Ziyad Səmədzadə
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yaradıcılıq mərhələsində
- Tədqiqat mərhələsində
- Tövsiyə mərhələsində
ən əsas funksiyaların həyata keçirilməsi prinsiplərinin seçilməsi; əsas
obyektdaxili funksiyanın müə}^ən ümumiləşdirilmiş funksional moddellərin qurulmas; funksiyanın əhəmij^ətinin müə}^ən edilməsi; funksiyalar üzrə yol verilə bilən limit xərclərinin müə5^ən edilməsi işləri əhatə edilir.
əsas funksiyanın axtarılması və həyata keçirilməsi yollarının müə}^ən edilməsi; onların müqayisəli ekspert qiymətləndirilməsi; köməkçi obyektdaxili funksiyaların müəyyən edilməsi; omların həyata keçirilməsi ideyasının axtarılması; funksiyaların material daşıyıcıları üçün yeni variantlarının tətbiq edilməsi; texniki həllərin sintezi; obyektin ümumiləşmiş struktur modeli variantlarının qurulması işləri aparılır. Tədqiqat mərhələsində kompleks kriteriyalar üzrə variantların ümumilləşmiş qiymətləndirilməsi; qiymətləndirmə kriteriyasının seçilməsi, variantlar üzrə funksiyanın yerinə yetirilməsi; kefiyyətcə qiymətləndirilməsi; variantlar üzrə funksiyanın istehsal və istismar xərclərinin ümumilləşmiş şəkildə qiymətləndirilməsi; funksiyalar üzrə alınmış xərclərin yol verilə bilən limit xərclərlə nisbətlərinin müəyyən edilməsi; varianatların kompleks texniki-iqtiosadi qiymətləndirilməsi və onun tətbiqi şərtlərinin araşdırılması yerinə yetirilir.
variantların seçilməsi; məmulatın son variantının müzakirəsi və yekun variantın seçilməsi; tövsiyənin gələcək funksional dəyər varianti kimi qanunilləşdirilməsi yerinə yetirilir. Funksional dəyər təhlilinin əsas prinsipləri- xalq təs- sərüfat nöqte3d-nəzərindən yanaşma, kompleks yanaşma, funksional və sistemli yanaşmadir. Xalq təsərrüfatı nöqteyi- nəzərdən yanaşma prinsipinin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, FDT-də araşdırılan istənilən
məsələyə xalq təsərrüfatı marağı ilə yanaşılır.Yerdə qalan tərtibatçıların, istehsalçıların və istehlakçıların marağı xalq təsərrüfatı manefiyinə tabe olmalıdınXalq təsərrüfatı prinsipidə ilə yanaşma texniki həllərin və hər bir funksiyanın ümu- milləşmiş iqtisadi göstəricinin tətbiqi ilə əlaqədar olur.Belə ümumilləşmiş kriteriya göstəricisi olaraq, obyektin işləmə müddətində ümumi gətirilmə xərclərinin minimum olması götürülə bilər. Qarşılıqlı əvəz edilə bilən texniki həllər üzrə olan variantlar təkcə hazırlanan məhsulun maya dəyərilə deyil, həmçinin funksional təyinat verimi və keyfiyyətilə də fərqlənə bilər.Funksional verim dedikdə, məlum istismar dövründə, yaxud xidmət müddətində yerinə yetirilən əhəmiyyətli işin həcmi nəzərdə tutulur.Bu göstəricinin köməyilə texniki variantlar yekun nəticəyə görə müqayisə edilə biləcək şəklə gətirilir. Yeni texniki variant keçmiş variantdan istehsal xərclərinə görə və eyni zamanda keyfiyyət fəalİ3^əti ilə də fərqlənə bilər.Bunlar aşağıdakı kimi ola bilər: •
azalır; •
fəaliyyət funksiyası yüksəldikdə xərclərdə dəyişir; •
xərclər dəyişmir lakin fəaliyyət funksiyası yüksəlir. Funksional dəyər təhlilinin tətbiqi zamanı kompleks yanaşma prinsipinədə əməl edilir.Bu funksional dəyər təhlilinin gedişində bütün mümkün olan amillərin, o cümlədən xərclərin səviyyəsinin, funksional çıxımı və fəaliyyət keyfiyyətinin nəzərə alınmasını müəyyən edir.Odur ki, təhlil obyektinin bütün fəaliyyət dövrü nəzərə alınmalıdır. Yalnız kompleks yanaşmaya əsasən problemə hər tərəfli baxmaq və əsaslandırılmış qərar qəbul etmək mümkün olar. Funksional dəyər təhlilində funksional yanaşma prinsipi mühüm rol oynayIr.Bu prinsipə hər bir tədqiq edilən obyektin və onun hissələrinin əsas funksiyaları geniş təhlil edilir -42- və bu zaman obyektin özünün hissələrinin funksiyalarına görə olan məhdudİ5/yətIərinin nəzərə alınması ilə onların səmərəliliyinin yüksəldilməsi yolları axtarılır. Funksional yanaşmanın səmərəliliyini xüsusilə qeyd etmək lazımdır: funksional yanaşma hər bir tədqiqat obyektinin öz funksiyasının yerinə yetirilməsinə obyektin xüsusİ3^ətlərinə daha mücərrəd yanaşmağa, daha dərin tədqiqat aparmağa, yeni həllərin axtarılması üzrə olan yaradıcılıq prosesinin fəallaş- dırılmasına imkan yaradır. FDT-nin tətbiqində sistemli yanaşma prinsipindən də istifadə edilir.Bu halda hər bir məsələnin qoyuluşunun dəqiqliyinə, konkret məqsədə nail olmaq yollarına, variantların öyrənilməsinə, tətbiq edilməsinə diqqət yetirilir.Sistemli yanaşmada həmçinin, obyektin tədqiqi zamanı ona bir tərəfdən vahid, bütöv bir sistem kimi - digər tərəfdən isə daha iri bir sistemin alt sistemi kimi baxılır.Eyni zamanda bunların qarşılıqlı əlaqələri və bunlara təsir edən amillərin hər tərəfli öyrənilməsi də əhatə edilir. Funksional dəyər təhlilin tətbiq edilməsi bir çox tələblərə və xüsusİ3ryətlərə uyğun olmahdır.Bunlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: •
onun yerinə yetirilməsinin planlı sürətdə olmast FDT işlərinin təşkilinin dəqiq planlaşdırılması və onun nəticəsinin sahə, alt sahə və müəssisə planlarının müvafiq bölmələrində əks etdirilməsi; •
optimal layihələdirmə üsullarının və yaradıcılıq təfəkkürünün fəallaşdırılması üsullarının daha geniş tətbiq edilməsi; •
müxtəlif təmaüllü mütəxəsislərin [konstruktor, texno- loq, iqtisadçı və s.] təhlilin yerinə yetirilməsinə cəlb edilmələri üçün onların əməyinin kollektiv təşkili. FDT insan fəalİ3yətinin müxtəlif sahələrinə və obyektlə-
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|