DərsliYİNİZLƏ taniş olun!
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəticəni müzakirə edin
- Sistemin daxili enerjisinin artması və azalması proseslərində onun daxili enerjisinin dəyişməsini necə hesablamaq olar
- ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ TƏTBİQ EDİN ARAŞDIRMA-2 Məsələni həll edin Qalındivarlı qaba havavurma prosesində görülən mexaniki iş 2 ·
- AÇAR SÖZLƏR Daxili enerjinin dəyişməsi Enerjinin saxlanması İstilik miqdarı Mexaniki işgörmə NƏ ÖYRƏNDİNİZ
- ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ YOXLAYIN
Nəticəni müzakirə edin: Hansı təsvirdə cismin daxili enerjisinin dəyişməsi yalnız mexaniki işgörmə ilə baş verir? Bu halda daxili enerjinin dəyişməsi nəyə bərabərdir? Hansı təsvirdə cismin daxili enerjisinin dəyişməsi yalnız istilikvermə ilə baş verir? Bu halda daxili enerjinin dəyişməsi nəyə bərabər olar? Hansı təsvirdə cismin daxili enerjisinin dəyişməsi həm işgörmə, həm də istilikvermə ilə baş verir? Bu halda daxili enerjinin dəyişməsi nəyə bərabər olar? Hansı halda cismin daxili enerjisi artır, hansı halda azalır? Daxili enerjinin dəyişməsi yalnız mexaniki işgörmə, yalnız istilikvermə, eyni zamanda həm işgörmə və həm də istilikvermə ilə baş verə bilər: - Cismin və ya bir neçə cisimdən ibarət sistemin daxili enerjisi yalnız mexaniki işgörmə ilə dəyişirsə, daxili enerjinin dəyişməsi görülən işə bərabərdir: ∇ U = A. - Sistemin daxili enerjisi yalnız istilikvermə ilə dəyişirsə, daxili enerjinin dəyişməsi cismə verilən istilik miqdarına bərabərdir: ∇ U = Q. - Sistemin daxili enerjisi eyni zamanda mexaniki işgörmə və istilikvermə nəticəsində dəyişirsə, daxili enerjinin dəyişməsi görülən iş ilə istilik miqdarının cəminə bərabərdir: ∇ U = A + Q. Bu, istilik proseslərində enerjinin saxlanması qanununun ifadəsidir. Sistemin daxili enerjisinin artması və azalması proseslərində onun daxili enerjisinin dəyişməsini necə hesablamaq olar? Uyğun proseslərdə sistemin daxili enerjisinin dəyişməsi aşağıdakı kimi müəyyən olunur: ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ TƏTBİQ EDİN ARAŞDIRMA-2 Məsələni həll edin Qalındivarlı qaba havavurma prosesində görülən mexaniki iş 2 · 10 C-a bərabər olduqda tıxac atılır. Bu zaman: 1. qabdakı havanın daxili enerjisi nəyin hesabına dəyişdi: mexaniki işgörmə, yaxud istilikvermə? 2. qabdakı havanın daxili enerjisinin dəyişməsi neçə couldur? 3. qabdakı havanın daxili enerjisi necə dəyişdi: artdı, yaxud azaldı? Cavabınızı əsaslandırın. AÇAR SÖZLƏR Daxili enerjinin dəyişməsi Enerjinin saxlanması İstilik miqdarı Mexaniki işgörmə NƏ ÖYRƏNDİNİZ? Sistemin daxili enerjisi eyni zamanda __və istilikvermə nəticəsində dəyişirsə,__görülən iş və__cəminə bərabərdir. Bu, istilik proseslərində__qanunudur. ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ YOXLAYIN 1. Hansı halda cismin daxili enerjisi azala bilər? 2. İstilik prosesləri üçün enerjinin saxlanması qanunu necə ifadə olunur? 3. Qazı 5,5 kC mexaniki iş görməklə sıxdılar. Sıxılma prosesində ətrafa 3,3 kC istilik miqdarı verildi. Qazın daxili enerjisinin dəyişməsini hesablayın. Bu prosesdə qazın daxili enerjisi artdı, yoxsa azaldı? 4. ∇U = A və ∇U = -A düsturları nəyi ifadə edir? Bu proseslərə misallar göstərin. 5. ∇U = Q və ∇U = -Q düsturları nəyi ifadə edir? Bu proseslərə misallar göstərin. 7 2.5. İstilik balansı tənliyi Ana 8-ci sinifdə oxuyan Nəzrinə belə bir işdə yardım göstərməyi xahiş etdi: - Nəzrin, körpə Arifi yuyundurmaq üçün vannaya temperaturu 18°C, kütləsi isə 10 kq olan su tökmüşəm. İndi vannaya 88°C temperaturunda nə qədər isti su əlavə etməliyəm ki, suyun son temperaturu 38°C olsun? Nəzrin anaya yardım etmək üçün nəyi bilməlidir? O, əlavə ediləcək isti suyun kütləsini hansı düsturla hesablaya bilər? Temperaturları müxtəlif olan iki cisim bir-birinə toxunduqda onlar arasında istilikvermə prosesi baş verir: isti cisim soyuyaraq daxili enerjisinin bir hissəsini soyuq cismə verir, soyuq cisim isə bu enerjini alaraq bir qədər qızır. Cisimlər arasında istilikvermə onların temperaturları bərabərləşənə qədər davam edir. Bu iki cisimdən ibarət sistem təcrid olunmuş sistemdirsə, - kənar cisimlər istilikvermədə iştirak etmirsə (kənar cisimlərə istilik verilmir və kənar cisimlərdən istilik alınmır), sistemin ümumi daxili enerjisi dəyişmir, saxlanır: U = U və ya U - U = 0. Burada U — sistemin başlanğıc daxili enerjisi, U — sistemin son daxili enerjisidir. Bu o deməkdir ki, təcrid olunmuş sistemdəki isti cismin (və ya cisimlərin) verdiyi istilik miqdarının (Q ) mütləq qiyməti sistemdəki soyuq cismin (və ya cisimlərin) aldığı istilik miqdarına (Q ) bərabər olur: |Q | = Q (2) bərabərliyi istilik balansı tənliyi adlanır və (1) ifadəsi ilə birlikdə enerjinin saxlanması qanununu ifadə edir: Təcrid olunmuş sistemlərdə yalnız istilikvermə prosesi baş verirsə, bu sistemin daxili enerjisi saxlanılır. Qeyd edək ki, təcrid olunmuş sistemlərdə cismin aldığı və ya verdiyi istilik miqdarını, habelə cismin xüsusi istilik tutumunu təyin etmək üçün kalorimetr adlanan cihazdan istifadə edilir (a). 0 son son 0 (1) 0 son ver al ver al. (2) Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|