DersliK 9-az new indd

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
16
PABLO PİKASSO: YARADICILIQ MƏRHƏLƏLƏRİ
3
 Sürrealizm (fr. surrealisme – “realizmdən üstün”) – XX əsrin birinci yarısında dünya in-
cəsənətində bədii istiqamət. Sürrealist rəssamlar xəstə təxəyyülün qarabasmalarını, dəh-
şətli yuxuları, mistik görüntüləri incəsənətdə göstərməyi öz qarşılarında məqsəd qoyurlar. 
Cəfəngiyat və sərsəmlik onlar üçün dünyanın yeganə qanunauyğunluğudur. Onlar hesab 
edirlər ki, ağlın çaşması yaradıcı proses üçün ideal haldır. Belə incəsənətin məqsədi – ta-
maşaçını iradədən, dərrakədən, aktivlikdən məhrum etməkdir.
“Olqanın kresloda portreti”. 1917 (36 yaşında).
 Pikasso Muzeyi. Paris, Fransa
KLASSİSİZM DÖVRÜ (1917–1925)
Klassisizm  –  Pikassonun  həyat  və  yaradıcı-
lı ğında  çox  parlaq  və  zəngin  dövrdür.  O,  on  il 
ər zində altı rus balet quruluşunun bədii tərti ba-
tın da iştirak edib. Əhatələndiyi mühit – klassik 
balet, həm də Roma və bütünlükdə antik memar-
lıq klassikasının təsiri onun əsərlərinin üslubu-
nu  müəyyənləşdirmişdir.  Pikasso  klassikanın 
dər hal tanınan, lakin özünəməxsus və bənzərsiz 
variantını yaratmışdır.
SÜRREALİZM
3
 DÖVRÜ (1925–1937)
Həmin illərdə sürrealizm cərəyanı Pi kas   soya 
tə sir  göstərməyə  baş la yır.  O,  qadınların  təsvir 
olunduğu bir neçə tablo çəkir və oradakı forma-
ları yaradarkən kubizmin həndəsi tərzi ilə həyati 
elementlərini  birləşdirir.  O, Afrika  heykəltəraş-
lığından  aldığı  təəssüratlarını  kubizm  və  sürre-
alizm  üsulları  vasitəsilə  uyğunlaşdıraraq  hey-
kəltəraşlıqla aktiv məşğul ol ma ğa davam edir.
“Qiraət”. 1932 (51 yaşında).
Pikasso Muzeyi. Paris, Fransa
30-cu İLLƏRİN SONU VƏ MÜHARİBƏ
DÖVRÜ (1937–1945)
O, 1930-cu illərin sonunda, İkinci Dünya mü-
haribəsi ərəfəsində, eləcə də onun vətəni İspaniya-
nı bürümüş müharibə zamanı xeyli ağlayan qadın 
portreti çəkir.
“Ağlayan qadın”. 1937 (56 yaşında).
Teyt qalereyası.  London, Böyük Britaniya
LAYİHƏ

---

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
17
PABLO PİKASSO: YARADICILIQ MƏRHƏLƏLƏRİ
Pikassonun əsərləri bəzən ağrı və iztirablarla dolu olmaqla yanaşı, həm də bö-
yük ictimai əhəmiyyət daşıyırdı. 1937-ci ilin aprelində alman aviasiyası tərəfi n-
dən İspaniyanın şimalındakı dinc Gernika şəhəri dağıdılmış, neçə min insan zərər 
çəkmiş, təxminən iki min nəfər həlak olmuşdu. Rəssamın bu vəhşiliyi əks etdirən  
MÜHARİBƏDƏN 
SONRAKI DÖVR
(1946–1954)
Həyatsevərlik dolu bu 
rəsmin  çəkildiyi  il  dünya 
müharibəsinin  başa  çat-
dı   ğı zamana təsadüf edir. 
Pa  risin  uzunmuddətli  iş-
ğa   lından sonra Pikas so ye-
ni dən  coş qun  yara dı cı lıq 
dövrü yaşayır.  
SON DÖVR (1954–1973)
Pikasso gələcək ku bizmin təməlini araş dırır. For-
malar  artıq  bölünür  –  səthə  yayı lır.  Pikasso  qismən 
Sezannın, qismən də Luvr da öyrəndiyi – qədim Afrika 
və İberiya incəsənətinin təsiri altında çalışır. 
“Həyatın sevinci”. Pikasso Muzeyi. Antib, Fransa. 1946 
(65 yaşında)
“Qəlyan çəkən zadəgan”.
Şəxsi kolleksiya. 1968 (87 yaşında)
Bilirsinizmi?
“Gernika”. 1937. Ölçüsü: 4x8 m. Kraliça Sofi ya Muzeyi. Madrid, İspaniya
LAYİHƏ

---

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
18
PABLO PİKASSO: YARADICILIQ MƏRHƏLƏLƏRİ 
Əsərin yaranmasına təkan verən səbəb nədir? Rəssamların yaratdığı 
əsərlərdə onların ətrafında baş verən hadisələrin əks olunması nədən 
xəbər verir?
Düşünün və izah edin
Yaşadığı illər
Doğulduğu yer
Təhsili
Ad və mükafatları
Üslub və texnika
Əsərlərin mövzusu
Məşhur əsərləri
Müdrik f
ikirləri
25.10.1881–08.04.1973
Malaqa, İspaniya
San-Fernando Zərif Sənətlər Kral Akademiyası 
Beynəlxalq Sülh mükafatı (1950); Beynəlxalq Lenin 
mükafatı (1962)
postimpressionizm, kubizm, sürrealizm; rəngkar, hey-
kəltəraş, qrafi k, teatr rəssamı, keramikaçı və dizayner
portret, natürmort, süjetli əsərlər, mənzərə
“Qatır”  (1898),  “Qəlyan  tutmuş  oğlan”  (1905), 
“Hörmə  stul  ilə  natürmort”  (1912),  “Üç  musiqiçi” 
(1921), “Çimərlikdə yürüyən iki qadın” (1922), “Çıl-
paq  qadın,  yaşıl  yarpaqlar  və  büst”  (1932),  “Dora 
Maarın  portreti”  (1937),  “Bağda  əyləşmiş  qadın” 
(1938), “Aralıq dənizi mənzərəsi” (1952) və s.
Uşaq vaxtı mən Rafael kimi çəkirdim, lakin uşaqlar kimi 
çəkməyi öyrənmək üçün mənə bir ömür gərək oldu.
Pablo Pikasso
(Pablo Picasso)
Həyat xronologiyası
GÖRKƏMLİ RƏSSAMLAR
Pablo Pikassonun yaradıcılığı haqqında sayt
http://www.picasso.fr/; http://www.picasso-pablo.ru/
1949-cu  ildə  Parisdə  Sülh  tərəfdarlarının 
Dünya  Kon qre si nin  plakatında  Pikassonun 
çək diyi  məşhur  “Sülh  göyərçini”  təs vir  olu-
nur.  Bu  göyərçin  bütün  Yer  kürəsini  “dövrə 
vuraraq uçmuş” və bəşəriyyətin rəmzinə çev-
rilmişdir.
“Gernika”sı XX yüzilliyin ən güclü bədii-siyasi əsəri hesab olunur. İstər Pikas-
sodan əvvəl, istərsə də ondan sonra, heç kim müharibə əleyhinə bu qədər qüdrət-
li bədii fi kir bildirməmişdir.
LAYİHƏ

---

ƏN YENİ DÖVR – XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
19
PABLO PİKASSO: YARADICILIQ MƏRHƏLƏLƏRİ
Müəyyən edin
1. 
P.Pikassonun yaradıcılıq dövrlərinin əsas xüsusiyətləri hansılardır?
Yaradıcı fəaliyyət
2. 
Ətrafınızda olanları kubizm üslubunda çəkin. 
 
Məsələn:
Rəngli karandaşlar, flomasterlər, pastel təbaşirlər, quaş
 
Sərbəst iş üçün tapşırıqlar
Kubizm öz inkişafında üç mərhələni keçmişdir: Sezann sayağı kubizm (Pol Se-
zannın 1909-cu ilədək olan yaradıcılıq dövrü), analitik və sintetik kubizm (Pab lo 
Pikassonun  yaradıcılığı).
Sezann dövrü üçün iri, bir qədər kobud formalar xarakterikdir. İkinci dövr 
(1909–1912) təsvir olunan əşyanın daha çox xırda detallarla verilməsi ilə fərqlə-
nir. Sintetik dövrün (1913–1914) əsas üsulunu isə kollaj təşkil edir. 
Bu, maraqlıdır
Kubizm cərəyanının rəssamları bilərəkdən rəng palitrasından istifadı-
ni məhdudlaşdırırdılar. Kubizm üslubundakı tablolarda sanki rəng məh-
dudiyyəti  müşahidə  olunur,  çünki  əsərlərin  ton  çalarlarını  əsasən  boz, 
qara və hətta qəhvəyi rənglər təşkil edir. 
Rəngkarlıqda kubizm – sadəcə əşyanın təsviri deyil. Bu, əşyanın dü-
şünərək dağıdılmış və rəssamın şüurunda yenidən yaradılmış təsviridir.
Kubizm üslubu rəngkarlığın inkişafına çox böyük təsir göstərdi, mə-
kanda  faktura  və  həcmin  verilməsi  üsulları  barədə  rəssamların  təsəv-
vürünü dəyişdi. Məhz kubizm digər cərəyanlara yol açdı, tamaşaçılara 
kubizm əsərlərində təsvir edilmiş rəmzləri özlərinin istədikləri kimi yoz-
masına imkanı verdi. 
Beləliklə, demək olar ki, ubizm öz qarşısında təsviri deyil, fəlsəfi vəzifə-
ni qoymuşdu. Aydındır ki, konkret əşyanı real təsvir etmək əşya anlayışı-
nın təsvirindən asandır.
Pikasso  aktiv  yaradıcılıq  fəaliyyəti  illərində  təxminən  80  min  əsər 
yaratmışdır.  Hələ  1970-ci  ildə,  Pikasso  sağ  ikən  Barselonada  Pikasso 
Muzeyi açılmışdı. 1985-ci ildə isə rəssamın varisləri Parisdə Pikasso Mu-
zeyini yaratdılar.
Pikasso  ən  məşhur  sənətkar  olaraq  XX  əsr  təsviri  sənətində  bütün 
ölkələrin rəssamlarına güclü təsir göstərmişdir.
LAYİHƏ

---