25
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
Diaqram 6. Kişilərin nikahdan sonra 3 aydan çox müddətə xaricə getmə hallarının sayı
Cədvəl 4. Azərbaycanlı miqrantların Azərbaycandan getməsi və Azərbaycana qayıtması müddətləri
56 qadından 32-i həyat yoldaşlarının xaricdə işləməsilə bağlı onların fikirlərini soruşduğunu
bildirməklə ailələrin çoxunda miqrasiya etmək haqqında qərarın qarşılıqlı razılıq əsasında qəbul
edildiyini və bu qərarın ailənin maddi rifahının yaxşılaşdırılması üçün yeganə imkan hesab olundu-
ğunu təsdiq etmişdir.
Ölkədə qalan qadınların verdiyi məlumata əsasən azərbaycanlı miqrantlar təyinat ölkələrində
yaşamaq üçün icazəyə malik olsalar da onların orada işləmək icazəsi yoxdur (sorğu zamanı 20 halda
verilmiş məlumat). Miqrantlardan 7-si əmək müqaviləsi əsasında, 7-si əmək müqaviləsi olmadan
işləyir, 2-si öz biznesini qurub, 1-i azadlıqdan məhrum edilib. Qadınlardan 19-u isə həyat yoldaşları-
Azərbaycanlı miqrantları təxminən 2 bərabər kateqoriyaya bölmək olar: daimi miqrantlar (25
nəfər) və dairəvi miqrantlar (31 nəfər) (Cədvəl 4-ə baxın). Dairəvi miqrantların sayı nisbətən çox
olsa da
51
, mövcud məlumatlar onlardan bəzilərinin müəyyən məqamda daimi miqranta çevrilərək
bir daha öz vətənlərinə qayıtmadığını təsdiq edir. Belə miqrantların sayı kifayət qədər çoxdur (13
nəfər), başqa sözlə, müsahibədə iştirak etmiş ailələrdə hər 4 miqrantdan biri. Miqrantların vətəndə
qalan ailələrilə əlaqə saxlamaması riski miqrasiya müddətinin uzanması ilə artır.
51
F.Vadean, M. Piraçia
“Dairəvi miqrasiya və ya həmişəlik qayıdış: miqrasiyanın müxtəlif formalarını nə müəyyən
edir?” Kent
Universiteti, İqtisadi Sənədlərin Müzakirəsi Fakültəsi. KDPE 09/12, 2009-cu il.
26
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
nın xaricdə hansı işlə məşğul olmaları barədə heç bir məlumata malik olmadıqlarını bəyan etmişdir.
Həyat yoldaşlarının xaricdə hansı işlə məşğul olduqlarını bilməyən qadınların çoxu 36-45 və 46-dan
yuxarı yaşda idi və sözügedən kişilər 4 ildən çoxdur ki, xaricdədirlər. Həmin qadınların çoxu həyat
yoldaşları ilə əlaqənin olmadığını və patriarxal ənənələrin hələ də mövcud olduğunu təsdiq etmişdir:
“istənilən halda qadın ikinci dərəcəli və kişiyə tabe olmalı bir insan kimi qəbul olunur” (II_E4 saylı
mütəxəssis).
Bir sıra kişilərin təyinat ölkəsində inteqrasiya olunmaq tendensiyası onların həmin ölkənin
vətəndaşlığına malik olması faktı ilə izah olunur. Həyat yoldaşlarının olduqları təyinat ölkələrinin
vətəndaşlığına malik olmadıqlarını bildirən 27 qadınla müqayisədə 18 qadın öz həyat yoldaşları-
nın bu cür vətəndaşlığa malik olduqlarını bildirmişdir. Qadınlardan 12-nin öz həyat yoldaşlarının
vətəndaşlığı ilə bağlı heç bir məlumatı yox idi.
Öz həyat yoldaşlarının söylədiklərinə əsasən vətəndaşlığı olan 18 miqrantdan 17-si kənd
yerlərindən idi və çoxunun 1 və ya 2 uşağı var idi.
Öz həyat yoldaşlarının təyinat ölkələrinin vətəndaşlığına malik olub-olmadığını bilməyən qa-
dınların təxminən yarısı onlarla xaricdə olduqları zaman əlaqə saxlamayıblar. XXI əsrdə vətəndə qa-
lan ailə üzvlərilə əlaqə saxlamamaq bunun üçün istəyin və ya miqrantların telefon danışıqları üçün
xərcin ödəmək iqtidarında olmadığını nümayiş etdirir və sonuncu amil daha çox yoxsul ailələrə
xasdır.
2.3. Qadınların xaricdə işləyən miqrant ərləri ilə əlaqə saxlaması
Tədqiqat zamanı sorğuda iştirak etmiş qadınların üçdə biri (18 nəfər) həyat yoldaşları xaricdə
olduqları zaman onlarla əlaqə saxlamamışdırlar. Bu fakt əsasən miqrantların öz ailələrilə əlaqəni
itirməsilə izah oluna bilər. Sözügüdən kişilərin 12-si bundan 4 il əvvəl xaricə getmişdir, 4-ü isə get-
diyi zaman 3-4 ilə vətənə dönəcəyini bildirmişdir. Belə vəziyyətə düşmüş qadınlar kənd yerlərində
yaşayır və 11 ildən artıqdır ki, ailə qurublar.
Xaricdəki həyat yoldaşları ilə əlaqə saxlamış 38 qadından 14-ü bunu keçən həftə, 10-u har-
dasa 1 ay, 9-u təxminən 3 ay, 4-ü 1 il əvvəl, 1 isə xatırlaya bilmədiyi tarixdə telefon vasitəsilə
etmişdir (Diaqram 7-ə baxın). Əsas rabitə vasitələri mobil (22) və adi (16) telefonlardan ibarətdir.
“E-mail”-dən, “Skype”-dan və sosial şəbəkələrdən istifadə olunmamışdır. Bunu proseslərin asan-
laşdırılması üçün Azərbaycanda müvafiq resursların çatışmazlığı və miqrantların olduğu təyinat
ölkələrindəki amillərlə izah etmək olar. Sorğuda iştirak etmiş qadınlardan yalnız 5-nin kompüteri və
sadəcə olaraq 1-nin internetə çıxışı var.
Ailəsinin digər üzvlərilə xaricə getmiş kişilər vətənlərində qalan ailələrilə bir qayda ola-
raq əlaqə saxlayırlar. Məlumatlar çox azsaylı bir kontingentdən topladığından hansısa ümumi bir
qənaətə gəlmək mümkün deyil. Lakin müəyyən olunmuşdur ki, bir nəsildən təşkil olunmuş ailələr
və “zəngin” miqrasiya təcrübəsinə malik kişilər öz ailə üzvlərilə əlaqələri itirməkdən ibarət daha
yüksəksəviyyəli risklərlə üzləşirlər.