77
hansı nəzəri araşdırmalar və ya konkret hesablamalar aparılmayıb. Fikrimizcə, bu
göstəricinin ən optimal qiyməti 20-30% hüdudunda olmalıdır. Onun böyük həcmdə
olması ödəyicilərlə aparılmış izahat işindəki çatışmamazlıqların olduğunu və ya
qeyri-adi hadisələrin baş verdiyini, məsələn ayrı-ayrı müəssisələr üzrə digər
yoxlamalardan əhəmiyyətli dərəcədə çox əlavə vergi məbləğinin hesablandığını
göstərir. Əlavə hesablanmış vergi məbləğinin ümumi vergi daxilolmalarındakı
payını xarakterizə edən göstəricinin təhlili nəticələri 3.5. saylı cədvəldə
verilmişdir. Cədvəldə vergi daxilolmalarının məbləği hesabatdan (1NM formalı),
əlavə hesablamaların məbləği isə 3.4. saylı cədvəlin 1-ci sütunundan
götürülmüşdür.
Cədvəl 3.5.
Əlavə hesablanmıĢ ödəmələrin vergi daxilolmalarındakı payı
Yoxlamanın
nömrəsi
Daxil olmuĢ vergi
və ödəmələr
Əlavə hesablamaların daxil
olmuĢ vergi və ödəmələrin
məbləğindəki payı, %-lə
Fərdi xüsusi göstə-
ricilərin rayon üzrə
orta qiymətə olan
nisbəti
(süt.2:2 süt.cəmi)
A
1
2
3
1
2
3
103797
56557
84 148
7.9
6.1
5.4
1.2
0.92
0.82
Cəmi:
244502
6.6
Vergi və sanksiyaların əlavə hesablanması sahəsində aparılmış işlərin son
yekununu vurmaq üçün, 3.4 (süt.3) və 3.5. saylı cədvəlin (süt.3) nəticələrini
birləşdirmək lazımdır. Bu məlumatların təhlili nəticələri 3.6. saylı cədvəldə
verilmişdir.
Cədvəl 3.6
Əlavə hesablanmıĢ ödəmələr üzrə iĢin qiymətləndirilməsi
Yoxlamanın
nömrəsi
Əmsal (bal)
Əlavə hesablanmıĢ
məbləğ üzrə yekun
əmsal
(süt.1+süt 2)
Yer
Əlavə
hesablanmıĢ
vergi məbləğləri
üzrə
Əlavə hesablamaların
ümumi vergi
daxilolmalarındakı
payı üzrə
A
1
2
3
4
1
2
3
1.23
0.83
0.85
1.2
0.92
0.82
2.43
1.75
1.65
1
2
3
78
3.6 saylı cəvəldən göründüyü kimi nəzarət işinin gedişatı zamanı əlavə
hesablanmış ödəmələrin rayon (region) üzrə ümumi vergi daxilolmaları
məbləğindəki xüsusi çəkisini xarakterizə edən göstəricinin daxil edilməsi,
toplanmış balların miqdarına və yerlərin bölüşdürülməsinə təsir etmişdir. əlavə
hesablamaların mütləq məbləğinə görə ikinci yeri tutan 3-cü yoxlama üçüncü yerə
keçmiuş, 2-ci yoxlama isə əksinə, ikinci yerə keçmişdir.
Indi isə vergi orqanlarının nəzarət işinin ən mühüm göstəricilərdən birini –
yoxlamanın gedişatı zamanı tutulmuş vergi və maliyyə sanksiyası məbləğlərinin
xüsusi çəkisini nəzərdən keçirək.
3.7. saylı cəvəldə nəzarət işinin nəticələri haqqında heabata əsasən əlavə
hesablanmış vergi və maliyyə sanlsiyalarının tutulması üzrə məlumatlar
verilmişdir.
Cədvəl 3.7.
Nəzarət iĢinin nəticələri üzrə ödəmələrin tutulması səviyyəsi
3.7. saylı cədvəlin məlumatlarından göründüyü kimi tutulmuş məbləğlərin
daha yüksək xüsusi çıkisi rayon üzrə 67% olmaqla, 2№li yoxlamada 78%
səviyyəsində olmuşdur. Ilk baxışdan elə görünə bilər ki, digər yoxlamalara
münasibətdə yaxşı nəticə əlavə hesablama məbləğinin az olması ilə izah edilir. Bu
əsasən nəzarət işinin təşkili, o cümlədən əlavə hesablanmış məbləğlərin tutulması
prinsipləri ilə izah olunur.
Yoxlamanın
nömrəsi
Büdcəyə daxil olmuĢ əlavə hesablanmıĢ
vergi məbləği
Fərdi xüsusi
qiymətlərin rayon
üzrə orta qiymətinə
olan nisbəti
(süt.2: 2-süt.cəmi)
Yer
Cəmi
min man.
əlavə hesablamalara görə
faizlə
(cədvəl 3.5-in 1-ci süt)
A
1
2
3
4
1
2
3
5002
2691
3135
61
78
69
0.91
1.16
1.03
3
1
2
Cəmi:
10828
67