0f11aztitul(1-7)

51 
 
1.14. Şəkildə iki kondensatorun birləşmə sxemi təsvir edilmişdir. Təyin edin:  
a) bu kondensatorların enerjiləri arasındakı münasibəti;  
b) bu kondensatorların yüklərinin miqdarı arasındakı münasibəti;  
c) bu kondensatorların gərginlikləri arasındakı münasibəti.  
1.15. Yüklü zərrəcik bircins maqnit sahəsində düzxətli bərabərsürətli hərəkət edə bilərmi? 
Cavabınızı əsaslandırın.  
1.16.  Şəkildə  elektronun  bircins  maqnit  sahəsində  hərəkət  trayek-
toriyası təsvir edilmişdir. Maqnit sahəsinin induksiya vektorunun 
istiqamətini təyin edin.  
 
1.17.  Elektron  bircins  maqnit  sahəsində  induksiya  xətlərinə  perpendikulyar  istiqamətdə 
 = 5 ∙ 10
/
 sürətilə hərəkət edir. Sahənin  maqnit induksiya vektorunun modulu 
0,02  -dır.  
Təyin  edin:  a)  elektrona  təsir  edən  Lorens  qüvvəsini;    b)  elektronun  cızdığı  çevrənin 
radiusunu.  
1.18. Paralel 1 və 2 naqillərindəki cərəyan şiddəti eynidir.  
Təyin edin:  
a) 1 naqilinin 2 naqili yaxınlığındakı A nöqtəsində yaratdığı 
maqnit sahəsinin induksiya vektorunun istiqamətini;  
b) 2 naqilinin 1 naqili yaxınlığındakı B nöqtəsində yaratdığı 
maqnit sahəsinin induksiya vektorunun istiqamətini. 
1.19. Verilənlərə əsasən cərəyanlı naqilə təsir edən Amper qüvvəsinin modulunu təyin 
edin:  
a)
= 2 , = 6 , = 75
,
 = 0°;  
b)
= 2 , = 6 , = 75
,
 = 30°.  
1.20. Şaquli yuxarı yönələn maqnit sahəsində üfüqi yerləşən metal rels üzrə keçirici çubuq 
hərəkət edir.  
Təyin edin:  
a) çubuqda yaranan induksiya cərəyanının istiqamətini;  
b)  çubuğun  relslə  əmələ  gətirdiyi  qapalı  konturun  mərkəzində  induksiya 
cərəyanının yaratdığı maqnit induksiya vektorunun istiqamətini;  
c) çubuğa təsir edən Amper qüvvəsinin istiqamətini. 
 
 
+
— 
=
=
 
 I 
 fəsl
ə aid
 
MƏ
SƏ
LƏ
LƏ
R
 
  LAYİHƏ

---

 
 
 
•
 
MÜXTƏLİF MÜHİTLƏRDƏ
SABİT CƏRƏYAN QANUNLARI
II fəsil 
• 
Aparılan araşdırmalardan xüsusi elektrik keçiriciliyi yüksək 
olan (20
°
-də)  4 lider metal müəyyənləşdirilmişdir:  
1)
 gümüş – 6,8 ∙ 10 
∙
;   
2)
 mis – 5,9 ∙ 10 
;  
3)
 qızıl – 4,5 ∙ 10 
∙
;  
4)
 alüminium – 3,8 ∙ 10 
∙
. 
 Xüsusi elektrik keçiriciliyi nədir?  O necə müəyyən 
olunur?  
_______________________________________________ 
 
• 
Barelyeflə bəzədilmiş bu badə 1870-ci ildə “Metropoliten” 
muzeyi (Nyu-York, ABŞ) tərəfindən çox baha qiymətə alın-
mışdır. Bu əsər iki əsr yarımdır ki, insanları öz mürəkkəbliyi 
və eyni zamanda zərifliyi ilə təəccübləndirir. Lakin maraqlısı 
budur ki, heç bir tamaşaçı əsərin barokko və manye-rizm 
zərgərlərinin (XVII əsr) əl işinin surəti olduğunu hiss 
etməyib. Yalnız ekspertlər laboratoriya üsulu ilə müəyyən-
ləşdirə biliblər ki, o, orijinalın 1840-cı ildə elektroliz üsulu ilə 
hazırlanmış surətidir.  
 Belə zərif əşya elektroliz üsulu ilə necə hazırlana 
bilər?  
 Elektrolizin daha hansı qeyri-adi tətbiqləri var?  
_______________________________________________ 
 
 
“İntel firması” (ABŞ) 15 noyabr 1971-ci ildə ilk mik-
roprosessoru  –  “İntel  4004”ü  istehsal  etdi.  Bu 
cihaz cəmi 2300 tranzistordan ibarət idi.  
Firmanın  2011-ci  ildə  istehsal  etdiyi  ikinci  nəsil  “İntel 
Core” mikroprosessoru (çip) isə 10  tranzistordan təş-
kil  olunmuşdur.  Mütəxəssislər  iddia  edirlər  ki,  hazırda 
Yer kürəsində adambaşına 10  ədəd tranzistor düşür.  
 
 Tranzistor nədir?  
 Niyə mikrosxemlərin (çiplərin) əsas hissəsini 
tranzistorlar təşkil edir?  
 
 
  LAYİHƏ

---

 
53 
 
 
 
 
VAKUUMDA 
ELEKTRİK 
CƏRƏYANI  
Qeyri-
müstəqil 
boşalma 
Yarımkeçiricilərin 
elektrik  
keçiriciliyi  
Metalların elektrik 
keçiriciliyi 
mühit
Dövrə hissəsi 
üçün  
Om qanunu: 
=  
Fəslin “Anlayışlar xəritəsi”
SABİT 
ELEKTRİK 
CƏRƏYANI 
QAZLARIN  
ELEKTRİK  
KEÇİRİCİLİYİ: 
QAZ BOŞALMASI 
Elektrolit 
məhlullarında 
elektrik cərəyanı 
mühit
mühit
mühit
mühit
Sərbəst 
elektronlar
Xüsusi 
elektrik 
keçiriciliyi: 
=  
xarakte-
ristikası
Cərəyan 
şiddəti: 
= . 
Cərəyan 
sıxlığı: 
=
 
yükdaşı-
yıcılar 
Müstəqil 
boşalma 
növü 
Elektronlar 
Müsbət ionlar 
Mənfi ionlar 
yükdaşıyıcılar 
Tam dövrə 
üçün Om 
qanunu: 
=
 
ödənilir
ödənilir 
 Alovsuz boşalma 
 Elektrik qövsü 
 Qığılcımlı 
boşalma 
 Tac boşalması 
növü 
ödənilir 
ödənilir 
Termo-
elektronlar 
yükdaşı-
yıcılar 
ödənilir 
Termoelek-
tron 
emissiyası 
əsaslanır 
Məxsusi 
keçiricilik
Aşqar 
keçiricilik 
 Elektronlar 
 Deşiklər 
Müsbət ionlar 
Mənfi ionlar 
yükdaşı-
yıcılar 
yükdaşı-
yıcılar 
növü
Elektroliz 
qanunu: 
=
∆ ; 
=
1
∆ .
tabedir
xarakterizə 
olunur
Xüsusi elektrik keçiriciliyi  
xarakterizə olunur
Coul–Lens 
qanunu: 
=
; 
=
; 
=
 
ödənilir
  LAYİHƏ

---