0f11aztitul(1-7)

28 
 
 
Kondensatorların birləşdirilməsi
 
Məsələ 1. Şəkildə üç kondensatorun ardıcıl və paralel 
birləşdirilmə sxemləri təsvir edilmişdir (
a 
və 
b
). 
Kondensatorlar yükləndikdən sonra təyin edin:  
a) ardıcıl birləşdirilən kondensatorlar batareyasının yükünü 
və gərginliyini; 
b) paralel birləşdirilən kondensatorlar batareyasının yükünü 
və gərginliyini. 
 
 
Nəticənin müzakirəsi: 
 Ardıcıl birləşdirilən 
kondensatorlar batareya-
sının ümumi elektrik 
tutumu nəyə bərabərdir? 
Onu necə təyin etmək olar?  
 Paralel birləşdirilən 
kondensatorlar batareya-
sının ümumi elektrik 
tutumu nəyə bərabərdir? 
 
 
 
Verilmiş  kondensatorlardan  müxtəlif  elektrik  tutumlu  batareyalar  almaq 
məqsədilə onlar elektrik dövrələrində ardıcıl və ya paralel birləşdirilir.  
Kondensatorların ardıcıl birləşdirilməsi. 
Ardıcıl  birləşmədə  birinci  kondensatorun  mənfi  yüklənmiş  lövhəsi  ikinci  kon-
densatorun müsbət yüklənmiş lövhəsinə və s.-yə birləşdirilir 
(c)
. 
 
 
 
 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensatorların elektrik yükləri eynidir:  
=
= . 
 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensatorların uclarındakı ümumi gərginlik ayrı-ayrı 
kondensatorların gərginlikləri cəminə bərabərdir: 
+
= . 
 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensatorlar batareyasının ümumi elektrik tutumunun 
tərs qiyməti ayrı-ayrı kondensatorların elektrik tutumlarının tərs qiymətləri cəminə 
bərabərdir: 
1
=
1
+
1
   

   
=
∙
+
. 
ARAŞDIRMA  
1 
(c) 
U
1
U
2
-q
q
-q
q
C
1
C
2
(a) 
(b) 
  LAYİHƏ

---

29 
 

 Ardıcıl birləşdirilmiş n kondensatorun elektrik tutumları eynidirsə, dövrənin 
ümumi elektrik tutumu bir kondensatorun elektrik tutumundan n dəfə kiçik olur: 
= . 

 Ardıcıl birləşdirilmiş kondensatorların gərginlikləri və enerjiləri elektrik tu-
tumları ilə tərs mütənasibdir: 
=    

  
=
 ;      
 
=
2
    

     
=
 . 
 
Kondensatorların paralel birləşdirilməsi 
Paralel  birləşmədə  bütün  kondensatorların  müsbət  yüklənmiş  lövhələri  bir 
nöqtəyə, mənfi yüklü lövhələri isə digər nöqtəyə  birləşdirilir 
(d)
. 
 
 
 
 Paralel birləşdirilmiş kondensatorlarda toplanmış ümumi yükün miqdarı  ayrı-
ayrı kondensatorlardakı yüklərin cəminə bərabərdir: 
=
+
. 
 Paralel birləşdirilmiş kondensatorların uclarındakı gərginlik eynidir: 
=
= . 
  Paralel birləşdirilmiş kondensatorlar batareyasının ümumi elektrik tutumu 
ayrı-ayrı kondensatorların elektrik tutumlarının cəminə bərabərdir: 
=
+
. 

 Paralel birləşdirilmiş n kondensatorun elektrik tutumları eynidirsə, dövrənin 
ümumi elektrik tutumu bir kondensatorun elektrik tutumundan n dəfə böyük olur: 
=
. 

 Paralel birləşdirilmiş kondensatorların elektrik yükləri və enerjiləri elektrik 
tutumları ilə düz mütənasibdir: 
=
   

  
=
 ;      
=
2
    

     
=
 . 
 
(d) 
U
-q
1
q
1
C
1
C
2
-q
2
q
2
  LAYİHƏ

---

30 
 
 
Kondensatorun xarakteristikaları necə dəyişər? 
• Məsələ 2. Elektrik tutumları 
= 3  və 
= 4  olan iki 
müstəvi kondensator paralel birləşdirilmişdir. 
Birinci kondensatorun uclarındakı gərginlik 12V, 
enerjisi 96 mC olarsa:  
a) ikinci kondensatorun gərginliyi nəyə bərabərdir?
b) bu kondensatorlar batareyasının ümumi elektrik 
tutumu nəyə bərabərdir? 
c) ikinci kondensatorun enerjisi nəyə bərabərdir? 
 
 
Nəticənin müzakirəsi: 
 Eyni gərginlik 
mənbəyinə qoşulmuş 
kondensatorlar batare-
yasında hansı halda 
enerji çox toplanar: 
kondensatorlar paralel 
birləşdirildikdə, yoxsa 
ardıcıl? Niyə? 
 
 
11-ci sinifdə oxuyan Arif  babasının xahişi ilə xarab olan radioqəbuledicini təmir etdirmək 
üçün servisə apardı. Aparat yoxlandıqda məlum oldu ki, tutumu 12,5 mkF olan kondensator 
yanmışdır. Servisdə həmin nominalda kondensator yox idi.  
Lakin usta 
= 2 mkF, 
= 5 mkF, 
= 6 mkF və 
= 6 mkF tutumlu dörd konden-
satoru elə birləşdirdi ki, alınan kondensatorlar batareyası tələb olunan nominalı verdi.  
Radio işlədi. 
 Usta 12,5 mkF tutumlu kondensator almaq üçün 4 müxtəlif tutumlu  kon-
densatoru necə birləşdirdi? Bu birləşmənin sxemini çəkə bilərsinizmi? 
 
№ 
Suallar 
Bilirəm 
zəif  orta  yaxşı 
1 
Kondensatorların  ardıcıl  və  paralel  birləşdirilməsi  rezistor-
ların uyğun birləşdirilməsindən nə ilə fərqlənir? 
 
 
 
2 
A və B nöqtələri arasındakı gərginlik 9 V-dur. Kondensa-
torların elektrik tutumları isə 
= 3
 və 
= 6
-
dır. Təyin edin: kondensatorların: a)    və   yüklərini;  
b) kondensatorların uclarındakı    və   gərginliklərini.  
 
 
 
3 
Hər birinin elektrik tutumu C = 1 mkF olan qarışıq birləşdi-
rilən kondensatorlar batareyasının ümumi elektrik tutumunu 
təyin edin.  
 
 
 
 
 
• NƏ ÖYRƏNDİNİZ? 
Qeyd olunan birləşmələrin əsas xarakteristikalarını iş vərəqinə yazın: 
“kondensatorların  ardıcıl  birləşdirilməsi”,  “kondensatorların  paralel 
birləşdirilməsi”. 
 
 
ARAŞDIRMA 
2 
TƏTBİQETMƏ 
 
HƏYATLA ƏLAQƏLƏNDİRİN 
 
ÖZÜNÜZÜ QİYMƏTLƏNDİRİN 
  LAYİHƏ

---