Əlyazması hüququnda ƏJDƏrzadə elsevər məCĠd oğLU
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yoxlamanın nömrəsi Bal Balların məbləği Yer səyyar
- (cədvəl 3.7)
- Cədvəl 3.9. Üstünlük əmsalı nəzərə alınmaqla balların məbləği
- Yoxlamanın nömrəsi Əmsal (üstünlüyü də nəzərə alınmaqla) Əmsalların (balların məbləği)
- Cədvəl 3.10. Yük nəzərə alınmaqla yoxlamaların sayına görə balların məbləği Yoxlama- nın nömrəsi
- Müəssisələrin sayı Üstünlük əmsalı nəzərə alınmaqla balların məbləği
79
Beləliklə, üç yoxlamanın beş göstəricisi üzrə: yoxlanmış müəssisələrin sayı, yük, əlavə hesablanmış vergi və ödəmə məbləğləri, onların vergi və sanksiyaların xüsusi şəkisinə nəzarət işinin vəziyyətini təhlil etdik. Hesablamaya daxil edilmiş hər bir göstərici üzrə yoxlamanın reytinqi müxtəlifdir. Və belə vəziyyətdə belə bir məntiqi sual ortaya çıxır: nəzarət şinin təşkilinə görə hansı yoxlamanı daha yaxşı qiymətləndirmək olar? Qiymətləndirmənin nəticəsi 3.8. saylı cədvəldə verilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi təhlil üçün götürülmüş göstəricilər kompleksi üzrə ən yaxşı nəticəyə (fərdi əmsala) 5.13 əmsalı ilk 2№li yoxlama nail omuşdur və bu cədvəldə nəzarət işini xarakterizə edən bütün göstəricilər eyni əhəmiyyətə malikdir. Təcrübədə iş heç də göründüyü kimi deyil. Belə ki, vergi xidmətinin hər bir mərhələsində bu və ya digər göstərici mövcud şəraitdən asılı olaraq prioritet əhəmiyyət kəsb edə bilər. Məsələn, yoxlamalar müəyyən səbəblərdən lazımi miqdarda sənədlərin yoxlamasını aparmırsa, onda bu göstəriciyə böyük əhəmiyyət və ya başqaları ilə müqayisədə üstünlük vermək lazımdır. Hər bir göstəriciyə müəyyən vaxt kəsiyində onun əhəmiyyətini əks etdirən üstünlük əmsalı verilir. əmsalın həcmi ekspert yolu ilə müəyyənləşdirilir və müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər. Cədvəl 3.8. Nəzarət iĢinin nəticələrinə görə hesablanmıĢ balların məbləği Bizim hesablama üçün şərti olaraq aşağıdakı üstünlük əmsallarını qəbul edək: yoxlanılan müəssisələrin sayına görə 3; əlavə hesablanmış vergi və maliyyə sanksiyalarına görə 2,7; nəzarət işinin gedişatı zamanı hesablanmış və tutulmuş məbləğlərin xüsusi çəkisinə görə 1,5. bu o deməkdir ki, 3.8 saylı cədvəldə
1 2 3 1.74 2.22
2.16 2.43
1.75 1.67
0.91 1.16
1.03 5.08
5.13 4.86
2 1
3 80
göstərilmiş hər bir göstərici müvafiq olaraq 3; 2,7 və 1,5 dəfə artırılır. Hesablamaların nəticələri 3.9 saylı cədvəldə verilmişdir.
Üstünlük əmsalı nəzərə alınmaqla balların məbləği Yoxlamanın nömrəsi Əmsal (üstünlüyü də nəzərə alınmaqla) Əmsalların (balların məbləği) Yer Səyyar yoxlamalar üzrə (yüklə birlikdə) Ə = 3 Əlavə hesablanmıĢ vergi və sanksiya məbləğləri üzrə Əlavə hesab- lamaların tutulmuĢ məbləği üzrə 1 2 3 5.22 6.66
6.48 6.56
4.72 4.51
1.36 1.74
1.54 13.14
13.12 12.53
1 2 3 Təcrübədə təhlil apararkən yalnız bir göstəricini nəzərdə tutan aralıq cədbvəllərdən imtina etmək lazımdır. Aralıq cədvəlləri ümumiləşdirilmiş bir cədvəldə birləşdirmək daha məqsədəuyğundur. Məsələn, hüquqi şəxslərin yoxlanması üzrə aparılmış səyyar yoxlamaların sayına görə müfəttişliyin işinin qiymətləndirilməsi üçün qəbul edilmiş bütün göstəriciləri (üstünlük əmsalları da nəzərə alınmaqla) 3.10 saylı cədvəldəki kimi birləşdirmək lazımdır. Müfəttişliyin səyyar yoxlamaların sayına aid olan işinin təhlili üçün lazım olan bir çox gösətircilər 3.10 saylı cədvəldə cəmlənmişdir. Bununla yanaşı, bu cədvəl istifadə üçün olduqca yararlıdır. Nəzarət işinin təşkilinin səmərəliliyini xarakterizə edən göstəricilər üzrə cədvəllər də analoji qaydada tərtib olunur. Son nəticədə belə cədvəllərin məlumatları icmal cədvəldə ümumiləşdirilir. Bir fərdi əmsaldan çox göstəricisi olan bütün cədvəllərdə hesablamalar əmsal məbləğləri nəzərə alınmaqla aparılmalıdır. Hesablamaları onların hasili üzrə də aparmaq olar. Təcrübə göstərir ki, birinci metod daha əlverişlidir və bu səbəbdən nəzərdən keçirdiyimiz misallarda əsas kimi götürülmüşdür. Müxtəlif göstəricilər kompleksi üzrə vergi orqanlarının nəzarət işinin vəziyyətinin təhlili həm bütövlekdə rayon üzrə, həm də ayrı-ayrı vergi yoxlamalarının işinə qiymət verməyə imkan verir. Bəzi dəyişikliklər etməklə hər 81
bir müfəttişliyin daxilində şöbələr (sahələr) arasında təhlil də bu sxem üzrə aparıla bilər. Cədvəl 3.10. Yük nəzərə alınmaqla yoxlamaların sayına görə balların məbləği Yoxlama- nın nömrəsi Faktiki orta siyahı sayı YoxlanılmıĢ müəəsisələrin sayı Uçota alınmıĢ ödəyici Müəssisələrin sayı Üstünlük əmsalı nəzərə alınmaqla balların məbləği (süt.4+süt.7)*3 Yer Bir iĢçiyə düĢən Bir iĢçiyə düĢən Cəmi
Müəssisələrin sayı Rayon üzrə orta göstəriciyə nisbətdə (süt.3:3-cü süt cəmi) Cəmi Sayı (yük) Rayon üzrə orta göstəri- ciyə nisbətdə (süt.6:6- cü süt cəmi) A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
2
3 40
25
32
600 675
416
15 27
13
0.86
1.55
0.75
4200
2000
5376
105 80
168
0.88
0.67
1.41
5.22
6.66
6.48
3
1
2
97 1691 17.4
Kameral və səyyar vergi yoxlamaları son nəticənin – vergi daxilolamalarının artırılmasına nail olunması üçün vergi orqanlarının ən mühüm alətlərindən biridir. Bununla
əlaqədar olaraq
vergi orqanlarının işini
daha tam kompleksləşdirmək üçün təhllilə aşağıdakı vergi daxilolmaları göstəricilərini daxil etmək lazımdır: əvvəlki dövrlərlə müqayisədə onların artımı və tapşırıqların yerinə yetirilməsi, büdcəyə ödənişlər üzrə vergi qalıqlarının yerinə yetirilməsi, büdcəyə ödənişlər üzrə vergi qalıqlarının aşağı düşməsi (artması) və onun vergi daxilolmalarındakı payı. Bu göstəricilər üzrə müfəttişliyin işinin təhlili nəzərdən keçirdiyimiz metodlarla həyata keçirilir. Hər bir göstəricinin üstünlük əmsalı ekspert yolu ilə müəyyən edilir. O kameral və səyyar vergi yoxlamalarının səmərəlilik göstəriciləri üzrə əmsallardan yuxarı olmalıdır. Hər bir vergi orqanının işinin bütün göstəricilər üzrə kompleks qiymətləndirilməsi, balların və onların digər rayonlar arasında tutduğu yerin hesablanması ilə başa çatır.
Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|