Ziyad Səmədzadə
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
rinə tətbiq edildİ3nndən onun metodikasi inkişaf etdirilir və dəqiqləşdirilir.Hazırda FDT metodikası mövcud konstruksiyanın təkmilləşdirilməsi ,yeni layihənin tərtib edilməsi, yaradılan konstruksiyanın yeni tətbiq sahələrinin axtaniması, innovasiya ideyasının axtarılması istiqamətlərində inkişaf etdirilir. FDT-nin ümumi metodikasının aşağıdakı kimi bölmələri vardır: •
İlkin konstruksiyanın funksional struktur təhlili; •
ilkin texniki həllərin iqtisadi diaqnostikası; •
müxtəlif funksiyalar üzrə yeni texniki variantların müqayisəli təhlili; « iqtisadi cəhətdən əlverişli olan texniki həllərin seçilməsi. Funksional-struktur təhlili yerinə yetirilərkən obyektin əsas funksiyası müəyyən edilir, onun təsnifləşdirilməsi yerinə yeütirilir və obyektin struktur - funksional sxemi qurulur. Obyektin struktur sxeminin qurulması müxtəlif sistemlərin məlum geniş yayılmış struktur tədqiqat üsullarının tətbiqi əsasında yerinə yetirilr. Adətən, bu təsvir üsulu qrafa - şaxə şəklində təsvir edilir; məsəslən, maşının hansı hissələrindən və detalllardan ibarət olduğu, hər bir hissə və detalların digərləri ilə qarşılıqlı əlaqələri göstərilir. Bu cür sxemlər əyani olduğundan bunların əsasında növbəti müəyyən ediləcək göstəricilərin hesablanması sadələşdirilir və əsaslandırılır,( məs, istehsal xərcləri). Lakin, qraf - şaxə şəklində olan sxem obyektin fəalij^ət prosesi haqqında informasiya vermir. Odur ki, struktur sxem, qəbul edilmiş müə5^ən işarələrin köməyilə obyektin fəaliyyət prosesinin gedişi haqqında məlumat verilir. Məsələn, istiqamətlənmiş qraf üsulu ilə obyekt təsvir edilərkən təpə nöqtələri sistemin ayrı-ayrı elementlərini (detal, hissə və s), təpə nöqtələrini birləşdirən ox işarəsi elementlər arasında olan əlaqəni və bu əlaqənin istiqamətlərini müəyyən edir.Obyektin funksi
yasını təhlil etmək üçün onu təsnifləşdirmək lazımdır. Belə təsnifləşdirmə müxtəlif əlamətlərə görə aparılır. Bu əlamətlərə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: baxılan anda funksiyanın həyata keçirilə bilən olması (tələb edilən funksiyanın real və potensial imkanı); konkret tətbiqdə istifadə səviyyəsi ( istifadə edilən, artıq istifadə edilən; çatışmazlıq), obyektə nəzərən funksiyanın mövqeyi (ümumi obyektə aid olma obyektdaxili); sistemin işçi prosesinə nəzərən funksiyanın mövqe}d (əsas, köməkçi). FDT-nin metodikasında müxtəlif funksiyalar üzrə yeni texniki həllərin müqayisəli təhlili üsulu xüsusi yer tutur. Bunu yerinə yetirmək üçün FDT - nin sınaqdan çıxmış hesabat analtik üsullları, zəruri olan normativ bazası olmalıdır ki yeni texniki həllər düzgün qiymətləndirilə bilsin. Mövcud konstruksiyaların dəyişdirilməsi üzrə olan FDT metodikasında müxtəlif sınaq
konstruksiya işlərinin müqayisəsinə baxılır.Belə müqayisədə ən əsas yeri analtik iqtisadi işlər tutur ki, bu da üzvi surətdə digər tətqiqat,layihə, konst- ruktur, texnoloji və bu kimi işlərlə əlaqədardır. FDT-nın yaradılması və tətbiqi mərhələsinin həyata keçirilməsi üçün müxtəlif təşkilati, texniki,iqtisadi və konstruk- tur sənədləşdirilməsi aparılır.FDT - nin nəticəsi bu sənədlərin tamlığmdan,düzgün olmasından və informasiyaların bu sənədlərdə əlaqəli şəkildə əks edilməsindən həddindən çox asılıdır.Çox vaxt belə sənədlər təsnifləşdirilərək və sistem- ləşdirilərək standart şəkilə gətirilir.Belə sənədləşdirilməyə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: •
FDT - nin tətbiq edilməsi üçün texniki tapşırıq; « məmulat üzrə FDT - nin yerinə yetirilməsi planı - plan qrafiki; •
informasiyanın hazırlanması üzrə tapşırıq; •
məmulat haqqında əsaslı məlumat; •
informasiyanın öyrənməsinin plan - qrafiki; 45'- təhlil obyektinin struktur sxemi; konstruksiyanın funksiyalar bloklarına çəkilən düzünə (müstəqim) xərclər; material və ya kənardan alman yarımfabrikat haqında məlumat; funksiyanın təhlilinin müəyyən edilməsi; funksiyanın yerinə yetirilməsi üçün, olan istehsal xərclərinin qiymətləndirilməsi; obyektin gələcək təhlili üçün tərkib hissələrin seçilməsinə aid müzakirənin protokolu; "ideyanın irəli sürüulməsi" üzrə olan müşavirənin protokolu; həll variantları; variantların seçilməsi və qiymətləndirilməsi üzrə olan müşavirənin protokolu və burada FDT - nin tövsiyələri, müəssisənin texniki planına aid təkliflər, eskiz və sxemlər. Mövcud istehsal sahəsində və texnoloji proseslərin dəyişdirilməsinə FDT üsulunun tətbiq edilməsi, FDT əsasında alman tövsiyələrin heç də hamısının istehsala tətbiq edilməsinə imkan vermir.Bu çətinlik avadanlıqların dəyişdirilməsi, xüsusi qurğuların yaradılması və mövcud texnoloji proseslərin müə5^ən mərhələlərinin dəyişdirilməsi, sınaq işlərinin yerinə yetirilməsi və bu kimi məhdudiyyətlərlə əlaqədardır. Lakin, FDT-nin yeni məmulatlarının hazırlanmasına tətbiq edilməsi nisbətən asan olur. Burada, maddi ehtiyatlara və texniki bazaya aid olan məhdudiyyətlər mövcud istehsalın dəyişdirilməsinə nisbətən daha azdır. Deməli, yeni texnika yaradanlar, variant həllərinin seçilməsinə istehsalın təkmil- ləşdirilməsilə olanlara nisbətən daha çox sərbəstdirlər.Odur ki, bir çox mütəxəsislərin rəyincə FDT sahə elmi - tətqiqat təşkilatların və konstruksiya bürolarının (ETİ və KB) işlərinə daxil olmahdır.Bu halda onun səmərəliliyi daha yüksək olur. .
—
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|