4. Rus dilinə keçən sözlər: arbuz (qarpız), anbar, başlıq,
sarafan, kalpak, saray, utyuq (ütü), kazak, sazan, almaz,
kamış (qamış), karaul (qarovul), barsuk (porsuq), tuman,
karandaş, aşuq (aşıq), çerdak (çardaq), sunduk (sandıq), iz-
yum (üzüm).
5. Gürcü dilinə keçən sözlər: qonaq, qoçaq, körpə, keçəl,
ocaq, otaq, pul, manat, papaq, polad, toxa, çəkmə, çomaq,
çolaq, ciyər, çəkic, şüşə, şəkər, yaraq, dolma, çığırtma və s.
Azərbaycan dilindən gürcü dilinə keçmiş sözlər
müxtəlif sahələrə aid olaraq həm ədəbi, həm də danışıq
dilində işlədilir.
Azərbaycan dili yuxarıda qeyd olunan dillərin əksə-
riyyətinin lüğət tərkibinin inkişafında həm mənbə, həm
də vasitəçi dil olmuşdur. Başqa şəkildə desək, Azərbaycan
dili həm öz sözlərini vermiş, həm də başqa dillərdən söz
almaqda həmin dillər üçün vasitəçilik etmişdir. Bu dilin
1
Ş.Sədiyev. Ləzgi dilində Azərbaycan sözləri, Nizami adına Ədəbiyyat və Dil İnstitutunun
əsərləri, X, 1957.
M Ü A S İ R A Z Ə R B A Y C A N Ə D Ə B İ D İ L İ
19
vasitəsilə gürcü dilinə yüzlərlə ərəb və fars mənşəli sözlər
daxil olmuşdur: məsələn, adət, adam, bina, qələm, dəzgah, əl-
bəttə, əfsus, zər, kef, mürəbbə, mütəkkə, mismar, məsləhət, pən-
cərə, pərvanə, reyhan, saat, surət, ustad, ümid, fikir, xatir, həkim,
cəllad və s.
Azərbaycan dili qonşuluqda olan dillərin lüğət tərki-
bini zənginləşdirdiyi kimi, onların qrammatik quruluş-
larının təkmilləşməsinə də təsir göstərmişdir. Məsələn,
Azərbaycan dilindən ləzgi dilinə sözlərlə yanaşı, bir sıra
şəkilçilər də keçmişdir. Belə bir vəziyyət Azərbaycan dili-
nin geniş təsir dairəsinə malik olduğunu göstərir.
Azərbaycan dilinin başqa dillərə müsbət təsiri hal-ha-
zırda da davam edir. Bunu təkcə Dağıstan dillərində yox,
qonşuluqda olan başqa dillərdə də görmək olur. Ümumiy-
yətlə, yad dillərə keçmiş Azərbaycan sözləri həmin dillərin
lüğət tərkibinin ayrılmaz ünsürünə çevrilmişdir.
Dostları ilə paylaş: |
