Hasan basri Çantay’in kiŞİLİĞİ
Yüklə 3,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ULUSLAR ARASI ŞIRNAK VE ÇEVRESİ SEMPOZYUMU Editör
184 Brian M. D’Onofrio,Lindon J. Eaves, Lenn… (Çev: Celal Çayır) Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Plomin, R., & Daniels, D. (1987). Why are children in the same family so different from each other? Behavioral and Brain Sciences, 10, 1–16. Plomin, R., DeFries, J. C., McClearn, G. E., & Rutter, M. (1997). Behavior genetics (3rd ed.). New York:W.H. Freeman and Co. Potvin, R. H., & Sloane, D. M. (1985). Parental control, age, and religious practice. Review of Religious Research, 27, 3–14. Rowe, D. C., & Plomin, R. (1981). The importance of nonshared environmental influences in behavioral development. Developmental Psychology, 17, 517–531. Scarr, S. (1992). Developmental theories for the 1990’s: Development and individual differences. Child Development, 63, 1–19. Scarr, S.,&Weinberg,R.A. (1978). Attitudes, interests, and IQ.Human Nature, 1, 29–36. Thornton, A., & Camburn D. (1989). Religious participation and adolescent sexual behavior and attitudes. Journal of Marriage and the Family, 51, 641–653. Truett, K. R., Eaves, L. J., Meyer, J. M., Heath, A. C., & Mar- tin, N. G. (1992). Religion and education as mediators of attitudes: A multivariate analysis. Behavior Genetics, 22, 43–62. Truett,K. R., Eaves, L. J.,Walters, E. E., Heath,A. C., Hewitt, J. K.,Meyer, J. M., Silberg, J., Neale, M. C., Martin, N. G., & Kendler, K. S. (1994). A model system for analysis of family resemblance in extended kinship of twins. Behavior Genetics, 24, 35–49. Udry, J. R.(1988)Biological predisposition and social control in adolescent sexual behavior. American Sociological Review, 709– 722. Vernon, P. E. (1979). Intelligence: Heredity and environment. San Francisco: W. H. Freeman and Company. Dini Bağlılık, Tutum, ve Davranışlar Üzerindeki Biyolojik ve Sosyal. 185 Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Waller, N. G., Kojetin, B. A., Bouchard, T. J., Jr., Lykken, D. T., & Tellegen, A. (1990). Genetic and environmental influences on religious interests, attitudes, and values: A study of twins reared apart and together. Psychological Science, 1, 138–142. ULUSLAR ARASI ŞIRNAK VE ÇEVRESİ SEMPOZYUMU Editör: M. Nesim DORU, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri, Şırnak Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2010, ss,1246. Mesut DÜZCE 1 Şırnak Üniversitesi’nin Şırnak Valiliği, Şırnak Ticaret ve Sa- nayi Odası ve Dicle Kalkınma Ajansı ile birlikte düzenleyerek, 14- 16 Mayıs 2010 tarihleri arasında gerçekleştirdiği “Uluslararası Şır- nak ve Çevresi Sempozyumu’’nda sunulan bildiriler aynı zamanda Sempozyum Düzenleme Kurulu’nun başkanlığını da yapan M. Ne- sim DORU editörlüğünde kitaplaştırılarak bilim ve kültür hayatına kazandırıldı. Sempozyum Şırnak yöresini ilk defa böylesine derinlikli ve çeşitli yönleri ile ele aldığı için önem arz etmektedir. Öte yandan henüz kurulma aşamasında olan Şırnak Üniversitesinin uluslararası niteliğe sahip böylesi bir etkinliği gerçekleştirmesi ve yöreyi geniş kapsamda ve farklı birçok disiplin açısından ele almış olması dikkat çeken diğer hususlardır. Ayrıca sunulan tebliğlerin basılarak yayın- lanması ve düşünce hayatına sunulması altı çizilmesi gereken diğer önemli bir noktadır. Şırnak ve çevresini konu edinen sempozyumda sunulan bildi- riler kitabının içerik açısından oldukça zengin bir eser olduğunu teslim etmek gerekir. Şırnak ve çevresini tarih, sosyo-kültürel yapı, kentsel ve mimari yapı, siyasi ve idari yapı, yörenin önemli simala- rı, eğitim, dil ve edebiyat, etnik ve dini gruplar, ekonomik potansi- yel, turizm, tarım ve hayvancılık gibi çeşitli açılardan inceleyen bu çalışma, bölgeyle ilgili birçok konuyu gün yüzüne çıkartan bildiri- lerle doludur. Eserde, öncelikle bölgeyi tarihi açıdan ele alan bildirilere yer verilmiştir. Bu bölüm, bölgenin en önemli simgeleri olarak bilinen Nuh Tufanı ve Cudî Dağı konuları dini kaynaklar, arkeolojik bulgu- 1 Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Sosyolojisi ABD. 188 Mesut Düzce Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 lar ve mitolojik unsurlar açısından ele alan bildiriler ile başlamakta- dır. Ayrıca Şırnak ve Çevresinin Sâsâniler, Eyyubiler ve Osmanlılar dönemindeki durumu ele alınarak bölgenin tarihsel seyir içindeki konumu tespit edilmiştir. Yine Cizre Buhtî Beyliği, Bedirhan Bey’in Cizre Mütesellimliği ve Miran Aşireti Reisi Mustafa Paşa gibi tarihi olay ve kişilikler de bu bölümdeki bildirilerde ele alın- mıştır. Bölgeyi sosyo-kültürel yapı açısından ele alan bildirilerin yer aldığı ikinci bölümde bölgenin sosyo-ekonomik ve kültürel özellik- leri, göç, kentsel yapı, modernleşme sürecinde aşiret ve akrabalık ilişkileri, şiddet ortamında boşaltılan köylerin yeniden yerleşime açılması gibi konuları ele alan tebliğlerde Şırnak bölgesinin sosyo- ekonomik açıdan Türkiye’nin diğer bölgeleri ile mukayese edilmiş ve Devlet Planlama Teşkilatının verileri ışığında bölgenin Türkiye ortalamasının oldukça altında kaldığı vurgulanmak suretiyle Şırnak ilinin Türkiye ölçeğinde gerek bölge illeri gerekse tüm iller arasın- daki yeri tespit edilmiştir. Ayrıca göç meselesi bir problem olarak ortaya konulmaya çalışılarak göçün sosyo-kültürel ve ekonomik anlamdaki sonuçları ve göç eden ailelerin kentle uyumu tartışılmış- tır. Yine göç meselesi ile ilgili olarak boşaltılan köylerin yeniden yerleşime açılmasıyla birlikte geri dönüşler konusunda yapılan araş- tırmalar değerlendirme konusu yapılmıştır. Bölümün dikkat çeken çalışmalarından birisi bölgenin toplumsal yapısında önemli bir yer işgal eden aşiret yapılarının ve bununla bağlantılı olarak akrabalık ilişkilerinin modernleşme sürecinde uğradığı kırılmaları ve dönü- şümleri ele almaktadır. Bu çerçevede modernizmin geleneksel yapı- lara nüfuz ederek onları nasıl bir çözülme sürecine tabi tuttuğunun aşiretler ve akrabalık ilişkileri bağlamındaki seyri tartışan bildiri, şiddet ortamı nedeniyle kırsaldan kente zorunlu olarak yapılan göç- lerin bu yapıyı çözmedeki rolü üzerinde durmaktadır. Şırnak yöresinin kültür unsurları arasında yer alan müzik, mimari, kıyafet vb. konular da kitaptaki bildirilerde tartışılmıştır. Bu çerçevede kültürel bir miras olarak değerlendirilen “Şal- Uluslar Arası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu 189 Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 şepik/Şırnak Şalı” hammaddesi, yapım işleri, yeniden üretimi, mü- zelerde ili temsili ve dokumacılık haritasındaki katkısı gibi birçok açıdan ayrıntılı bir şekilde ele alınıp değerlendirilmiştir. Bölgenin tarihsel süreç içerisinde olduğu gibi şimdi de farklı kültürlere ve inanç gruplarına ev sahipliği yaptığının en önemli göstergesi olarak mimari yapılar gösterilebilir. Dolayısıyla bölgeyi konu olan bir sempozyum kaçınılmaz olarak bu konuyu işleyecekti. Konuyu işle- yen bildirilerin gerek tarih içinde mimarinin aldığı seyir gerekse birer kültür mirası olarak devralınan yapıların kültür tarihi ve kültü- rel değerler açısından önemi üzerinde durdukları gözlenmektedir. Bu çerçevede özellikle Süryani kiliseleri, türbe ve medreseler ile mezar taşlarının ön plana çıktığı ve halkın büyük ilgisine mazhar olduğu ifade edilmiştir. Bölgenin siyasi ve idari yapısını inceleyen bildirilerde Şırnak ve çevresinin Türkiye içindeki yeri ve jeopolitik konumu gözden geçirilerek bu konumun uluslar arası konjonktürdeki değişimler ile bölgenin ve ülkenin gücüne nasıl bir etki yaptığı tartışılmıştır. Ayrı- ca küreselleşme sürecinde yaşanan kültürel ve sosyal değişmelerin Şırnak’taki izdüşümü bildirilerde ayrıntılı olarak işlenmiştir. Siyasi ve idari yapı çerçevesinde Türkiye-Kuzey Irak ilişkilerinde Şırnak ilinin rolü, Irak’ta yerel yönetim ve demokrasi gibi konuların tartı- şıldığı bildirilerde Türkiye’nin son dönem dış politikasının “Strate- jik derinlik” ve “komşularla sıfır sorun” ilkeleri bağlamında Irak ve özellikle Kuzey Irak’taki Kürdistan Bölgesel Hükümetine yönelik politika değişimleri ve Türkiye-Irak arasındaki tek sınır kapısının bulunduğu Şırnak bölgesinin rolü değerlendirilmektedir. Şırnak yöresi başta Cizre olmak üzere âlim yetiştirme açısında mümbit bir coğrafyaya sahiptir. Cezerî mahlasıyla hendeseden ta- savvufa, edebiyattan mitolojiye değin birçok âlim, edebiyatçı ve bilim adamı bilinmektedir. Sempozyum yörenin önemli simaları olan bu şahısların kişiliklerini, hayatlarını ve görüşlerini araştıran bildirilere önemli oranda yer ayırmıştır. Dolayısıyla bu alanda araş- 190 Mesut Düzce Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 tırma yapacak olanlara zengin bir kaynak sağlandığı söylenebilir. Özellikle dünyaca ünlü Cizreli mühendis ve bilim adamı Ebu’l Îz el-Cezerî çeşitli açılardan ele alınırken, nispeten daha az tanınan ve henüz gerektiği şekilde araştırmalara konu olamayan şair mutasav- vıf ve tarihçiler de inceleme konusu yapılmıştır. Bu çerçevede Mol- la Ahmed el-Cezerî’nin vahdet-i vücut, felsefesindeki ontolojik aşk, kelami görüşleri vb. gibi konulardaki düşünceleri, Şeyh Seyda’nın tasavvufî görüşleri, Seyda el-Cezerî’nin hayatı ve tasavvufi anlayışı ve bölgenin diğer bir takım bilginlerinin hayatları ve anlayışları ve bu şahısların yetiştiği çevre hakkında bilgi veren bildiriler de eserde yer almıştır. Bütün bunlar bölgenin tarihinde zengin bir bilimsel ve kültürel mirasa sahip olduğunu göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Eğitim dil ve edebiyat başlığı altında Şırnak ilinin eğitim ala- nında yaşadığı sorunlar ve çözüm önerilerinin yanı sıra tarih içeri- sinde bölgede faaliyet gösteren eğitim kurumları ve yörenin Kürtçe yazan şairleri içeren bildirilere yer verilmiştir. Bu çerçevede eğitim kurumları olarak bölgenin geleneksel yapısında önemli bir yere sa- hip olan medreselerin bölgenin eğitim ve kültür seviyesine yapmış olduğu katkı üzerinde durulmuştur. Aynı şekilde yörede Kürtçe ya- zan şairlerin isim listesi, kronolojisi, yerleşim yerleri ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Şırnak bölgesi etnik köken ve dini inanç açısından çeşitlilik göstermektedir. Başta Müslümanlık olmak üzere Süryanilik, Yezidi- lik ve Yahudilik bölge insanının paylaştığı inançlar olarak dikkat çekmektedir. Tebliğler içerisinde bu çeşitliliğin bir arada nasıl tec- rübe edildiğini araştırma konusu yapan bir bildirinin olmamasının eksikliği yanında bölgenin etnik açıdan da çeşitliliği barındırdığı vurgusuna rağmen bu konuyu tartışan bir tebliğin bulunmaması göze çarpmaktadır. Bununla birlikte bölgede azınlık durumunda bulunan İslâm dışındaki unsurlar gerek yabancı gerekse de yerli yazarlar tarafından çeşitli açılardan ele alınmıştır. Bu bağlamda Şır- nak bölgesindeki Doğu Süryani toplumu, geç Osmanlı döneminde Uluslar Arası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu 191 Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Botan bölgesindeki Hıristiyan yerleşim birimleri ve popülasyonu, Osmanlı resmi sayımları ile Nesturi, Keldani ve Ortodoks Süryani kiliselerinin verileri ışığında, analiz konusu yapılmıştır. Bunun yanı sıra İdil ilçesi, Süryani kaynaklarından hareketle tanıtılmış ve Cizre Süryanilerinin tarihsel süreç içerisindeki durumu çeşitli verilere dayanılarak aydınlatılmıştır. Şırnak bölgesinin inanç çeşitliliğinin önemli bir parçası olan Yezidilik’in kaybolmaya yüz tuttuğu değer- lendirmesi ile Tufan Mitosu ve Cudî Dağı’nın Yezidî kimliğinin inşasında oynadığı rolün irdelenmesi de bildirilerde yer alan konular arasındadır. Sonuç olarak Şırnak bölgesinde özellikle dinsel çeşitli- lik ile ilgili bilinmeyen yönlerin araştırıldığı, tartışıldığı ve değer- lendirildiği bildiriler konuya ilgi duyan araştırmacılar için önemli referans noktaları sunmaktadır. Bölgenin ekonomik potansiyeline ilişkin bildirilerde genel olarak Şırnak ilinin gelişmişlik düzeyi, kalkınma stratejisi, Türki- ye’deki sosyo-ekonomik göstergeler açısından değerlendirilmesi yapılmış ve bölge ekonomisine katkısı açısından doğal kaynakların kullanılabilirliği üzerinde durulmuştur. Ayrıca bölgenin önemli bir gelir kaynağı olarak Habur Sınır Kapısı’nın gerek bölge gerekse ülke için önemi vurgulanmıştır. Yine bu minvalde mayınlı arazilerin tarıma kazandırılmasının İlin ekonomisi ve kalkınması bakımından taşıdığı öneme dikkat çekilmiştir. Şırnak ve çevresinin sahip olduğu doğal, beşeri, inanç ve kül- türel turizm kaynakları ile zengin bir turizm potansiyeline sahip olduğu ve bu potansiyelin kullanılmamasının önemli bir kayıp ol- duğu vurgusunu içeren bildiriler bölgenin turizm potansiyelini orta- ya koyan verilerden yola çıkarak bu problemin aşılması için çözüm önerileri sunmakta ve bilmeyenler için bölgeyi bu yönüyle tanıt- maktadırlar. Sempozyum Bildirileri kitabının son bölümü bölgede yaşayan canlı türleri ile tarım ve hayvancılığa ayrılmıştır. Bu çerçevede Şır- nak bölgesinin biyo-çeşitliliği, doğa hayatı ve buradaki canlı türleri 192 Mesut Düzce Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Buna ilaveten, Şırnak’ta tarım sektörü, toprak özellikleri ve hayvancılık ile ilgili konular da bildiri- lerde yer almıştır. Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildiriler kitabı bölgeyi he- men her yönüyle araştıran, dolayısıyla disiplinler arası bildirilerin yer aldığı bir eser olarak araştırmacılar için önemli ve zengin bir kaynak niteliğindedir. Kitap içeriği kadar şekilsel olarak da dikkat çekmekte ve yoğun bir çabanın ürünü olduğu anlaşılmaktadır. Böy- le olmasına rağmen yer yer yazı içinde değinilen eksiklerin yanında yabancı dilde sunulan tebliğlerin çevirisinin yapılmamış olması önemli bir eksiklik olarak dikkat çekmektedir. Ancak sonuç olarak kısa bir geçmişe sahip olan Şırnak Üni- versitesinin böylesi bir etkinliği gerçekleştirebilmiş olması önemli bir başarı olarak görülmelidir ve Sempozyumun yapılmasında oldu- ğu gibi bildirilerin kitaplaşmasında da başta Sempozyum Düzenle- me Kurulu Başkanı ve Kitap Editörü Yrd. Doç. Dr. M. Nesim DO- RU olmak üzere emeği geçenleri tebrik etmek gerekir. Yüklə 3,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|