11
Fizik a
DƏRSLİK
Pulsuz
Əziz məktəbli !
Bu dərslik sənə Azərbaycan dövləti tərəfindən bir dərs
ilində istifadə üçün verilir. O, dərs ili müddətində nəzərdə tutulmuş
bilikləri qazanmaq üçün sənə etibarlı dost və yardımçı olacaq.
İnanırıq ki, sən də bu
dərsliyə məhəbbətlə yanaşacaq, onu
zədələnmələrdən qoruyacaq, təmiz və səliqəli saxlayacaqsan ki,
növbəti dərs ilində digər məktəbli yoldaşın ondan sənin kimi rahat
istifadə edə bilsin.
Sənə təhsildə uğurlar arzulayırıq!
DƏR
SLİK
F
İZ
İK
A
11
LAYİHƏ
Ümumtəhsil məktəblərinin 11-ci
sinfi üçün
“Fizika” fənni üzrə
DƏRSLİK
Fizika
11
Bu nəşrlə bağlı irad və təkliflərinizi
və
elektron ünvanlarına göndərməyiniz xahiş olunur.
Əməkdaşlığınız üçün əvvəlcədən təşəkkür edirik!
bn@bakineshr.az
derslik@edu.gov.az
Bakı – 2018
MİRZƏLİ
RASİM ABDURAZAQOV
RÖVŞƏN ƏLİYEV
MURQUZOV
LAYİHƏ
I fəsil
II fəsil
•
•
•
•
ELEKTROMAQNİT SAHƏSİ
1.1. Elektrik yükü. Elektromaqnit sahəsi .
.
.
.
.
.
.
.
.
10
1.2. Elektrostatik sahə. Elektrostatik sahənin intensivliyi
.
.
.
.
.
14
1.3. Bircins elektrik sahəsinin işi. Potensial. Gərginlik .
.
.
.
.
.
18
1.4. Kondensator.
Elektrik tutumu
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
22
1.5. Kondensatorların birləşdirilməsi.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
26
1.6. Yüklü zərrəciyin maqnit sahəsində hərəkəti. Lorens qüvvəsi
.
.
.
30
1.7. Maqnit sahəsinin cərəyanlı naqilə təsiri. Amper qüvvəsi
.
.
.
.
33
1.8. Maqnit seli. Elektromaqnit induksiyası hadisəsi
.
.
.
.
.
.
37
1.9. Elektromaqnit induksiyası qanunu. Maqnit sahəsində hərəkət
edən
naqillərdə induksiya elektrik hərəkət qüvvəsi .
.
.
.
.
.
.
41
1.10. Öz-özünə induksiya EHQ. Maqnit sahəsinin enerjisi .
.
.
.
.
45
MÜXTƏLİF MÜHİTLƏRDƏ SABİT CƏRƏYAN QANUNLARI
2.1. Metalların elektrik keçiriciliyinin elektron nəzəriyyəsinin elementləri
.
54
2.2. Dövrə hissəsi üçün om qanunu. Müqavimət. İfrat keçiricilik
.
.
.
58
2.3. Elektrik hərəkət qüvvəsi. Tam dövrə üçün Om qanunu.
.
.
.
.
62
2.4. Vakuumda elektrik cərəyanı
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
66
2.5. Qazlarda elektrik cərəyanı .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
70
2.6. Elektrolit məhlullarında elektrik cərəyanı.
Elektroliz qanunu
.
.
.
74
2.7. Yarımkeçiricilərdə elektrik cərəyanı .
.
.
.
.
.
.
.
.
78
2.8. Yarımkeçirici diod. Tranzistor
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
82
2.9. Yarımkeçirici qurğular: onların elm, texnika və istehsalatda tətbiqi
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
• I fəslə aid məsələlər .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
49
(təqdimat dərs)
86
• II fəslə aid məsələlər
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
88
III fəsil
3.1. Sərbəst elektromaqnit rəqsləri .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
92
3.2. Elektromaqnit rəqslərində
enerji çevrilmələri
.
.
.
97
3.3. Məcburi elektromaqnit rəqsləri: dəyişən cərəyan .
.
.
.
.
.
99
3.4. Rezistor, kondensator və sarğac qoşulmuş dəyişən cərəyan dövrələri .
104
3.5. Aktiv, induktiv və tutum müqavimətlərinin ardıcıl birləşdirildiyi
dəyişən cərəyan dövrəsi üçün Om qanunu .
.
.
.
.
.
.
109
3.6. Elektrik enerjisinin ötürülməsi. Transformator
.
.
.
.
.
.
113
3.7. Elektromaqnit dalğaları
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
117
3.8. Elektromaqnit dalğasının enerjisi. Elektromaqnit dalğaları şkalası
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
122
3.9. Radiorabitənin prinsipləri .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
124
3.10. İşığın dalğa təbiəti. İşığın dispersiyası .
.
.
.
.
.
.
.
128
3.11. Dalğaların interferensiyası. İşığın interferensiyası
.
.
.
.
.
132
3.12. Dalğaların difraksiyası. İşığın difraksiyası
.
.
.
.
.
.
.
136
3.13. İşığın polyarlaşması .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
140
IV fəsil
ATOM FİZİKASI
•
•
•
•
ELEKTROMAQNİT RƏQSLƏRİ VƏ DALĞALARI
(təqdimat dərs)
(təqdimat dərs)
•III fəslə aid məsələlər
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
144
(təqdimat dərs)
(təqdimat dərs)
• IV fəslə aid məsələlər .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
201
• Fəsillərə aid məsələlərin cavabları
.
.
.
.
.
.
.
.
204
4.1. Elektromaqnit şüalanmasının kvant təbiəti. Foton
.
.
.
.
.
148
4.2. Fotoeffekt. Fotoeffekt nəzəriyyəsi .
.
.
.
.
.
.
.
.
152
4.3. Kompton effekti və de Broyl dalğaları
.
.
.
.
157
4.4. Atomun quruluşu haqqında Borun kvant postulatları.
Atomun energetik səviyyələri .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
159
4.5. Şüalanmanın növləri və onların
tətbiqləri
.
.
.
163
4.6. Atom nüvəsi. Atom nüvəsinin quruluşu .
.
.
.
.
.
.
.
167
4.7. Nüvənin rabitə enerjisi
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
171
4.8. Radioaktivlik. Nüvələrin radioaktiv çevrilməsi
.
.
.
.
.
.
174
4.9. Radioaktiv çevrilmə qanunu .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
178
4.10. Nüvə reaksiyası .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
181
4.11. Uran nüvəsinin bölünməsi. Zəncirvarı nüvə reaksiyası .
.
.
.
184
4.12. İstilik nüvə reaksiyası
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
189
4.13. Elementar zərrəciklər və onların qeydəalınma üsulları .
.
.
.
192
4.14. Fizika və müasir həyat (təqdimat dərs).
.
.
.
.
.
.
.
197
F i z i ka
Mündəricat
11
4
5
LAYİHƏ