H. F. Bağirova, Ş. H. QƏDİmova böYRƏk xəSTƏLİKLƏRİ VƏ hamiLƏLİK
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
29
patologiya zamanı inkişaf etməmiş uşaqların doğulması tezliyi 15%-ə çatır, perinatal ölüm yüksəkdir, ona görə də, hidronefroz ilə xəstədə hamiləliyin başa çatdırılmasından əvvəl böyrəyin funksiyasını və onda latent infeksiyanın olmasını aydınlaşdırmaq lazımdır. Hamiləlik vaxtı aşkar edilən hidronefroz adətən hamiləlik üçün əksgöstəriş deyildir. Hamiləliyin dayandırılması hamiləlikdən əvvəl aşkar edilən ikitərəfli hidronefroz, yeganə böyrəyin hidronefrozu (hətta onun funksiyası saxlanmışsa), azotemiya və ya pielonefrit ilə müşayiət olunan, müalicəyə çətin tabe olan birtərəfli hidronefroz zamanı göstərişdir. Böyrək ləyəni-sidik axarlarının birləşdiyi nahiyədə aparılan plastik əməliyyat böyrəklərin parenximasının fəaliyyəti saxlanmaqla hidronefrozun cərrahi yolla aradan qaldırılmasına imkan verir. Birtərəfli hidronefroz ilə xəstələrdə böyrəklərin parenximasının kəskin atrofiyası zamanı nefrektomiya əməliyyatı həyata keçirilir.
BÖYRƏKLƏRIN ANOMALIYASI Hamiləlik vaxtı uroloji əməliyyat təkcə xəstəliyin ağır hallarında sidik-ifrazat yollarının infeksiyasının yayılmasına və hətta generalizisiyasına təkan vermir, həm də vəziyyətdən yeganə səmərəli çıxış yolu olub sepsisin inkişaf etməsinin qarşısını alır və hamiləliyin davam etdirilməsini təmin edir. Doğuşdansonrakı dövrdə hamiləliyin saxlanmasına yönəldilmiş müalicənin aparılmasına ehtiyac vardır. Hidronefrozdan əziyyət çəkən qadınların reabilitasiyası onun ağırlaşmalarının – nefrolitiaz və pielonefritin vaxtında müalicə edilməsindən ibarətdir. Yeganə böyrəyin olması anadangəlmə anomaliya və ya digər böyrəyin kənar edilməsinin nəticəsi ola bilər. Bir böyrəyin anadangəlmə olmaması - kifayət qədər nadir patologiyadır. Anadangəlmə yeganə böyrəkdə patoloji proseslər olmadıqda həmin patologiya çox vaxt, o cümlədən hamiləlik vaxtı aşkar edilməmiş qalır, yalnız yeganə böyrəkdə patoloji dəyişikliklər meydana çıxdıqda aşkar edilir . Klinik təcrübədə yeganə böyrəklə qalan xəstələrə tez-tez rast gəlmək olur. Nefrektomiyanın başlıca səbəbləri arasında – böyrəyin xoşxassəli şişləri, pionefroz,
30
böyrəyin vərəmi, həmçinin müalicəyə rezistent, davamlı arterial hipertenziya ilə müşayiət olunan pielonefriti göstərmək lazımdır. Az hallarda böyrəklər hidronefroz, nefrolitiaz, travmalarla əlaqədar çıxarıla bilər. Bədxassəli şişlərlə əlaqədar aparılan nefrektomiya həyata keçirilən əməliyyatların ümumi sayının 10-12%-ni təşkil edir. Nefrektomiyadan sonra adaptasiya dövrü 2 mərhələdə keçir. Əvvəlcə orqanın nisbi funksional çatışmazlığı müşahidə edilir, çünki qalan böyrəyin fəaliyyəti hələ o qədər də artmamışdır. İkinci mərhələdə tam funksional kompensasiya nəzərə çarpır ki, o da böyrəklərin funksiyasının artması, funksional imkanların bərpa olunması, sabit hiperemiya, börəklərin hipertrofiyası ilə səciyyələnir. Çıxarılmış böyrəyin funksiyasının kompensasiyası nefrektomiyadan 1-1,5 il sonra başa çatır. Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, qalan böyrəyin funksional fəallığı imkanları məhduddur, hipertrofiya və hiperplaziya nəticəsində bəzi xəstəliklərə, xüsusilə də xronik pielonefrit və nefrolitiaza daha çox məruz qalır. Klinik sağlam yeganə böyrək zamanı hamiləlik və doğuşlar əlverişli başa çatır. Hamiləliyin saxlanması məsələsi həll edildikdə xəstələrin yaşı, xəstəliyin (nefrektomiyanın aparılmasına səbəb olan) xarakteri, əməliyyatın aparıldığı vaxt nəzərə alınır. Əgər nefrektomiyanın səbəbi vərəm, xronik pielonefrit və ya sidik daşı xəstəliyidirsə, onda qadının vəziyyəti infeksiya mənbəyi kənar edildikdən sonra təcricən yaxşılaşır. Böyrəklərin fəaliyyəti təkcə 1 böyrəyi olan qadınlarda hərtərəfli müayinə olunmalıdır, bundan sonra onun hamilə qalması məsələsi həll edilir. Yeganə böyrəyin xəstəlikləri zamanı hamiləlik əks-göstərişdir, çünki letal nəticəyə gətirib çıxaran kəskin ağırlaşmaların baş verməsi riski çox yüksəkdir. Böyrəklərin anomaliyasının klinik formalarına aiddir: böyrəklərin distopiyası, ikiləşmiş böyrək, bir böyrəyin aplaziyası, nalşəkilli böyrək. Uşaqlığın inkişaf qüsurundan əziyyət çəkən hamilə qadınların hamısında böyrəklərin mümkün olan inkişaf anomaliyalarını aşkar etmək üçün sidik-ifrazat sisteminin müayinə edilməsi vacibdir. Diaqnozun qoyulması venadaxili uroqrafiyanın aparılması sayəsində böyük çətinlik törətmir. Hamiləliyin aparılması məsələsi böyrəklərin anomaliyasının növündən və onların funksiyasının saxlanması dərəcəsindən asılı olaraq həll edilir. Polikistoz böyrəklər anomaliyanın ən əlverişsiz forması sayılır. O, çox nadir hallarda
31
rast gəlir, lakin bu zaman, bir qayda olaraq, böyrəyin fəaliyyəti pozulur, ona görə də, hamiləliyin saxlanması məsələsi böyrəyin fəaliyyətinin pozulması dərəcəsi nəzərə alınmaqla fərdi şəkildə həll edilməlidir. Bir böyrəyin aplaziyası zamanı ikinci böyrəyin fəaliyyəti hərtərəfli müayinə olunmalıdır. Əgər o, tamamilə saxlanmışsa, hamiləlik davam etdirilə bilər. Belə taktika hamilə qadında nalşəkilli və ya ikiləşmiş böyrək aşkar edildikdə həyata keçirilməlidir. Distopiyalı böyrək olduqda hamiləliyin və doğuşların aparılması onun lokalizasiyasından asılıdır. Əgər o, adsız xəttdən yuxarıda, yəni böyük çanaq nahiyəsində yerləşmişsə, doğuşların müstəqil şəkildə təbii yolla aparılması tamamilə mümkündür. Əgər böyrək kiçik çanaqda yerləşmişsə, onda o, doğuş aktının normal gedişi üçün maneə yarada bilər və ya doğuş prosesində ciddi zədəyə məruz qala bilər. Ona görə də, hamiləliyin və doğuşların aparılması məsələsi əvvəlcədən həll edilir .
SIMPTOMSUZ BAKTERIURIYA Simptomsuz bakteriuriya müxtəlif müəlliflərin məlumatlarına əsasən 10%- dən 45%- ə qədər hamilə qadınlarda müşahidə olunur. Bu, elə bir vəziyyətdir ki, sidik yollarının infeksiyalarının heç bir klinik simptomları olmadığı halda qadının sidiyində böyük miqdarda virulent mikroorqanizmlər tapılır. Simptomsuz bakteriuriyaya o hallar aiddir ki, bu zaman kateter vasitəsilə götürülmüş 1 ml sidikdə 100 000 və ya daha çox bakteriyalar aşkar edilir. Çox vaxt bu bakteriyalar – bağırsaq çöpləri, klebsiella, enterobakteriyalar, proteylərdir. Simptomsuz bakteriuriya qeyd edilən hamilə qadınlar sidik sisteminin latent keçən xəstəliklərinin aşkar edilməsi məqsədilə ciddi müayinə olunmalıdırlar. Simptomsuz bakteriuriya fonunda təqribən 25% hallarda kəskin pielonefrit inkişaf edir, ona görə də, belə hamilə qadınlara nitrofuranlar, sulfanilamidlər, antibiotiklər (aşkar edilmiş bakterial floranın onlara qarşı həssaslığı nəzərə alınmaqla) vasitəsilə vaxtında profilaktik müalicənin aparılması vacibdir. Hamiləliyin ilk 3 ayı ərzində tetrasiklin sırası antibiotiklərinin və digər dərman vasitəsilərinin təyin edilməsindən çəkinmək lazımdır. Simptomsuz bakteriuriyanın aradan qaldırılmasına yönəldilmiş antibakterial müalicə pielonefritin Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|