Əlyazması hüququnda ƏJDƏrzadə elsevər məCĠd oğLU
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
62
vəziyyətinə keçirilir. Bu andan vergi ödəyicisinin şəxsi hesab vərəqəsi üzrə hər hansı qeydlərin aparılması imkanları tam bağlanmış olur.
Yenidən təşkil ilə əlaqədar vergi uçotu bağlanan hüquqi şəxsin öhdəliklərini qəbul edən hüquqi şəxs (hüquqi şəxslər) barəsində VÖEN altmodulunda qeydlər aparılır. Bu qeydlər barədə məlumat “Axtarış və hesabat” informasiya sisteminin “Bir pəncərə” qovluğunda yerləşdirilmiş “Yenidən təşkil olunmuş hüquqi şəxslər barədə hesabat”dan əldə edilir. Öhdəlikləri qəbul edən hüquqi şəxs (hüquqi şəxslər) “Yenidən təşkil olunmuş hüquqi şəxslər barədə hesabat”a və vergi ödəyicisinin iş qovluğuna tikilmiş təhvil aktına (bölünmə balansına) əsasən müəyyənləşdirilir. Bu zaman Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin müddəalarına uyğun olaraq aşağıda göstərilənlər yerinə yetirilməlidir.
Hüquqi şəxslər birləşdikdə onlardan hər birinin hüquq və vəzifələri təhvil aktına uyğun olaraq yeni yaranmış hüquqi şəxsə keçir, bu zaman birləşən hüquqi şəxslərin şəxsi hesab vərəqələrində mövcud olan vergi öhdəlikləri və ya artıq ödəmələr yeni yaranan hüquqi şəxsin şəxsi hesab vərəqəsinə keçirilir.
Hüquqi şəxs başqa hüquqi şəxsin ona qoşulması şəklində yenidən təşkil edilərkən qoşulan hüquqi şəxsin şəxsi hesab vərəqəsində mövcud olan vergi öhdəlikləri və ya artıq ödəmələr yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxsin şəxsi hesab vərəqəsinə keçirilir.
Hüquqi şəxs onun bölünməsi şəklində yenidən təşkil edilərkən bölünməyə məruz qalmış hüquqi şəxsin şəxsi hesab vərəqəsində mövcud olan vergi öhdəlikləri və ya artıqödəmələr saldo şəklində bölünmə balansına uyğun olaraq yenidən təşkil edilmiş hüquqi şəxslərin hər birinin şəxsi hesab vərəqəsinə keçirilir.
Şəxsi hesablarda aparılmış qeydlər konkret ödəyicidən daxil olmuş vergi və icbari ödənişlərin həcmini müəyyən etməyə imkan verir. Vergi orqanları həmçinin bütün ödəyicilərdən daxil olmuş ödənişlər haqqında yekun məlumata da malik olmalıdır. Bu məqsədlə hər bir vergi orqanında daxilolmaların və ödənişlərin geri qaytarmaların və büdcədən ödəmələrin icmal reyestri aparılır. 63
Vergi orqanları tərəfindən vergi, faiz, maliyyə sanksiyaları, inzibati cərimələr və digər məcburi ödənişlərin uçotu vergi növləri üzrə daxilolmaların və geri qaytarılan məbləğlərin reyestrində aparılır.
Icmal reyestr büdcə gəlirləri və xərclərinin təsnifləşdirmə bölmələrinə müvafiq olaraq vergi və digər icbari ödənişlərin növləri üzrə ayrıca aparılır. Reyestr nömrələnir və vergi orqanının rəhbəri tərəfindən imzalandıqdan sonra möhürlə təsdiq edilir.
Reyestrdə aşağıdakı məlumatlar əks etdirilməlidir:
vergi və büdcəyə ödənilən digər tədiyyənin adı;
əməliyyatın sıra nömrəsi və ayın tarixi;
gün, ay, rüb və il ərzində artan yekunla büdcəyə daxil olmuş məbləğ;
gün, ay, rüb və il ərzində artan yekunla büdcədən qaytarılmış məbləğ;
qaytarılmalar istisna olmaqla gün, ay, rüb və il ərzində artan yekunla büdcəyə daxil olmuş məbləğ.
Reyestrdə qeydlər gündəlik olaraq faktiki büdcəyə daxil olmuş və ya həmin gün ərzində büdcədən ödənilmiş məbləğləri təsdiq edən sənədlərə əsasən ümumi yekunla aparılır. Sonra reyestrin ayrı-ayrı sütunlarında hər ayın 1-i tarixinə hər rübün və ilin əvvəlindən başlayaraq artan yekunla feri qaytarılan və ödənilən məbləğlər çıxılmaqla daxilolmaların məbləği göstərilir.
Bundan sonra hər ayın 1-i vəziyyətinə vergi orqanlarının uçot işçiləri icmal reyestrin və vergi daxilolamalrının icmal kitabının yekunlarına əsasən ödəmələr və dövlət büdcəsinə ödənişlərin daxil olması haqqında məlumatları xəzinədarlıq (dövlət büdcəsi üzrə) və maliyyə (yerli büdcə üzrə) orqanlarının məlumatları ilə üzləşdirilir. Lazımi hallarda isə üzləşdirmənin yekunlarına görə vergi orqanalrı vergi uçotunun aparıldığı hesabat və digər sənədlərdə müvafiq dəyişikliklər edirlər.
Uçot işçiləri, həmçinin rübdə bir dəfədən az olmayaraq ödəyicilərin bütün şəxsi hesablarında aparılmış qeydlərin düzgünlüyünü yoxlayırlar.
Müəssisələrin şəxsi hesabları yoxlanılarkən aşağıdakılara xüsusi diqqət yetirilməlidir: hesablanmış, yenidən hesablanmış və vergi orqanları tərəfindən 64
ödəyicilərin tədiyyələrin hesablanması üzrə haqq-hesablarının yoxlanması nəticəsində hesablanmış əlavə ödənişlərin bütün müddətlər üzrə əks olunub- olunmamasına, saldonun (ödənilməmiş vergi qalığının və artıq ödəmənin) düzgün müəyyən edilməsinə. Eyni zamanda ilin əvvəlindən büdcəyə daxil olmuş ödənişlərin şəxsi hesaba köçürülmüş məbləğlərinin büdcə təsnifatının kodları üzrə icmal reyastrdə əks olunmuş daxilolmalaraın, geri qaytarılmaların və ödənişlərin məbləğinə uyğun gəlib-gəlməməsi də yoxlanılır. Şəxsi hesablar yoxlandıqdan sonra vergi uçotunu aparan işçi şəxsi hesablarda “yoxlanılıb” qeydi etdikdən sonra onları imzalayır.
Vergi orqanlarının hesabladığı vergilər üzrə vətəndaşların şəxsi hesabları yoxlanılarkən ilkin uçot və pul sənədləri üzrə bütün pul əməliyyatlarının yekunu hesablanaraq vergi daxilolmalarının icmal uçotu kitabındakı qeydlərin yekunu ilə tutuşdurulur.
Üzləşdirmə cədvəlləri həmçinin vergi orqanları tərəfindən hesablanmayan ödənişlər üzrə də tərtib edilir. Bu cədvəllərdə ilkin sənədlər, icmal reyestrlər, dövlət xəzinədarlığı və maliyyə orqanlarının verdiyi reyestr üzrə rüb ərzindəki daxilolmalar haqqındakı məlumatlar tutuşdurulur. Onlarda həmçinin büdcə ilə hesablaşmaların qalığı (vergi qalığı, artıq ödəmə) çıxarılır.
Hər il yanvarın 1-nə olan vəziyyətə ödəyicilər üzrə büdcə ilə hesablaşmaların üzləşdirilməsi aparılır. Bu vergi orqanları tərəfindən şəxsi hesabların məlumatlarının müəssisənin mühasibat və vergi hesabatlarının məlumatları ilə üzləşdirilməsi yolu ilə həyata keçirilir.
Sözügedən sənədlərdə kənarlaşmalar aşkar edildiyi hallarda, üzləşdirmə müəssisə nümayəndəsinin iştirakı ilə aparılır (vergi orqanlarına çağırılmaqla) və hər vergi növü üzrə üzləşdirmə aktı tərtib olunur. Aktda vergi orqanının və müəssisənin məlumatları əks olunur və yoxlanılan dövr ərzində aşağıdakı məlumatlar (göstəricilər) arasındakı kənarlaşmaların məbləği çıxarılır: dövrün əvvəlinə qalıq, hesablanmış vergi, keçən il ərzində yenidənhesablamalar üzrə əlavə olaraq heablanmış və ya azaldılmış vergi məbləğləri, büdcəyə köçürülmüş vergi, Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|