2
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı (BMqT) miqrantlara və cəmiyyətlərə fayda verən miqrasiya
prosesinin humanist və nizamlı şəkildə təşkili prinsipinə aid müvafiq öhdəliklərinə sadiqdir. BMqT
hökumətlərarası təşkilat olaraq, miqrasiya sahəsində operativ şəkildə yaranan təhdidlərin aradan qal-
dırılması işində müvafiq köməyin göstərilməsi, miqrasiya məsələlərinin mənimsənilməsinin qabaqcıl
şəkildə təşkili, miqrasiya prosesləri vasitəsilə sosial-iqtisadi inkişaf üçün lazımi şəraitin yaradılması,
həmçinin miqrantların ləyaqət və rifahının təmin edilməsi istiqamətində beynəlxalq cəmiyyətdəki
partnyorları ilə birlikdə müvafiq fəaliyyətləri həyata keçirir.
_____________
Bu Hesabat “Azərbaycanda gender tədqiqatlarına dəstək” Proqramı əsasında Birləşmiş Millətlər
Təşkilatı İnkişaf Proqramının (BMTİP) maliyyə dəstəyilə BMqT tərəfindən həyata keçirilmiş
“Azərbaycandan kənarda işləyən və yaşayan azərbaycanlı miqrantların uzun müddət və ya mütəmadi
əlaqə saxlamadıqları Azərbaycanda qalan həyat yoldaşları və digər ailə üzvlərinin vəziyyəti haqqında
biliklərin artırılması və onların hazırki sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı vəziyyətlərinin öyrənilməsi”
Layihəsinin məntiqi nəticəsidir.
BMqT-nin Azərbaycan Respublikasındakı Nümayəndəliyinin əlaqələndirdiyi tədqiqat yuxarıda
qeyd olunan Layihə çərçivəsində beynəlxalq ekspert Diana Cheianu-Andrei və milli hüquq eksperti
Sahib Məmmədov tərəfindən həyata keçirilmişdir.
Hesabatda verilmiş təhlillər və nəticələr, həmçinin burada ifadə olunmuş izahlar və qənaətlər
müəlliflərə məxsusdur və heç bir halda BMqT-nin və BMTİP-in rəsmi mövqeyi kimi qəbul edilə
bilməz.
_______________
Naşir:
BMqT-nin Azərbaycan Respublikasındakı Nümayəndəliyi
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri, AZ 1069, Yaşar Hüseynov küç. 18
Tel: +994 12 4659071/72
Faks: +994 12 4659073
E-poçt: iombaku@iom.int
Veb-səhifə: www.iom.int, www.iom.az
Hesabat BMqT tərəfindən rəsmi şəkildə redaktə olunmadan dərc edilmişdir.
© Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı (BMqT), 2013-cü il
Bütün hüquqlar qorunur. Bu publikasiyanın heç bir hissəsi BMqT-nin və BMTİP-in müvafiq
razılığı olmadan yenidən dərc edilə, digər informasiya sistemlərində saxlanıla, istənilən formada və
ya elektron, mexaniki, surətçıxarma, yazma və ya digər vasitələrlə ötürülə bilməz.
3
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
M Ü N D Ə R İ C A T
MİNNƏTDARLIQ ............................................................................................................................. 4
DİAQRAMLARIN SİYAHISI ........................................................................................................ 5
CƏDVƏLLƏRİN SİYAHISI .......................................................................................................... 6
xÜLASƏ ............................................................................................................................................ 7
GİRİŞ ................................................................................................................................................ 11
TƏDQİQATIN MeTODOLOGİYASI ......................................................................................... 13
TƏDQİQATLA BAĞLI MƏHDUDİYYƏTLƏR ...................................................................... 13
I. AZƏRBAYCAN ReSPUBLİKASINDA MİQRASİYA PROSeSLƏRİ:
TeNDeNSİYALAR VƏ xÜSUSİYYƏTLƏR (köməkçi mənbələrin nəzərdən keçirilməsi) ... 14
1.1. SSRİ-nin süqutundan sonra baş verən miqrasiya mərhələləri və axınları ................................. 14
1.2. Emiqrasiyaya aid məlumatlar və statistik rəqəmlər ................................................................... 15
1.3. Pul köçürmələri .......................................................................................................................... 16
1.4. Miqrasiya sahəsində aparılmış əvvəlki tədqiqatlar .................................................................... 18
1.5. Miqrantların profilləri ................................................................................................................ 18
1.6. Əmək miqrasiyasının ailələrə təsiri ........................................................................................... 19
II. xARİCDƏKİ AZƏRBAYCANLI MİQRANTLARIN AZƏRBAYCANDA QALAN
HƏYAT YOLDAŞLARININ VƏ DİGƏR AİLƏ ÜZVLƏRİNİN SƏCİYYƏVİ
xÜSUSİYYƏTLƏRİ, PROBLeMLƏRİ VƏ eHTİYACLARI ................................................ 21
2.1. Azərbaycanlı miqrantların vətəndə qalan həyat yoldaşları və digər ailə üzvlərinin profilləri ... 21
2.2. Kişilərin miqrasiya təcrübəsi və onların xaricdəki vəziyyəti .................................................... 24
2.3. Qadınların xaricdə işləyən miqrant ərləri ilə əlaqə saxlaması ................................................... 26
2.4. Xaricdəki azərbaycanlı kişi miqrantlar tərəfindən Azərbaycanda qalan ailələrinə göstərilən
yardım və bu ailələrin vəziyyəti ....................................................................................................... 27
2.5. Kişilərin miqrasiyasının öz həyat yoldaşları üçün fəsadları ...................................................... 31
2.6. Xaricdəki azərbaycanlı miqrantların Azərbaycanda qalan uşaqları və yaşlı ailə üzvləri və
onların sosial inteqrasiyası ................................................................................................................ 34
2.7. Kişilərin miqrasiyasının öz ailələri üçün fəsadları .................................................................... 39
2.8. Gələcək planlar .......................................................................................................................... 41
2.9. Xaricdəki azərbaycanlı miqrantların Azərbaycanda qalan həyat yoldaşları və uşaqları üçün
tələb olunan yardım .......................................................................................................................... 43
III. AZƏRBAYCAN ReSPUBLİKASININ QANUNVeRİCİLİYİNƏ ƏSASƏN ƏMƏKÇİ
MİQRANTLARIN HƏYAT YOLDAŞLARININ HÜQUQİ VƏZİYYƏTİ .............................. 45
3.1. Nikaha xitam verilməsi ........................................................................................................... 46
3.2. Əmlak bölgüsü ........................................................................................................................... 48
3.3. Sosial müdafiə və yardım .......................................................................................................... 49
3.4. Xaricə getmək istəyən azyaşlılarla bağlı problemlər ................................................................. 50
IV. xARİCDƏKİ AZƏRBAYCANLI MİQRANTLARIN AZƏRBAYCANDA QALAN
HƏYAT YOLDAŞLARI VƏ UŞAQLARININ MÜDAFİƏSİ İLƏ BAĞLI SİYASƏTDƏ VƏ
YARDIM MexANİZMLƏRİNDƏ BOŞLUQLAR ..................................................................... 51
4.1.Gender bərabərliyi və qadın hüquqlarının müdafiəsi ................................................................. 51
4.2. Hədəf qrupu üçün müdafiə siyasəti və tədbirlər ilə bağlı mövcud vəziyyət ............................... 52
YeKUN VƏ TÖVSİYƏLƏR ......................................................................................................... 54
ƏDƏBİYYAT ................................................................................................................................... 57
ƏLAVƏ ............................................................................................................................................. 59