Benedict  of  Nursia”,  Catholic 
Encyclopedia, c.II. 
Gündüz,  Şinasi,  Din  Ve  İnanç  Sözlüğü,  1.Basım,  Vadi  Yayınları, 
Ankara 1998. 
____________  ,  “Keşiş”.  Diyanet  İslam  Ansiklopedisi,  c.XXV, 
Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2002. 
____________, Hıristiyanlık, İSAM, İstanbul 2008. 
Gürkan,  Salime  Leyla,  “Manastır”.  Diyanet  İslam  Ansiklopedisi, 
c.XXVII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2003. 
Hannay,  James  O.,  The  Spirit  And  Origin  Of  Christian 
Monasticism, London 1903.  
Harnack, Adolf, Monasticism and The Confessions of St Augustine, 
Oxford 1901. 
Huddleston,  G.  Roger,  “Monasticism”,  Catholic  Encyclopedia,  c. 
X. 
Lechner, Peter, The Life And Times Of St. Benedict, Patriarch Of 
The Monks Of The West, New York 1900. 

---

Hıristiyan Monastisizminin Kuruluşu                                             67 
 
 
 
 
Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 
 
Mackean, William Herbert, Christian Monasticism in Egypt, To The 
Close Of The Fourth Century, New York 1920. 
Mitchell,  Nathan  D.,  “Christian  Religious  Orders”,  The 
Encyclopedia of Religions, c.XII, Editör: Mircea Eliade, NewYork. 
Morrison, Ernest Frederick, St Basil And His Rule, Oxford 1912. 
Oestreich, Thomas, “Abbot” Catholic Encyclopedia, c.I. 
Palladius,  The  Lausiac  History  of  Palladius,  Yayına  Hazırlayan: 
W.K. Lowther Clark, New York 1918. 
Schaff,  Philip,  The  Apostolic  Fathers  with  Justin  Martyr  and 
Irenaeus, 
kitabın 
bulunduğu 
adres 
http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.pdf
 (Erişim Tarihi: 17.12. 2010). 
Smith,  Gregory,  Christian  Monasticism,  From  The  Fourth  To  The 
Ninth Centuries Of The Christian Era, Londra 1872. 
Thurston, Herbert, “Monk” Catholic Encyclopedia, c.X. 
Wishart,  Alfred  Wesley,  A  Short  History  Of  Monks  And 
Monasteries, Albert Brandt Publisher, New Jersey 1900, United States of 
America. 
Woodhouse,  Rev.  F.  C.,  Monasticism  Ancient  And  Modern  Its 
Principles,  Origin,  Development,  Triumphs,  Decadence  And  Suppression 
With An Enquiry As To The Possibility Of Its Revival, Londra 1896. 
 

---

---

ABBASİ SARAYININ SİVRİ DİLLİ NEDİMİ:  
EL-CEMMÂZ  (-II-) 
Hüseyin Günday

 
Özet 
Abbasi dönemi mizahının önemli figürlerinden Basralı nükte-
dan  el-Cemmâz  (ö.  242/857),  gerek  sosyal,  gerekse  müstehcen  ko-
nulara dair yaptığı ilginç yorumlarıyla klasik dönem kaba mizahına 
ciddi katkı sağlayan bir şahsiyettir. Bu makale, onun bir takım sos-
yal ve mahrem konulardaki hicviyelerine, bazı çağdaşı şahsiyetlerle 
giriştiği polemiklere, ayrıca nüktelerine hâkim olan cinsellikle ilgili 
temalara değinecektir.  
Anahtar  Kelimeler:  Klâsik  Arap  edebiyatı,  Cemmâz,  kaba 
mizah. 
 
AL-CAMMÂZ, THE SHARPED-TONGUE COURTIER  
OF THE ABBASID PALACE 
Abstract 
One  of  the  pre-eminent  figures  of  Abbasid  humour,  the 
Basrian  well-known  humorist  al-Cammâz  (death:  242/857)  is  a 
character  who  contributed  much  to  the  crude  humour  by  his 
polemics  in  the  classical  period.  This  article  aims  to  show  how  he 
tackled some social and confidental affairs by his vulgar tongue and 
how  he  entered  into  the  fervent  polemics  with  his  adversaries  and 
rivals.  
Key  Words:    Clasical  Arabic  literature,  al-Cammâz,  crude 
humour. 
Giriş 
Makalenin bundan önce aynı isimle  yayınlanan ilk bölümünde, 
klasik Arap mizahının yetkin isimlerinden Cemmâz’ın hayat hikâyesi-
ne  dair  oldukça  muhtasar  bir  giriş  yapılmıştı.  Akabinde  onunla  ilgili 
anekdotlara yansıdığı kadarıyla fiziksel kusurlardan çirkinliğin eleştiri-
sine, bazı sosyal tip ve sınıflara yönelik (cimri, davetsiz misafir, sakîl, 
ahmak) edebi sataşmalara, klasik edebiyatın yeme-içme konulu mizahi 
anlatılarına,  ilgi  çekici  ve  komik  durumların  tasviri  hususundaki  yet-
kinliğine, kısa şiir formunun savunusunda serdettiği sıradışı gerekçele-
re, söz oyunlarına ve seci tekniğine dayalı mizah örneklerine, son ola-
                                                           

 Dr. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi. 

---